Στο Shape υποστηρίζουμε και προωθούμε την ευεξία, έναν όρο που περιλαμβάνει πολλά στοιχεία για την ψυχική και τη σωματική μας υγεία. Γι’ αυτό και δεν μπορούμε να μείνουμε αδιάφοροι στην ανάγκη για ενδυνάμωση των γυναικών – έστω κι αν αυτός ο όρος δε θα έπρεπε να συζητείται το 2022, αλλά να θεωρείται κάτι δεδομένο.
Συνδυάζοντας την έννοια της υγείας και τη γυναίκα, αποφασίσαμε να συνομιλήσουμε με γυναίκες που έχουν έναν επιδραστικό ρόλο στον χώρο της υγείας. Με γυναίκες που επικοινωνούν με τους ασθενείς, γυναίκες που μεταφέρουν τις ειδήσεις για τις νέες θεραπείες και τις εξελίξεις στα μέσα ώστε να φτάσουν σε όλους μας, γυναίκες που κρατούν σχεδόν κυριολεκτικά μέσω του ρόλου τους το "τιμόνι" στον χώρο της εργασίας τους, αλλά που παραμένουν γυναίκες όπως όλες μας, με την ανάγκη να ισορροπούν την εργασιακή και την προσωπική τους ζωή και να αντιμετωπίζουν καθημερινά προκλήσεις.
Αυτές τις γυναίκες, τα πιστεύω τους, τις δυσκολίες τους, όσα τις κάνουν υπερήφανες και αποτελούν πρόκληση στη δουλειά τους, τους στόχους τους... όλα αυτά θέλουμε να ακούσουμε και να γνωρίσουμε καλύτερα με αφορμή το αφιέρωμα που κάνει το Shape.gr.
Εδώ συνομιλούμε και γνωρίζουμε καλύτερα τη Βίκυ Τσάμη, επικεφαλής στο τμήμα Επικοινωνίας και Public Affairs στη φαρμακευτική εταιρεία Gilead Sciences και μια γυναίκα που μέσα από τους πολλαπλούς της ρόλους και τις προσωπικές της εμπειρίες έχει μία πολύ συγκεκριμένη οπτική για τη ζωή και την κοινωνία, την οποία αξίζει να σκεφτούμε όλοι.
Για να γνωριστούμε καλύτερα, με ποιες τρεις λέξεις/φράσεις θα χαρακτήριζες τον εαυτό σου;
Πρωτίστως Ελένη θα ήθελα να σε συγχαρώ για την πρωτοβουλία του Shape να αναδείξει τον κομβικό ρόλο των γυναικών σε έναν ιδιαίτερα απαιτητικό επαγγελματικό κλάδο όπως αυτός της υγείας. Επιστρέφοντας στην ερώτηση σου θα σου έλεγα ειλικρινής, ανθεκτική, οραματίστρια. Αυτές οι 3 λέξεις με χαρακτηρίζουν.
Η ειλικρίνεια και η ευθύτητα θεωρώ ότι είναι διαχρονικές αρετές που πολύ συνειδητά έχω επιλέξει να με συνοδεύουν ως άνθρωπο και επαγγελματία. Στον σύγχρονο κόσμο ωστόσο, για να σταθεί κανείς, χρειάζεται να είναι ανθεκτικός. Εσωτερικά και εξωτερικά. Οφείλουμε να θωρακίζουμε τον εαυτό μας ώστε να αντέχουμε και να ξεπερνούμε τις δυσκολίες της ζωής και της καθημερινότητας.
Προσωπικά, πριν από ενάμιση χρόνο βρέθηκα κι εγώ αντιμέτωπη με τον καρκίνο του μαστού. Μια πραγματικά ανατρεπτική εμπειρία που με έκανε πιο ανθεκτική. Ο καρκίνος ανακάτεψε την τράπουλα της ζωής μου, ανέτρεψε ότι είχα δεδομένο έως τότε, με ώθησε να επαναξιολογήσω τη ζωή μου, τους ανθρώπους δίπλα μου και να επαναπροσδιορίσω ριζικά τις προτεραιότητές μου. Μέσα από αυτή τη νέα πραγματικότητα, ήρθα και προσωπικά και ως επαγγελματίας πιο κοντά στις αγωνίες και ανάγκες συνανθρώπων μας που πάσχουν από καρκίνο και άλλες ασθένειες που απειλούν τη ζωή αλλά και όσων πρεσβεύουν μέσω των – πολύ σημαντικών – συλλόγων ασθενών.
