Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΕΟΦ, οι Έλληνες καταφεύγουν με αυξητικές τάσεις κάθε χρόνο στη χρήση ψυχοφαρμάκων (στα λεγόμενα αντικαταθλιπτικά), προκειμένου να αντιμετωπίσουν διάφορες ψυχοσωματικές διαταραχές που έχουν – ή νομίζουν ότι έχουν. Ωστόσο, υπάρχει και η αθέατη πλευρά: εκείνοι που, ενώ τα χρειάζονται, φοβούνται πως θα φανούν αδύναμοι αν καταφύγουν σε αυτά και προτιμούν να ξεπεράσουν μόνοι τους τα ψυχικά τους προβλήματα βρίσκοντας μία «πραγματική» λύση που θα τους κάνει πιο «δυνατούς». Πού βρίσκεται, όμως, η αλήθεια; Πάντα στο μέτρο. «Η κατάθλιψη είναι διαταραχή της ψυχικής διάθεσης και, όπως συμβαίνει και με άλλες παθολογικές καταστάσεις όπως ο διαβήτης ή η υψηλή χοληστερόλη, χρήζει ιατρικής αντιμετώπισης από ψυχίατρο και, ανάλογα με το στάδιό της, χρειάζεται συνδυασμό από φαρμακευτική αγωγή και ψυχοθεραπεία» τονίζει ο Πέτρος Σκαπινάκης, Ph.D., επίκουρος καθηγητής Ψυχιατρικής, Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Το να ζητήσουμε βοήθεια από έναν ειδικό δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση ένδειξη αδυναμίας και το κοινωνικό στίγμα της επίσκεψης σε ψυχίατρο που παρέπεμπε σε άτομα «προβληματικά και άρρωστα» έχει προ πολλού περάσει. To Shape ρώτησε τον ειδικό τα πάντα για τα αντικαταθλιπτικά χάπια και απάντησε σε κάθε μας απορία.
1. Ποιος χρειάζεται αντικαταθλιπτικά;
«Για την απόφαση της χορήγησης λαμβάνονται υπόψη πολλοί παράγοντες, π.χ., αν το άτομο δυσκολεύεται στην εργασία, στις κοινωνικές του υποχρεώσεις, αν έχει προβλήματα υγείας, αν υπάρχει έντονη αϋπνία ή απώλεια της όρεξης, έντονη μελαγχολία ή ιδέες να βλάψει τον εαυτό του. Γενικά, θα λέγαμε πως αν κάποιος έχει ήπια κατάθλιψη, πιθανότατα δε χρειάζεται αντικαταθλιπτική αγωγή. Μπορεί να γίνει αυτό που λέμε “ενεργητική αναμονή”, δηλαδή περιμένουμε ένα μικρό χρονικό διάστημα, καταγράφονται τα συμπτώματα και ο ψυχίατρος εκτιμά αν θα χορηγήσει ή όχι αντικαταθλιπτικά. Αν έχεις μέτρια κατάθλιψη, πιθανότατα να τα χρειάζεσαι συνδυαστικά με ψυχοθεραπεία, άσκηση κοκ. και αν έχεις σοβαρή κατάθλιψη, είναι βέβαιο ότι χρειάζεσαι αντικαταθλιπτικά. Η φαρμακευτική αντιμετώπιση της κατάθλιψης δεν είναι απλή ούτε μικρής διάρκειας, καθώς στόχος, εκτός από την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων, είναι και η αποφυγή της υποτροπής».
2. Πώς λειτουργούν;
«Μελέτες έχουν δείξει ότι τα επίπεδα κάποιων σημαντικών νευροδιαβιβαστών (σεροτονίνη, ντοπαμίνη, νοραδρεναλίνη) σε άτομα που έχουν κατάθλιψη είναι χαμηλά στις συνάψεις και αυτό οδηγεί σε λανθασμένη εγκεφαλική επικοινωνία και μεταφορά μηνυμάτων. Τα αντικαταθλιπτικά δρουν αυξάνοντας την ποσότητα των νευροδιαβιβαστών στο χώρο ανάμεσα στα κύτταρα και επαναφέρουν την ισορροπία των νευροδιαβιβαστών στις εγκεφαλικές νευρικές συνάψεις».
3. Για πόσο καιρό θα πρέπει να τα παίρνω ώστε να δω βελτίωση;
«Η φαρμακευτική αγωγή χορηγείται συνήθως για 6 μήνες. Τα αντικαταθλιπτικά θέλουν χρόνο για να δράσουν, πάνω από μήνα, ώστε να “επουλωθεί” η κατάθλιψη στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Αν κοπεί γρήγορα η θεραπεία, υπάρχει κίνδυνος να επανακάμψει».
4. Αν αρχίσω τα αντικαταθλιπτικά, θα πρέπει να τα παίρνω μια ζωή;
«Όχι, σε καμία περίπτωση. Η κατάθλιψη εμφανίζεται κατά επεισόδια. Εάν εμφανιστεί ένα επεισόδιο κατάθλιψης, δίνουμε αγωγή για 6 μήνες. Κάποιες φορές ίσως χρειάζεται προφυλακτική αγωγή».
