iStock
Από τη Γεωργία Χριστίνα Κανελλοπούλου, ψυχολόγο-οικογενειακή σύμβουλο (thepsytrap.gr).
Τα τελευταία χρόνια ζήσαμε συνεχόμενες και έντονες αλλαγές. Μια σταθερότητα, αντίθετα, αποτελεί πάντα ο ερχομός των Χριστουγέννων. Ποια είναι, όμως, η ψυχολογία των γιορτών και ποιες αλήθειες εμπεριέχει; Ο ενθουσιασμός και η ανάγκη για γιορτασμούς είναι συχνός και για κάποιους αναγκαίος. Έρευνες, μάλιστα, δείχνουν ότι, είτε πιστεύεις στο θρησκευτικό κομμάτι των Χριστουγέννων είτε όχι, τα Χριστούγεννα τα περιμένεις με ανυπομονησία, προσμονή, ζεστή αγκαλιά. Νιώθεις ότι θα σε σώσουν ή ότι ίσως θα σε υποβάλουν σε ένα συναίσθημα που θα σε κάνει να ξεχάσεις τα αρνητικά που συμβαίνουν.
"Έρχονται Χριστούγεννα, όπως και να έχει η κατάσταση, ίσως χαρώ κάποιες στιγμές", "Περιμένω τις γιορτές μήπως και αλλάξει το συναίσθημά μου με όλη τη γιορτινή ατμόσφαιρα" ακούμε στις θεραπευτικές συνεδρίες. Γιατί υπάρχει αυτή η εσωτερικευμένη πεποίθηση για τα Χριστούγεννα άραγε; Μια απάντηση γι’ αυτό βρίσκεται στο οικείο, στο γνώριμο, μας αρέσουν τα ήθη και τα έθιμα, μας προσφέρουν ασφάλεια και ικανοποιούν την ανάγκη του ανήκειν. Ανήκω σε ένα κοινωνικό σύνολο που κάτι μας συνδέει. Μας συνδέουν κοινές πεποιθήσεις, παρόμοιες εμπειρίες και ένα κοινό μυστικό: "Έχουμε υπάρξει όλοι παιδιά σε Χριστούγεννα και σχεδόν όλοι πιστεύαμε στον Αϊ-Βασίλη".
Τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά των γιορτών
Στις γιορτές μάς συνδέουν οι παραδόσεις κυρίως με τα μέλη της οικογένειάς μας. Οι παραδόσεις αποτελούν σημαντικό ορόσημο στην ψυχολογία των ανθρώπων. Στις παραδόσεις συναντιέσαι κάπου κοινά, μοιράζεσαι, νιώθεις πιο κατανοητός, θυμάσαι τον εαυτό σου παιδί, και όπως αυτές σχηματίστηκαν στην πρώιμη παιδική ηλικία. Επιπλέον, τα ήθη, τα έθιμα και τα τελετουργικά, λόγω της επαναληπτικής τους φύσης, συμβάλλουν άμεσα στην ενδυνάμωση των δεσμών των ανθρώπων σε μια αίσθηση ομαδικότητας και αποδίδουν στην οικογένεια τη δική της ταυτότητα.
Τα παιδιά με τη σειρά τους μέσα από τις οικογενειακές παραδόσεις προσλαμβάνουν μια αίσθηση σταθερότητας, συνέχειας και συνέπειας της οικογένειας. Δεν έχει σημασία και τόσο τελικά για ένα παιδί το τι δώρο θα πάρει από τον Αϊ-Βασίλη τα Χριστούγεννα, όσο η αίσθηση ότι παίρνει δώρο. Δεν έχει σημασία τι σχήμα, μέγεθος και γεύση θα έχει η βασιλόπιτα, αρκεί να γίνει η κοπή της και το μοίρασμα του φλουριού. Δεν έχουν σημασία τα χριστουγεννιάτικα τραγούδια αν δεν τα ακούσει κάποιος όταν τα τραγουδάς. Και αφού μιλάμε για δώρα και μοίρασμα, δεν μπορεί να παραληφθεί μια αλήθεια που αφορά την ανθρώπινη συμπεριφορά κατά τη διάρκεια των γιορτών: μας αρέσει να δίνουμε. Μας αρέσει πολύ η δοτική πλευρά του εαυτού μας και αυτό τονίζεται και στις έρευνες, όπου διαπιστώνεται ότι ο άνθρωπος έχει μεγαλύτερα επίπεδα ευτυχίας όταν ξοδεύει χρήματα για δώρα που αφορούν τους άλλους παρά για τον εαυτό του. Η γενναιοδωρία δεν αφορά
μόνο την αναγνώριση που αισθάνεται το πρόσωπο που λαμβάνει το δώρο, αλλά παράλληλα αυξάνει την αυτοεκτίμηση, την ευτυχία, δημιουργώντας μια θετικότερη ματιά για τον κόσμο.
Η κοινωνική ψυχολογία, όμως, υποστηρίζει ότι τα Χριστούγεννα καθοδηγούμαστε από την αμοιβαιότητα, ως ανταπόκριση σε μια θετική δράση με μια άλλη θετική δράση ανταμείβοντας με αυτό τον τρόπο την ευγενική ενέργεια του άλλου. Είμαστε όντα της αμοιβαιότητας και στα συναισθήματα των γιορτών αυτό μπορεί να γίνει πιο έντονο. Θέλουμε να δίνουμε όταν παίρνουμε, να αλληλοεκφραζόμαστε, να αγκαλιαζόμαστε.