Όμως, αυτό που πιστεύω ότι ολοκληρώνει έναν ειλικρινή και ανθεκτικό άνθρωπο είναι το όραμα. Η ικανότητα να αξιοποιεί τις εμπειρίες του και να φαντάζεται και να σχεδιάζει το αύριο. Αυτό κάνω, καθημερινά, με αισιοδοξία και ρεαλισμό. Οραματίζομαι ένα καλύτερο αύριο για εμένα, για την οικογένειά μου και μέσω της Gilead ένα υγιέστερο μέλλον για τους συνανθρώπους μας και τους ασθενείς.
Έχεις στην καθημερινότητά σου ένα προσωπικό σου τελετουργικό ευεξίας, π.χ. στην αρχή ή στο τελείωμα της ημέρας;
Ως εργαζόμενη γυναίκα σε έναν αρκετά απαιτητικό επαγγελματικό κλάδο αλλά και ως μητέρα ενός 8χρονου κοριτσιού, η ευεξία αποτελεί θεμελιώδη στόχο της καθημερινότητάς μου. Αυτό που έχω συνειδητοποιήσει είναι ότι η διαδικασία του wellness (wellbeing), είναι σε μεγάλο βαθμό εξατομικευμένη και δεν υπάρχουν "one size fits all" λύσεις. Η προσωπική μου συνταγή ευεξίας περιλαμβάνει να περνάω όσο περισσότερο ποιοτικό χρόνο μπορώ με την οικογένειά μου και να καλλιεργώ νέες δεξιότητες ανακαλύπτοντας ίσως και νέες πτυχές του εαυτού μου.
Δεν θα έλεγα λοιπόν ότι ακολουθώ κάποιο συγκεκριμένο τελετουργικό, αλλά περισσότερο ένα state of mind. Πιστεύω βαθιά ότι η πεμπτουσία της υγείας είναι η ευεξία εκ των έσω. Όταν βρισκόμαστε σε θετική και γαλήνια ψυχική κατάσταση αυτό αντανακλάται και επηρεάζει την ευρύτερη ψυχοσωματική υγεία μας. Προσπαθώ λοιπόν, καθημερινά, να έχω καλή διάθεση, να αφουγκράζομαι τις ανάγκες μου και να με προσέχω.
Μπορεί να συνδυαστεί η καριέρα στη γυναίκα με την προσωπική ζωή; Τι έχει αλλάξει ώστε να το κάνει πιο εύκολο;
Αναμφίβολα ναι! Υπάρχουν αναρίθμητα παραδείγματα γυναικών που καταφέρνουν να εξισορροπούν με αξιοσημείωτη επιδεξιότητα την επαγγελματική και την προσωπική τους ζωή. Ένα από τα πλέον τετριμμένα κλισέ που πρέπει επιτέλους να εκλείψει είναι αυτό της "γυναίκας καριέρας". Όλοι μπορούμε να αναγνωρίσουμε τον στερεοτυπικό αυτόν χαρακτήρα: πρόκειται για μία γυναίκα μοναχική, σκληρή, με απόλυτη προσήλωση στην επαγγελματική της ανέλιξη, που ενδεχομένως βάζει σε δεύτερη μοίρα άλλες πτυχές της ζωής, όπως τη συντροφικότητα, τη μητρότητα. Ωστόσο, η εικόνα αυτή διαστρεβλώνει εντελώς την πραγματικότητα. Στην εποχή μας ο ρόλος της γυναίκας είναι πολύπλευρος και δεν μπορεί να περιοριστεί σε στερεοτυπικά "κουτάκια". Το δίπολο προσωπική ζωή ή καριέρα είναι παρωχημένο. Στις μέρες μας μία γυναίκα έχει τη δυνατότητα να συνδυάσει την επιτυχημένη επαγγελματική σταδιοδρομία με την ευτυχισμένη προσωπική ζωή, αρκεί φυσικά να το επιθυμεί και να το επιδιώκει συστηματικά.