5. Τι πρέπει να κάνω αν ξεχάσω μία δόση;
«Ό,τι ισχύει και για τα περισσότερα φάρμακα: τίποτα. Συνεχίζεις κανονικά τη δόση την επόμενη ημέρα».
6. Μπορώ να τα κόψω μόνη μου;
«Τα αντικαταθλιπτικά βελτιώνουν και ρυθμίζουν θετικά την πορεία της κατάθλιψης. Επεισόδια κατάθλιψης που έμειναν χωρίς αντικαταθλιπτικά φάρμακα ή είχαν μικρή διάρκεια θεραπείας σημαίνουν και συχνότερα μελλοντικά επεισόδια κατάθλιψης και με μεγαλύτερη βαρύτητα. Ο ψυχίατρος είναι ο μόνος αρμόδιος να συστήσει τη διακοπή ή τη μείωση της θεραπείας. Είναι εγκληματικό λάθος η πρόωρη διακοπή της αγωγής με αντικαταθλιπτικά».
7. Κινδυνεύω να εξαρτηθώ από τα αντικαταθλιπτικά;
«Όχι, δεν προκαλούν εθισμό, δεν είναι όπως τα ηρεμιστικά, π.χ., Lexotanil ή Tavor».
8. Δεν έχω κατάθλιψη, αλλά ο γιατρός μου μου έγραψε αντικαταθλιπτικά...
«Τα αντικαταθλιπτικά δε δρουν μόνο στην κατάθλιψη αλλά και στο γενικευμένο άγχος, π.χ., σε ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, διαταραχές άγχους και κρίσεις πανικού. Σε αυτές τις διαταραχές η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει. Στην κατάθλιψη είναι απαραίτητη η φαρμακευτική αγωγή όταν εμφανιστεί σοβαρό επεισόδιο».
9. Τι παρενέργειες υπάρχουν συνήθως;
«Τα περισσότερα φάρμακα που δίνουμε έχουν ήπιες διαταραχές, όπως, π.χ., κάποιες γαστρεντερικές. Μερικά σε ποσοστό 8-10% προκαλούν ήπια σεξουαλική δυσλειτουργία, κυρίως στους άνδρες, οι οποίες είναι αντιμετωπίσιμες. Αν κάποιος πρέπει να πάρει αγωγή για λίγους μήνες, δε θα αντιμετωπίσει πρόβλημα».
.jpg?w=800)
10. Θέλω να μείνω έγκυος και παίρνω αντικαταθλιπτικά. Τι να κάνω;
«Η συμβουλή που δίνω είναι ότι αν κάποια γυναίκα είνει έγκυος ενώ κάνει αντικαταθλιπτική θερπαίεα, μπορεί να διακόψει το φαρμακο με τις οδηγίες του γιατορύ της χωρίς προβλήματα για το έμβρυο. Εάν είναι απολύτως αναγκαίο, φάρμακα μπορούν να χορηγηθούν, με σχετική ασφάλεια, από το δεύτερο τρίμηνο και μέχρι το τέλος του 8ου μήνα».
11. Ποια φάρμακα δε θα πρέπει να παίρνω, όταν κάνω αντικαταθλιπτική αγωγή;
«Σε γενικές γραμμές είναι αρκετά συμβατά με άλλες θεραπείες όπως αντιβιοτικά κ.λπ. ή φάρμακα για χρόνια νοσήματα. Είναι σπάνιες οι αντενδείξεις».
12. Είχα μία άσχημη μέρα στη δουλειά. Μπορώ να πάρω ένα «χαπάκι ευτυχίας»;
«Όχι, αυτά τα χάπια σε ανθρώπους που δεν πάσχουν από κατάθλιψη δεν προκαλούν ευτυχία, προκαλούν απάθεια. Επίσης, δε λειτουργούν γρήγορα, οπότε δεν έχουν καμία εφαρμογή σε τέτοιες περιπτώσεις».
13. Τα αγχολυτικά τι διαφορά έχουν με τα αντικαταθλιπτικά;
«Τα αγχολυτικά/ηρεμιστικά συστήνονται και είναι ασφαλή για την αντιμετώπιση κυρίως του άγχους, π.χ., πριν από μία σοβαρή χειρουργική επέμβαση, αν φοβάται κάποιος να πετάξει με το αεροπλάνο, δρουν άμεσα, δημιουργούν οξεία αγχόλυση και ηρεμία στον οργανισμό, αλλά δεν επιδρούν στην κατάθλιψη. Προκαλούν ήπιο εθισμό όταν κάποιος τα παίρνει ανεξέλεγκτα».
14. Παχαίνουν τα αντικαταθλιπτικά;
«Τα περισσότερα και τα νεότερης γενιάς όχι, αντίθετα προκαλούν στην αρχή κάποιας μορφής ανορεξία. Στα παλιότερης γενιάς συνέβαινε αυτό».
Συνεργάστηκε ο Πέτρος Σκαπινάκης, Ph.D., επίκουρος καθηγητής Ψυχιατρικής, Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για υγεία, διατροφή και γυμναστική στο shape.gr
