Σε μια εποχή που ανοίγεις το Netflix "για να βάλεις κάτι" και καταλήγεις να χαζεύεις εξώφυλλα περισσότερο απ’ όσο βλέπεις ταινίες, το να γίνεις σινεφίλ μοιάζει σχεδόν… αποστολή. Οι πλατφόρμες streaming έχουν γεμίσει τη ζωή σου με άπειρες επιλογές, αλλά ταυτόχρονα οι αλγόριθμοι αποφασίζουν τι σου σερβίρουν πρώτα και τι μένει θαμμένο στις λίστες.
Έρευνες των ίδιων των πλατφορμών έχουν δείξει ότι η πλειονότητα των ωρών θέασης προέρχεται από τις αυτόματες προτάσεις και όχι από δική σου αναζήτηση. Αυτό σημαίνει πολύ απλά ότι, αν δεν προσέξεις, την κινηματογραφική σου "παιδεία" τη χτίζει μια μηχανή και όχι εσύ. Η καλή είδηση; Δεν χρειάζεται να έχεις δει ολόκληρη τη φιλμογραφία του παγκόσμιου σινεμά για να λες ότι είσαι σινεφίλ. Αρκεί να έχεις περιέργεια, να διαλέγεις συνειδητά και να κάνεις μερικές μικρές, σταθερές κινήσεις. Πάμε να δούμε πώς, σε πέντε πολύ πρακτικά βήματα.
Δράμα ή κωμωδία: Ποιο είδος ταινίας μας... παχαίνει περισσότερο;
Τι σημαίνει σήμερα "είμαι σινεφίλ";
Σινεφίλ δεν σημαίνει σνομπάρω τις mainstream ταινίες, ούτε ότι πρέπει να βλέπεις μόνο δύσκολα φεστιβαλικά δράματα. Σημαίνει ότι:
- Δεν βάζεις απλώς ό,τι παίζει για να περάσει η ώρα.
- Θες να ξέρεις ποιος σκηνοθέτησε κάτι, πώς είναι γυρισμένο, τι θέλει να σου πει.
- Σε ενδιαφέρει να ανακαλύπτεις ταινίες που δεν σου πλασάρει απαραίτητα η πρώτη σελίδα μιας πλατφόρμας.
- Σιγά σιγά χτίζεις δικό σου γούστο, όχι μόνο ό,τι είναι "της μόδας".
Με άλλα λόγια: σινεφίλ γίνεσαι όταν σταματάς να αντιμετωπίζεις την οθόνη σαν background θόρυβο και αρχίζεις να βλέπεις ταινίες με λίγο παραπάνω προσοχή και περιέργεια.
Πώς σε "προγραμματίζουν" οι αλγόριθμοι του streaming
Κάθε φορά που μια πλατφόρμα σου γράφει "Επειδή είδες…", πίσω κρύβεται ένας αλγόριθμος που:
- καταγράφει τι πατάς, τι αφήνεις στη μέση, τι τελειώνεις,
- σε συγκρίνει με άλλους χρήστες με παρόμοιο γούστο,
- προωθεί περιεχόμενο που θέλει η πλατφόρμα να φανεί (π.χ. δικές της παραγωγές).
Στόχος του δεν είναι να μορφωθείς κινηματογραφικά, αλλά να μείνεις όσο περισσότερο γίνεται μέσα στην εφαρμογή. Γι’ αυτό τείνει να σου δίνει εύκολες, ασφαλείς επιλογές, όχι απαραίτητα τις πιο ενδιαφέρουσες ή τις πιο σημαντικές ταινίες. Το κλειδί, λοιπόν, δεν είναι να γυρίσεις την πλάτη στο streaming, αλλά να μάθεις να το χρησιμοποιείς υπέρ σου. Και εδώ μπαίνουν τα πέντε βήματα.