Για να φτάσουμε στο σημείο όπου μία γυναίκα έχει τη δυνατότητα να διεκδικεί τη θέση της στον επαγγελματικό στίβο, χρειάστηκαν αγώνες αιώνων. Και ο αγώνας φυσικά συνεχίζεται. Έχουμε ακόμα πολύ δρόμο μπροστά μας μέχρι να επιτευχθεί η πλήρης ισότητα στις επαγγελματικές ευκαιρίες ανάμεσα στα δύο φύλα. Ωστόσο, οι γυναίκες του 21ου αιώνα, έχουμε τη δυνατότητα απασχόλησης μέσα σε ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων.
Προσωπικά είμαι χαρούμενη γιατί έχω την τύχη να εργάζομαι σε ένα εργασιακό περιβάλλον που σέβεται, αναγνωρίζει, προωθεί και υποστηρίζει τις γυναίκες. Οι γυναίκες στη Gilead αποτελούν κινητήριο μοχλό ανάπτυξης και παραγωγικότητας. Η ενσωμάτωση, η ποικιλομορφία και η διαφορετικότητα κατέχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην εταιρική κουλτούρα και, ειλικρινά, αισθάνομαι πολύ υπερήφανη που ανήκω στην ομάδα ενός οργανισμού που πρωτοστατεί στην ανάδειξη των γυναικών σε ηγετικές θέσεις και γενικότερα στην κατάρριψη έμφυλων διακρίσεων και ανισοτήτων.
Συνομιλώντας αυτή τη στιγμή με μία γυναίκα που βρίσκεται "στο τιμόνι της Υγείας", ίσως η ερώτηση αυτή είναι περιττή, θα την κάνω όμως: Πιστεύεις ότι το γυάλινο ταβάνι της επαγγελματικής εξέλιξης για τις γυναίκες έχει πλέον σπάσει;
Το "γυάλινο ταβάνι" είναι ακόμα ένα στρεβλό στερεότυπο. Για πολλά χρόνια, έως και σχετικά πρόσφατα, ήταν κυρίαρχη η άποψη ότι οι γυναίκες δεν είμαστε ικανές να πετύχουμε τα πάντα ή ακόμα περισσότερο ότι ο τελικός προορισμός μας δεν είναι να χτίσουμε καριέρα, αλλά να δημιουργήσουμε οικογένεια.
Για πολλές δεκαετίες η κοινωνία αμφισβητούσε ή επέλεγε να αγνοεί σε μεγάλο βαθμό τις επαγγελματικές ικανότητες των γυναικών, θέτοντας ανυπέρβλητα εμπόδια στις φιλοδοξίες και τα όνειρά τους. Θεωρώ ότι τέτοιου είδους παρωχημένες αντιλήψεις ανήκουν πλέον στο παρελθόν. Στόχος μας πρέπει να είναι η διάψευση τέτοιων απόψεων και σε αυτόν τον αγώνα πρέπει να συνεργαστούμε γυναίκες και άνδρες, γιατί είναι ευθύνη όλων μας να παραδώσουμε μια καλύτερη και πιο αξιοκρατική κοινωνία. Καθήκον μας ως γυναίκες είναι να μην ετεροκαθοριζόμαστε από μικροαστικές νοοτροπίες και συμπλέγματα. Το "ταβάνι" της πορείας της καθεμιάς μας, τόσο στην επαγγελματική ζωή όσο και στην ιδιωτική, είναι αυστηρά προσωπική υπόθεση και επιλογή.
Σαφώς η δομή της εταιρικής νοοτροπίας μιας επιχείρησης, παίζει καταλυτικό ρόλο στην επαγγελματική πορεία και ανέλιξη μιας γυναίκας. Ακόμη και σήμερα υπάρχουν εταιρείες, στις οποίες οι άνδρες λαμβάνουν υψηλότερες αποδοχές και ανεβαίνουν πιο εύκολα βαθμίδα στην επαγγελματική ιεραρχία. Τα φαινόμενα αυτά αποτελούν παθογένειες οι οποίες πρέπει άμεσα να εκλείψουν. Στη Gilead, τολμάμε να καταρρίπτουμε τα ταμπού, λειτουργώντας ως πηγή έμπνευσης για χιλιάδες γυναίκες που εργάζονται στον κλάδο της υγείας και όχι μόνο.