Δεν είναι όλα χρυσά και ροζ
Διαβάζοντας όλα τα παραπάνω, μπορεί κάποιος να δυσανασχετήσει, να ενοχληθεί ή να απορήσει γιατί αναφέρομαι μόνο σε αυτές τις αλήθειες των γιορτών παρουσιάζοντάς τες ως σύμβολο αποκλειστικά γλυκών και ενθουσιωδών συναισθημάτων. Στην ψυχολογία και την κατανόηση των Χριστουγέννων όντως η αλήθεια της στενοχώριας, της πίεσης, αλλά και της εσωτερικής και εξωτερικής μοναξιάς που βιώνουν πολλά άτομα δεν μπορεί να αποσιωπηθεί. Δε φαντάζουν για όλους ιδανικές οι γιορτές. Δεν μπορούν σε όλους να αναδυθούν τα καλύτερα συναισθήματά τους και, κυρίως, "δεν έχουν όλοι μια καλή ιστορία να νοσταλγούν για να αφηγηθούν". Και όντως υπάρχει η κατάθλιψη των Χριστουγέννων, με ίσως ιδανική θεραπεία την αποχή από όλα τα στερεότυπα που έχει η περίοδος αυτή. Η αναφορά, όμως, στη θετική επιρροή και την ψυχολογία των Χριστουγέννων είναι σημαντικό να γίνει και αυτή την πλευρά επέλεξα να τονίσω εδώ για έναν βασικό λόγο: Μπορεί να μας βοηθήσει να δημιουργήσουμε τις αναμνήσεις που χρειαζόμασταν ως παιδιά, να μας βγάλει κάποιες στιγμές από το καθημερινό στρες, κυρίως όμως να προσφέρει στα παιδιά μας τις πιο ωραίες αναμνήσεις, αναμνήσεις που θα τα ακολουθήσουν στην ενήλικη ζωή τους.
Μία σκέψη και μία ευχή για το τέλος
Η εορταστική περίοδος είναι μια ιδιαίτερη εποχή του χρόνου, που φέρνει στον καθένα διαφορετικές πλευρές του εαυτού του, αλλά και αντίληψης του κόσμου γύρω του. Τα Χριστούγεννα βρίσκονται μέσα μας και ο τρόπος που αντιδρούμε σε αυτά δείχνουν τη μοναδικότητά μας, παράλληλα όμως με κοινωνικές πραγματικότητες που έχουν εμποτιστεί μέσα μας. Αν θέλουμε να κρατήσουμε κάτι από όλα τα παραπάνω, εύχομαι να είναι το εξής: Τα Χριστούγεννα εμπεριέχουν πολλά κοινωνικά στοιχεία, αλλά και πολλά ανθρώπινα που βρίσκονται μέσα στο "DNA της ύπαρξής μας". Για παράδειγμα, το δώρο είναι κοινωνικό, αλλά η δοτικότητα είναι κάτι ενστικτώδες. Κάποιες φορές ο συνδυασμός των δύο μπορεί να φέρει θετικό αποτέλεσμα. Αρκεί να μένουμε συνδεδεμένοι με τον εαυτό μας, να έχουμε περιέργεια να εξερευνούμε το μέσα μας και τι έχουμε ανάγκη να βιώσουμε τις φετινές γιορτές.
Το θαύμα των Χριστουγέννων
Τα Χριστούγεννα περιέχουν μια γλυκιά
ιστορία για όλους. Μια ιστορία που έζησαν
κάπου, κάποτε ως την καλύτερη χριστου-
γεννιάτικη ιστορία. Ακόμα, οι "παραμυ-
θένιες" ιστορίες αυτή την περίοδο είναι
πολλές και η αφήγησή τους απαραίτητη.
Αυτή η περίοδος προσφέρει την ευκαιρία
να δραπετεύσουμε από τη δουλειά, το
σχολείο, τις υποχρεώσεις της καθημερι-
νότητας. Όλοι χρειάζονται ένα διάλειμμα
από την πραγματική ζωή και αυτό επιτυγ-
χάνεται με πολλούς τρόπους, διάβασμα
παραμυθιών, χριστουγεννιάτικα τραγούδια
ή ταινίες, αφήγηση ιστοριών από τους
παππούδες, συνταγές που έχουν γεύση
ανέμελων χρόνων. Η αφήγηση ιστοριών
τόσο σε παιδιά όσο και μεταξύ ενηλίκων τη
δεδομένη στιγμή έχει μια συγκεκριμένη δύ-
ναμη: να ενώνει, να μαθαίνει, να δημιουργεί
σεβασμό για την πολιτισμική κουλτούρα
του καθενός. Και, φυσικά, να προσφέρει
απόκτηση προοπτικής, πως στο τέλος "πά-
ντα συμβαίνει το θαύμα των Χριστουγέν-
νων". Τα Χριστούγεννα μας υπενθυμίζουν
κάποιες θεμελιώδεις βασικές μας αξίες,
όπως η καλοσύνη, η αγάπη, η ελπίδα, η
δοτικότητα, αλλά και η ευγνωμοσύνη. Επει-
δή συνδυάζονται με το τέλος του έτους, η
ψυχολογία της επιβίωσης και ότι αφήσαμε
πίσω το παλιό, έχοντας μια ευκαιρία για τη
νέα χρονιά που ξεκινά, κάνει τους ανθρώ-
πους να αισθάνονται ευγνώμονες – και η
ευγνωμοσύνη συμβάλλει στην καλή ψυχική
υγεία.
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για υγεία, διατροφή και γυμναστική στο shape.gr