Βήμα 1: Παίρνεις πίσω τον έλεγχο από την αρχική οθόνη
► Αν κάθε φορά πατάς απλώς το πρώτο μεγάλο banner που εμφανίζεται, στην ουσία αφήνεις την πλατφόρμα να διαλέγει για σένα. Τι μπορείς να κάνεις διαφορετικά:
- Χρησιμοποίησε τη μπάρα αναζήτησης
- Μη μένεις μόνο στο "Top 10 σήμερα". Ψάξε με όνομα σκηνοθέτη, χώρα (π.χ. "French", "Korean"), συγκεκριμένο είδος.
► Έχε έτοιμες λίστες έξω από την πλατφόρμα
Βρες άρθρα με "κλασικές ταινίες που αξίζει να δεις", "ταινίες από τη δεκαετία του ’70", "κορεάτικο σινεμά για αρχάριους". Κράτα αυτές τις λίστες σε σημειώσεις και, όταν ανοίγεις το Netflix ή οποιαδήποτε πλατφόρμα, ψάξε πρώτα αν υπάρχουν εκεί οι τίτλοι που έχεις ξεχωρίσει.
► Μπαίνεις με στόχο, όχι για χαζολόγημα
Πριν ανοίξεις την εφαρμογή, πες στον εαυτό σου:
"Σήμερα θέλω να δω ένα γαλλικό drama" ή "μια ταινία από τα 60s".
Αυτό σε βοηθάει να μην χαθείς στα thumbnails και να κρατήσεις εσύ το τιμόνι.
Βήμα 2: Χτίζεις τη δική σου "βασική παιδεία" στον κινηματογράφο
► Για να νιώθεις πραγματικά σινεφίλ, χρειάζεσαι λίγη επαφή με:
- κλασικές ταινίες,
- διαφορετικές δεκαετίες,
- βασικά κινήματα (π.χ. ιταλικός νεορεαλισμός, γαλλικό nouvelle vague).
Δεν σημαίνει ότι πρέπει να τα δεις όλα. Μπορείς όμως να ξεκινήσεις απλά:
► Μικρές εβδομαδιαίες "αποστολές"
Μία εβδομάδα: 2 ασπρόμαυρες ταινίες.
Την επόμενη: 2 ταινίες από τα 70s.
Μετά: 2 ταινίες από μια χώρα που δεν βλέπεις συχνά.
► Επιμελημένες λίστες αντί για "ό,τι να ’ναι"
Διάλεξε έτοιμες λίστες από κριτικούς ή σοβαρά κινηματογραφικά sites και χρησιμοποίησέ τες σαν οδηγό. Ακόμα κι αν δεις μόνο 1–2 ταινίες από κάθε λίστα, σιγά σιγά αποκτάς εικόνα για το τι θεωρείται σημαντικό στο σινεμά.
► Μην απογοητεύεσαι αν στην αρχή σου φανούν "αργές"
Ο ρυθμός των παλιότερων ταινιών είναι διαφορετικός από τον σημερινό. Δώσε λίγη παραπάνω υπομονή και θα αρχίσεις να απολαμβάνεις την ατμόσφαιρα, τους χαρακτήρες, την εικόνα, με έναν άλλο τρόπο.
Έτσι χτίζεις ένα μικρό, αλλά γερό, "βασικό κορμό" σινεφίλ παιδείας – χωρίς να χρειάζεται να γίνεις εγκυκλοπαίδεια.
Βήμα 3: Βγαίνεις από τη γλωσσική και γεωγραφική σου φούσκα
Οι πλατφόρμες τείνουν να σου προτείνουν κυρίως αγγλόφωνες παραγωγές και δικές τους σειρές. Αν όμως μείνεις μόνο εκεί, χάνεις απίστευτο πλούτο από ταινίες άλλων χωρών.
► Τι μπορείς να δοκιμάσεις:
Κάνε ένα deal με τον εαυτό σου: μία "ξενόγλωσση" ταινία τον μήνα
Κορεατικό σινεμά, ιαπωνικό animation, ιρανικά δράματα, γαλλικές κωμωδίες… Ο κόσμος είναι τεράστιος και πολλές από αυτές τις ταινίες μιλούν για κοινές ανθρώπινες εμπειρίες, απλώς από άλλο βλέμμα.