Ένα σημαντικό βήμα είναι οι αλλαγές σε θεσμικό επίπεδο. Βλέπουμε ότι γίνονται βήματα. Η ενσωμάτωση των γυναικών σε ηγετικές θέσεις στα διοικητικά συμβούλια εταιρειών αυξάνεται και δια νόμου πλέον. Έχουμε ακόμη δρόμο, αλλά νομίζω ότι τα στερεότυπα επιτέλους έχουν σπάσει.
Ευεξία και υγεία: Συνδυάζονται αυτοί οι δύο όροι κατά τη γνώμη σου;
Είμαι πεπεισμένη ότι όχι μόνο συνδυάζονται αλλά είναι απολύτως αλληλένδετες και αλληλοσυμπληρωματικές έννοιες. Η ευεξία, το επονομαζόμενο wellness, είναι ένας όρος που ακούμε συχνά τον τελευταίο καιρό, ωστόσο η σημασία του είναι αρκετά συγκεχυμένη με αποτέλεσμα να μη γνωρίζουμε τη διαφορά μεταξύ υγείας και ευεξίας. Ετυμολογικά η λέξη σημαίνει "καλή συνήθεια". Σύμφωνα με ένα παλιό απόφθεγμα, πρέπει να προσέχουμε τις συνήθειες μας γιατί καθορίζουν το πεπρωμένο μας.
Είναι επιτακτική ανάγκη να κατανοήσουμε ότι ο άνθρωπος αποτελεί μία σύνθετη ψυχοσωματική οντότητα και ότι η εμφάνιση πολλών ασθενειών οφείλεται στην παραμέληση των βασικών κανόνων ευεξίας. Άλλωστε ο πατέρας της σύγχρονης ιατρικής, ο Ιπποκράτης, ήταν ο πρώτος που δίδαξε ότι οι καλές συνήθειες μπορούν να συμβάλλουν σε σημαντικό βαθμό στη διατήρηση της υγείας μας και του ευ ζην. Άρα, ναι, σαφέστατα η ευεξία αποτελεί τη βάση της καλής υγείας και της ευζωίας.
Πιστεύεις ότι λόγω φύσης οι γυναίκες έχουμε "ρυθμιστικό" ρόλο στην καλή υγεία του στενού αλλά και του ευρύτερου περιβάλλοντός μας;
Είναι γεγονός ότι στην συντριπτική πλειοψηφία των νοικοκυριών, οι γυναίκες καθορίζουν το διατροφικό πλάνο της οικογένειας, καθώς και την υιοθέτηση καλών συνηθειών. Ωστόσο, θα έλεγα πως η ευθύνη είναι και των δύο γονέων. Σήμερα, όλοι μας και κυρίως τα παιδιά επηρεαζόμαστε σε μεγάλο βαθμό από τα Μ.Μ.Ε και τα Social Media. Η διατήρηση της καλής υγείας είναι ένα skill το οποίο πρέπει να καλλιεργείται από πολύ μικρή ηλικία, για αυτό καθοριστικής σημασίας είναι τόσο οι συνήθειες που επικρατούν στο άμεσο οικογενειακό περιβάλλον όσο και η σωστή εκπαίδευση των παιδιών πάνω σε θέματα υγιεινής διατροφής και ευεξίας.
Ζήσαμε (ζούμε) μία πανδημία: Ποιο μάθημα ζωής θα έλεγες ότι έχουμε πάρει από αυτή τη δύσκολη συνθήκη;
Η οδύσσεια της πανδημίας μας έδωσε πολλά χρήσιμα μαθήματα, δυστυχώς όμως με σκληρό και αναπάντεχο τρόπο. Πραγματικά, αν κάποιος μας έλεγε στο παρελθόν ότι εν έτει 2020 θα εξαπλωνόταν μια θανατηφόρος πανδημία σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης θα το θεωρούσαμε ένα ακόμη "μετα-αποκαλυπτικό" σενάριο! Η παγκοσμιότητα της πανδημίας μας έδειξε πως τα πάντα σε αυτόν τον κόσμο συνδέονται και αλληλεπιδρούν. Το μεγαλύτερο μάθημα που λάβαμε μέσα από όλη αυτή τη δύσκολη συγκυρία είναι ότι η αξία της υγείας είναι ανεκτίμητη.
