Credit:SanneBerg
Από τη Μυρτώ Μπεχράκη, ψυχολόγο-συστημική ψυχοθεραπεύτρια.
Μπορεί πολλές φορές μεταξύ μας να αυτοχαρακτηριζόμαστε ως ψυχαναγκαστικοί ή να ονομάζουμε έτσι τις μικρές παραξενιές και ιδιαιτερότητές μας. Ωστόσο, η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (ΙΨΔ) είναι μια «αληθινή» πάθηση που, ανάλογα με τη βαρύτητά της, μπορεί να χρειάζεται αντιμετώπιση, αφού διαφορετικά μπορεί να σου κάνει πραγματικά τη ζωή δύσκολη. Πότε εμφανίζεται, ποιες είναι οι αιτίες και τι μπορείς να κάνεις;
Ψυχαναγκασμός και ιδεοληψία: Τι σημαίνουν;
Ο ψυχαναγκασμός είναι η επαναλαμβανόμενη πράξη (καταναγκασμός) που προκύπτει ως αποτέλεσμα κάποιας ιδεοληψίας, δηλαδή μιας ιδέας που κολλάει στο μυαλό μας. Η ιδεοληψία είναι επίμονη και ανεπιθύμητη σκέψη που μας βασανίζει. Πολλές φορές ξέρουμε ότι δεν έχει λογική, αλλά, παρ’ όλ’ αυτά, δεν μπορούμε να την ελέγξουμε. Για παράδειγμα, φοβάσαι ότι θα μολυνθείς από έναν ιό, ανησυχείς υπερβολικά για το περιβάλλον, θέλεις το σπίτι σου να είναι πάντα τακτοποιημένο και πεντακάθαρο κ.ά. Όλες αυτές οι σκέψεις/εμμονές συνήθως συνοδεύονται με αρνητικά συναισθήματα, όπως άγχος, φόβος ή θυμός.
Οι ιδεοληψίες τις περισσότερες φορές καταλήγουν σε καταναγκασμούς, δηλαδή σε συμπεριφορές ή πράξεις που είναι επίμονες, έχουν τελετουργικό χαρακτήρα, η έντασή τους αυξάνεται κλιμακωτά και συνήθως γίνονται με συνέπεια και αυστηρότητα. Αν και τις περισσότερες φορές οι πράξεις αυτές είναι ανεπιθύμητες, όταν προβούμε σε αυτές, αισθανόμαστε ήρεμοι και γαλήνιοι ότι τα πράγματα είναι όπως πρέπει να είναι. Τυπικά παραδείγματα καταναγκασμών είναι το να πλένεις τα χέρια σου πολλές φορές μέσα στην ημέρα (σε σημείο που να «γδέρνεται» το δέρμα σου), να συγυρίζεις το σπίτι σου συνεχώς, να ελέγχεις πολλές φορές τις ηλεκτρικές συσκευές του σπιτιού πριν βγεις έξω μήπως είναι ανοιχτές.
Πότε εμφανίζεται
Πρόκειται για μια διαταραχή που εμφανίζεται στην παιδική ηλικία. Η πρώτη ηλικιακή ομάδα είναι γύρω στα 10-12 και η δεύτερη στην εφηβεία μέχρι την αρχή της ενήλικης ζωής, γύρω στα 16-18. Στο παιδί συνήθως εμφανίζεται με την εμμονή στην καθαριότητα, με το πώς «πρέπει» να γίνονται τα πράγματα, με ένα συνεχόμενο άγχος ευθύνης μήπως προκαλέσει βλάβη σε κάποιον άλλο. Παρατηρείται τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες, αν και διαγιγνώσκεται πιο συχνά σε γυναίκες.
Ποιες είναι οι αιτίες
Σχετικά με τα αίτια της ΙΨΔ, υπάρχει η άποψη ότι έχει οργανική αιτία. Έχει διατυπωθεί από έρευνες η υπόθεση ότι είναι αποτέλεσμα δυσλειτουργίας της σεροτονίνης στον εγκέφαλο ή μορφολογικής ιδιαιτερότητας του εγκεφάλου. Η πιο σημαντική όμως αιτία φαίνεται να είναι η κληρονομικότητα, καθώς έχει βρεθεί πως η διαταραχή αυτή εμφανίζεται πιο συχνά ανάμεσα σε συγγενείς πρώτου βαθμού. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει κάποιο (ή και παραπάνω) γονίδιο το οποίο σχετίζεται άμεσα με την ΙΨΔ. Σε κάθε περίπτωση όμως, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το περιβάλλον παίζει επίσης πολύ σημαντικό ρόλο, είτε ο τρόπος που μεγαλώσαμε, είτε αν έχουμε βιώσει μια πολύ δύσκολη κατάσταση την οποία μπορέσαμε να αντέξουμε με τη συνεχή επανάληψη σκέψεων και πράξεων.
Τι μπορείς να κάνεις
Η αποτελεσματικότερη θεραπεία για την ΙΨΔ είναι ο συνδυασμός ψυχοθεραπείας με φαρμακοθεραπεία. Στις περισσότερες περιπτώσεις η φαρμακευτική αγωγή κρίνεται απαραίτητη, γιατί τα συμπτώματα είναι τόσο έντονα που δε μας επιτρέπουν να ζούμε φυσιολογικά. Όμως, παράλληλα κρίνεται επίσης απαραίτητο να βρούμε πώς ξεκίνησαν αυτές οι εμμονές, σε τι εξυπηρετούν, πώς μπορούμε να τις αντικαταστήσουμε με πιο υγιείς και λειτουργικές σκέψεις/πράξεις. Μια πολύ αποτελεσματική μέθοδος είναι η έκθεση και παρεµπόδιση αντίδρασης (ΕΠΑ), η γενική ιδέα της οποίας είναι η σταδιακά αυξανόμενης δυσκολίας έκθεση στην ιδεοληψία και η αποφυγή του καταναγκασμού. Αυτό δε σημαίνει όμως ότι η ψυχοδυναμική θεραπεία (που θα εστιάσει στα βιώματα της παιδικής ηλικίας) ή η συστημική θεραπεία (που θα αντιμετωπίσει την ΙΨΔ ως σύμπτωμα του συστήματος και όχι αποκλειστικά δικό μας) δεν είναι αποτελεσματικές.
Σε κάθε περίπτωση, η μεγαλύτερη δυσκολία που ίσως αντιμετωπίσουμε είναι να αποταθούμε στον ειδικό και να δεσμευτούμε με τη θεραπεία. Συχνά οι άνθρωποι που έχουν ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή είναι μεν πολύ συνεπείς στα ραντεβού τους με το θεραπευτή, αλλά δεν αφήνονται στη διαδικασία. Ακόμα, δεν εμπιστεύονται τον άλλο και επαναλαμβάνουν στο μυαλό τους τα ίδια μοτίβα σκέψης. Όταν λοιπόν μιλήσεις και αφεθείς στον ειδικό, τότε θα αρχίσει να λύνεται το κουβάρι της ΙΨΔ και θα είσαι πιο ήρεμη. Εν κατακλείδι, η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή είναι μια κατάσταση που αντιμετωπίζεται και από την οποία μπορούμε να απελευθερωθούμε. Αρκεί να το θέλουμε πραγματικά και να δεχτούμε τη σωστή βοήθεια.
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για υγεία, διατροφή και γυμναστική στο shape.gr
