Στις μέρες μας είναι πλέον αποδεδειγμένη η σχέση της παχυσαρκίας με την εμφάνιση του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 (ΣΔ2). Δεν είναι τυχαίο πως ο σακχαρώδης διαβήτη τύπου 2 (ΣΔ2) και η παχυσαρκία έχουν εξίσου χαρακτηριστεί ως "πανδημίες” οι οποίες σχετίζονται άμεσα και εξελίσσονται ταυτόχρονα.
Πως συνδέεται η παχυσαρκία με τον Διαβήτη Τύπου 2;
Ως παχυσαρκία ονομάζουμε την συσσώρευση λίπους πάνω από τα φυσιολογικά επίπεδα στο ανθρώπινο σώμα.
Όταν παρουσιάζεται αυξημένη συσσώρευση λίπους, ειδικότερα στα σπλάχνα, την κοιλιά και το συκώτι, τότε επηρεάζεται και η λειτουργική απόδοση της "ινσουλίνης”, μία ορμόνη που ρυθμίζει το σάκχαρο στο αίμα.
Έτσι, το αυξημένο λίπος στο ανθρώπινο σώμα προκαλεί την λεγόμενη "αντίσταση στην ινσουλίνη”. Ο οργανισμός για να ισορροπήσει αυτή την νέα κατάσταση και να ρυθμίσει το ζάχαρο, παράγει περισσότερη ινσουλίνη.
Με το πέρασμα του χρόνου όμως, αυτή η ικανότητα του οργανισμού εκπίπτει, με αποτέλεσμα την εμφάνιση του σακχαρώδους διαβήτη.
Η αύξηση της παχυσαρκίας
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ορίζει την παχυσαρκία βάσει του Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ), ένα εργαλείο το οποίο καθορίζει αν ένα άτομο έχει φυσιολογικό βάρος, αν είναι υπέρβαρο ή παχύσαρκο. Όταν ο ΔΜΣ υπερβαίνει την τιμή των 30 kg/m2, το άτομο χαρακτηρίζεται ως "παχύσαρκο", ενώ όταν ο ΔΜΣ υπερβαίνει την τιμή των 40 kg/m2, η κατάσταση περιγράφεται ως "σοβαρή παχυσαρκία".
Δυστυχώς το φαινόμενο της παχυσαρκίας αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς σε παγκόσμιο επίπεδο, ως αποτέλεσμα της αλλαγής των διατροφικών συνηθειών, της μεγάλης αύξησης πρόσληψης λιπών και ευαπορρόφητων υδατανθράκων, σε συνδυασμό με την μειωμένη σωματική δραστηριότητα. Το 2017, σύμφωνα με τη μελέτη 'The Global Burden of Disease Study', η παχυσαρκία καταγράφηκε ως η κυρία αιτία περίπου 4,7 εκατομμυρίων πρόωρων θανάτων παγκοσμίως.
Μάλιστα, πρόσφατη έκθεση της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Παχυσαρκίας προέβλεψε πως το 2035, εφόσον δεν ληφθούν μέτρα από τις κυβερνήσεις, πάνω από το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού θα είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι.
Υπολογίζεται πλέον, πως το 90% των ατόμων που πάσχουν από ΣΔ2, χαρακτηρίζονται ως παχύσαρκα ή υπέρβαρα.
Η συνύπαρξη της παχυσαρκίας με το ΣΔ2, οδηγεί στην επιδείνωση της αρτηριακής υπέρτασης, της δυσλιπιδαιμίας, στην πρόκληση μεταβολικών προβλημάτων και στην αύξηση του κινδύνου εμφάνισης διαφόρων καρκίνων και καρδιαγγειακών επεισοδίων.
Πού οφείλεται η παχυσαρκία
Η παχυσαρκία αποτελεί το αποτέλεσμα μιας ανισορροπίας μεταξύ της ενεργειακής πρόσληψης και της ενεργειακής δαπάνης, με τη διατροφή να αναδεικνύεται ως κύριος παράγοντας σε αυτή τη διαδικασία. Εκτός από τους γενετικούς παράγοντες, η αύξηση του σωματικού βάρους συχνά οφείλεται σε ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες.