Προσωπικά κατά τη διάρκεια της πανδημίας είχα την ευκαιρία να περάσω περισσότερο χρόνο με την οικογένειά μου, έμαθα να απολαμβάνω την κάθε στιγμή και να είμαι ευγνώμων για μικρά αλλά καθόλου ασήμαντα πράγματα που δυστυχώς υπό φυσιολογικές συνθήκες θεωρούμε δεδομένα.
Και τέλος, μάθαμε ότι πρέπει να προσέχουμε για να έχουμε (την υγεία μας)! Πρόληψη…η σημασία της προληπτικής παρέμβασης μπήκε ως έννοια και ως συνήθεια στη ζωή μας και αυτό το θεωρώ ίσως το πιο θετικό στοιχείο που προέκυψε μέσα από αυτή την περιπέτεια. Κατανοήσαμε ότι η έγκαιρη λήψη μέτρων αποτρέπει επιπτώσεις με πολύ υψηλότερο κόστος και εξομαλύνει τη διέλευση επί αχαρτογράφητων υδάτων.
Πώς βλέπεις από τη θέση και το ρόλο σου το αύριο στον τομέα της Υγείας; Τι χρειάζεται να γίνει για να είμαστε πιο υγιείς σωματικά και ψυχικά;
Αναμφίβολα το παγκόσμιο σύστημα υγείας κλυδωνίστηκε σε πρωτόγνωρο βαθμό στη διάρκεια της πανδημίας. Ωστόσο, η υγειονομική κρίση κατέδειξε πόσο σημαντική είναι η συστράτευση δημόσιων και ιδιωτικών δυνάμεων, κυβερνήσεων και επιστήμης. Πλέον, έχουμε εισέλθει στην εποχή της επανεκκίνησης, όπου πρωταρχικός στόχος είναι να χτίσουμε έναν καλύτερο, βιώσιμο και πιο υγιή κόσμο. Τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς, απαιτείται ριζική αναδιάρθρωση όχι μόνο του συστήματος υγείας – όπως πολλές φορές συνηθίζουμε να λέμε – αλλά κυρίως της επικρατούσας κουλτούρας, η οποία εστιάζει περισσότερο στη θεραπεία και όχι στην πρόληψη.
Αυτό που πρέπει να γίνει κατανοητό είναι ότι η αξία της πολύπλευρης συνεργασίας είναι κρίσιμη στο να χτίσουμε πιο ανθεκτικές κοινωνίες. Και από την άλλη, η επιστράτευση και ενίσχυση της έρευνας και καινοτομίας είναι "κλειδί" για την αναδιαμόρφωση του συστήματος υγείας και στην μετά-COVID-19 εποχή, με νέες προσεγγίσεις στην προαγωγή της δημόσιας υγείας, της ψηφιακής τεχνολογίας, των μοντέλων παροχής φροντίδας, της ενδυνάμωσης των ασθενών αλλά και της χρηματοδότησης των υπηρεσιών υγείας.
Η υγεία είναι μία ευρεία έννοια και ο άνθρωπος αποτελεί μία ψυχοσωματική οντότητα και, για τον λόγο αυτό, η διατήρηση της καλής ψυχικής και συναισθηματικής ευεξίας συμβάλλει σε σημαντικό βαθμό στην ευρύτερη σωματική υγεία. Στην Gilead, η ευεξία των εργαζομένων παίζει καταλυτικό ρόλο και για αυτό τον λόγο έχουμε υιοθετήσει μία ολιστική προσέγγιση, η οποία έχει ως στόχο την αέναη βελτίωση της υγείας αλλά και την αύξηση της παραγωγικότητας των εργαζομένων. Στην εταιρεία μας πιστεύουμε ότι η υγεία βασίζεται πάνω σε τρεις σημαντικούς πυλώνες: τη σωματική, τη συναισθηματική και την πρακτική ευεξία. Για το λόγο αυτό, η Gilead ενθαρρύνει την άθληση προσφέροντας εβδομαδιαίες υπηρεσίες σωματικής εκγύμνασης, παρέχει προσωπική παρακολούθηση από διατροφολόγο, προσφέρει υγιεινά γεύματα στο χώρο εργασίας. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή στην ενίσχυση της ψυχικής και συναισθηματικής υγείας παρέχοντας στους εργαζομένους ελεύθερο χρόνο ούτως ώστε να αποφευχθεί το εργασιακό burnout.