► Συνήθισε τους υπότιτλους
Στην αρχή μπορεί να σε κουράζουν, αλλά πολύ γρήγορα ο εγκέφαλος συνηθίζει και πάει αυτόματα. Και ξαφνικά έχεις πρόσβαση σε ένα τεράστιο μέρος του παγκόσμιου σινεμά.
► Δες τη διαφορετικότητα σαν wellness για το μυαλό
Όπως φροντίζεις το σώμα σου με διαφορετικές μορφές άσκησης, έτσι και το μυαλό σου "γυμνάζεται" όταν βλέπεις ιστορίες από άλλες κουλτούρες. Σε βοηθάει να ανοίγεις ορίζοντες, να καταλαβαίνεις καλύτερα τους άλλους και τελικά και τον εαυτό σου.
Βήμα 4: Μαθαίνεις να βλέπεις ενεργά, όχι να έχεις απλώς κάτι να παίζει
Το binge-watching με το κινητό στο χέρι δεν είναι σινεφίλ εμπειρία. Δεν χρειάζεται να κάθεσαι πάντα με απόλυτη προσοχή, αλλά αν θέλεις να εμβαθύνεις, δοκίμασε να βλέπεις λίγο πιο συνειδητά.
► Μικρά πράγματα που μπορείς να προσέξεις:
- Εικόνα
- Πώς χρησιμοποιείται το φως και οι σκιές;
- Τι χρώματα κυριαρχούν και πότε αλλάζουν;
- Η κάμερα είναι σταθερή ή σε κίνηση;
- Ήχος & μουσική
- Πότε μπαίνει η μουσική και τι σου προκαλεί;
- Υπάρχουν ήχοι φόντου που χτίζουν ατμόσφαιρα (π.χ. πόλη, βροχή, θάλασσα);
► Χαρακτήρες
- Σε πείθουν σαν άνθρωποι;
- Καταλαβαίνεις τι τους κινεί;
- Αλλάζουν από την αρχή μέχρι το τέλος ή μένουν ίδιοι;
► Και μετά, όταν τελειώσει η ταινία, κάνε στον εαυτό σου μερικές απλές ερωτήσεις:
- Τι με άγγιξε περισσότερο;
- Πού βαρέθηκα και γιατί;
- Τι εικόνα ή σκηνή μου έμεινε στο μυαλό;
Αυτό το μικρό "debrief" είναι που σιγά σιγά σε κάνει να βλέπεις ταινίες σε βάθος, όχι μόνο στην επιφάνεια.
Βήμα 5: Κρατάς "ημερολόγιο ταινιών" και βρίσκεις τη δική σου σινεφίλ παρέα
► Τελευταίο, αλλά τεράστιας σημασίας: ό,τι βλέπεις, μην το αφήνεις να χάνεται.
Φτιάξε ένα προσωπικό ημερολόγιο ταινιών Μπορεί να είναι:
- ένα απλό σημειωματάριο,
- ένα Google Doc,
- ή μια εφαρμογή/πλατφόρμα.
► Για κάθε ταινία σημείωσε:
- τίτλο, χρονιά, χώρα, πού την είδες,
- 2–3 γραμμές με το πώς σου φάνηκε.
Με τον καιρό θα βλέπεις καθαρά τι αγαπάς, τι δεν σου ταιριάζει, ποιοι δημιουργοί επανέρχονται στα "αγαπημένα" σου.
► Βρες έστω 1–2 ανθρώπους για να μοιράζεσαι ταινίες
Μπορεί να είναι φίλοι σου ή μια online κοινότητα.
Συμφωνήστε να βλέπετε την ίδια ταινία και μετά συζητήστε την. Όταν ακούς πώς είδε ο άλλος αυτό που είδες κι εσύ, ανοίγεις ακόμα περισσότερο το βλέμμα σου. Το σινεμά ήταν πάντα και θα είναι συλλογική εμπειρία, ακόμα κι αν πλέον τη ζεις πολύ συχνά από τον καναπέ σου.
Οι 2 ταινίες που διεγείρουν το μυαλό μας, σύμφωνα με το Harvard