Η "δυτική" διατροφή, πλούσια σε επεξεργασμένα τρόφιμα και υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά και ζάχαρη, ενώ χαμηλή σε φυσικά τρόφιμα συχνά συνδέεται με την ανάπτυξη παχυσαρκίας και συναφών χρόνιων παθήσεων. Η περιορισμένη κατανάλωση φρούτων, λαχανικών και τροφίμων πλούσιων σε φυτικές ίνες αποτελεί επιπλέον παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση παχυσαρκίας. Αυτές οι διατροφικές συνήθειες, σε συνδυασμό με την έλλειψη φυσικής δραστηριότητας, μπορούν να οδηγήσουν σε υπερβολική αύξηση βάρους και στην εμφάνιση παχυσαρκίας.
Σε μία έρευνα που διήρκεσε 13 χρόνια και περιλάμβανε 3.000 νέους, ανακαλύφθηκε ότι εκείνοι που κατανάλωναν υψηλά ποσοστά γρήγορου φαγητού "fast food” είχαν κατά μέσο όρο περίπου 6kg περισσότερο βάρος και μεγαλύτερη περίμετρο μέσης σε σύγκριση με εκείνους που κατανάλωναν λιγότερο γρήγορο φαγητό. Επιπλέον, παρουσίαζαν υψηλότερα επίπεδα τριγλυκεριδίων και διπλάσια πιθανότητα εμφάνισης μεταβολικού συνδρόμου. Αυτά τα προβλήματα υγείας επιδεινώνονται σε άτομα με γενετική ευαισθησία στη συσσώρευση λίπους.
Πώς αντιμετωπίζεται η Παχυσαρκία και ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2
Η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας αποτελεί κεντρικό στόχο τόσο στην αποτροπή, όσο και στη θεραπεία ή την επιβράδυνση της εμφάνισης του ΣΔ2
Εφόσον έχει διαγνωσθεί η νόσος, η απώλεια βάρους λειτουργεί θετικά στη σωστή ρύθμιση του, στην μείωση του κινδύνου ενός καρδιαγγειακού επεισοδίου, στη ρύθμιση της αρτηριακής υπέρτασης καθώς και της δυσλιπιδαιμίας.
Αξιοσημείωτο είναι επίσης, πως όταν η απώλεια βάρους υπερβαίνει το 15%, ο διαβήτης μπορεί να τεθεί σε ύφεση και το άτομο να εμφανίσει φυσιολογικές τιμές ζαχάρου χωρίς την λήψη κάποιου φαρμάκου.
Γίνεται λοιπόν κατανοητό, πως η θεραπευτική στρατηγική αντιμετώπισης του ΣΔ2, χρειάζεται να περιλαμβάνει την αλλαγή των διατροφικών συνηθειών του ατόμου και την ταυτόχρονη αύξηση της σωματικής του δραστηριότητας.
Τα στοιχεία αυτά θα οδηγήσουν στην απώλεια του περιττού σωματικού βάρους, χαρίζοντας στον ασθενή καλύτερη ποιότητα ζωής και ένα πιο υγιές μέλλον.
Πέρα από τη διατροφή και την άσκηση, η διαχείριση του ΣΔ2 περιλαμβάνει τη ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης με φαρμακευτική αγωγή και συχνή παρακολούθηση. Η υποστήριξη από ειδικούς υγείας, είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη ενός εξατομικευμένου σχεδίου διαχείρισης που να ανταποκρίνεται στις μοναδικές ανάγκες κάθε ασθενούς.
Συνοψίζοντας, η κατανόηση και η ολοκληρωμένη αντιμετώπιση της παχυσαρκίας και του ΣΔ2 απαιτούν μια συνδυασμένη προσέγγιση που περιλαμβάνει διατροφική παρέμβαση, φυσική άσκηση, κλινική φροντίδα και συνεχή εκπαίδευση για υγιεινές συνήθειες ζωής.
Μπαλαμπάνης Κωνσταντίνος, MD, PhD, Ειδικός Παθολόγος - Διαβητολόγος, www.kostasbalabanis.gr