Θα έλεγα πως όλοι μας ανεξαιρέτως είτε εργαζόμαστε στον τομέα της υγείας είτε όχι έχουμε σημαντικό ρόλο να διαδραματίσουμε. Οφείλουμε να ενισχύουμε, ο καθένας με τον τρόπο του, πολιτικές που προάγουν την ευεξία και την καλή υγεία, τη συναισθηματική και ψυχική υγεία, με στόχο την επίτευξη προσωπικής και επαγγελματικής ισορροπίας, όπου όλοι θα έχουν τη δυνατότητα να αναδείξουν τη μοναδικότητά τους.
Ποιος είναι ο προσωπικός σου στόχος για το επόμενο διάστημα;
Για εμένα η διατήρηση της ισορροπίας αποτελεί πολύ σημαντική προτεραιότητα. Ωστόσο, σε ένα ανταγωνιστικό και πιεστικό επαγγελματικό περιβάλλον με απαιτητικό πρόγραμμα, η επίτευξη αυτού του στόχου κάθε άλλο παρά εύκολη υπόθεση είναι.
Πιστεύω ότι η προσωπική εξέλιξη αποτελεί μία αέναη διεργασία με πολλαπλές ανατροπές στη διάρκεια της πορείας της. Εξελίσσομαι σημαίνει βελτιώνομαι, μαθαίνω από τα λάθη μου και γίνομαι η καλύτερη εκδοχή του εαυτού μου. Η προσωπική μας εξερεύνηση και εξέλιξη είναι μία εφ’ όρου ζωής διαδικασία, η οποία απαιτεί τόλμη, δέσμευση και καθημερινή προσπάθεια. Μέσω αυτής της διεργασίας, αξιολογούμε τις ικανότητες μας, την ποιότητά μας ως άνθρωποι και στη συνέχεια ορίζουμε νέους στόχους και εργαζόμαστε για να αγγίξουμε το μέγιστο βαθμό των ικανοτήτων μας.
Συχνά, όταν αναφερόμαστε στην έννοια της εξέλιξης, οραματιζόμαστε έναν μακρύ ευθύ δρόμο. Κατά τη γνώμη μου το παραπάνω δεν ισχύει. Για εμένα, η εξέλιξη είναι σαν ένα σπείρωμα, με ανοδική πορεία αλλά σίγουρα θα υπάρξουν σημεία που θα χρειαστεί να κάνουμε στάσεις. Εκεί ίσως χάσουμε το κουράγιο μας και πιστέψουμε ότι έχουμε πέσει σε κάποιο τέλμα ωστόσο αυτό είναι μία παρερμήνευση. Μπορεί να νιώσουμε πως ότι και να κάνουμε, βρισκόμαστε στο ίδιο σημείο, αλλά δεν είναι ποτέ το ίδιο. Είναι το σημείο στο οποίο θα ανασυνταχτούμε, θα αναθεωρήσουμε και θα αναπαυθούμε για ένα διάστημα, ούτως ώστε να συγκεντρώσουμε δυνάμεις για να συνεχίσουμε στο επόμενο μεγάλο βήμα που θα μας φέρει πιο κοντά στην αυτοπραγμάτωση.
Ο στόχος μου λοιπόν είναι να συνεχίσω να προχωρώ και να προσφέρω όσο μπορώ και όπου μπορώ. Στον εαυτό μου, στην οικογένειά μου, στη δουλειά μου, στους συνεργάτες μου, στους γύρω μου.