Οι μηνίσκοι είναι ινώδεις ημισεληνοειδείς σχηματισμοί που βρίσκονται μέσα στο γόνατό μας και λειτουργούν ως ένα "μαξιλάρι" απορρόφησης φορτίσεων και κραδασμών. Οι τραυματισμοί των μηνίσκων είναι μια πολύ συχνή κάκωση, η οποία μπορεί να αφορά και επαγγελματίες και ερασιτέχνες αθλητές, αλλά και απλό κόσμο όλων των ηλικιών, καθώς μπορούν να επέλθουν με χαμηλής βαρύτητας κακώσεις και πολλές φορές, ακόμη και ως αποτέλεσμα χρόνιας καταπόνησης και προϊούσας εκφύλισης. Αποτέλεσμα μιας βλάβης του μηνίσκου μπορεί να είναι ένας οξύς ή και χρόνιος πόνος στο γόνατο, καθώς και η αίσθηση ότι το γόνατο κλειδώνει ή μπλοκάρει κατά την κάμψη ή την έκταση.
Ανατομία
Το γόνατό μας περιέχει 2 μηνίσκους, τον έσω και τον έξω. Ο έσω είναι ημισεληνοειδούς σχήματος, ενώ ο έξω είναι πιο αποπλατυσμένος και μοιάζει περισσότερο με μέρος επιφάνειας δίσκου. Οι μηνίσκοι καλύπτουν τον αρθρικό χόνδρο των κνημιαίων κονδύλων. Συμμετέχουν στην κίνηση του γόνατος, κυρίως όμως προστατεύουν τον υποκείμενο αρθρικό χόνδρο "απορροφώντας" τα φορτία που υπάρχουν κατά τη βάδιση, την κάμψη και τη γενικότερη χρήση του γόνατός μας κατά τη διάρκεια όλων των δραστηριοτήτων.
Αίτια ρήξης των μηνίσκων
Οι κακώσεις του γόνατος είναι αυτές που μπορεί να οδηγήσουν σε ρήξεις, δηλαδή σχισίματα των μηνίσκων. Ο τραυματισμός του γόνατος δε χρειάζεται να είναι πάντα υψηλής ενέργειας για να προκληθεί κάποια κάκωση στον μηνίσκο. Ακόμη και χαμηλής ενέργειας στροφικές κακώσεις του γόνατος μπορεί να οδηγήσουν σε ρήξεις. Ιδιαίτερα συχνή είναι και η εκφύλιση του μηνίσκου, η σταδιακή φθορά του δηλαδή, που προκύπτει ως αποτέλεσμα αλλεπάλληλων φορτίσεων και καταπόνησης, η οποία τον καθιστά ακόμη πιο ευαίσθητο σε κακώσεις και διευκολύνει τη ρήξη του, ακόμη και χωρίς προφανή μηχανισμό κάκωσης.
Συμπτώματα ρήξης μηνίσκου
Το πρώτο σύμπτωμα μιας ρήξης μηνίσκου είναι ο πόνος στο γόνατο. Ο πόνος μπορεί να ποικίλει σε ένταση ανάλογα με τη βαρύτητα, το είδος και την εντόπιση της ρήξης, καθώς και τη χρονιότητα αυτής. Συνήθως είναι ένας πόνος που ο ασθενής τον αισθάνεται μέσα στο γόνατο του, στην έσω ή την έξω πλευρά, ανάλογα με το ποιος μηνίσκος πάσχει, ενώ ιδιαίτερα συχνά τον περιγράφει και στην ιγνύ, δηλαδή στην οπίσθια επιφάνεια του γόνατος, καθώς οι ρήξεις του οπισθίου κέρατος των μηνίσκων είναι αρκετά συχνότερες. Πρόκειται για πόνο δραστηριότητας, ο οποίος εμφανίζεται κατά τη βάδιση, την άνοδο ή κάθοδο σκάλας ή την άθληση. Άλλα κοινά συμπτώματα είναι το οίδημα (πρήξιμο) του γόνατος, η αίσθηση μπλοκαρίσματος ή κλειδώματος κατά την κάμψη ή την έκταση, αλλά και ο περιορισμός της κίνησης της άρθρωσης.
Διάγνωση
Η διάγνωση μιας ρήξης μηνίσκου είναι μια σχετικά απλή διαδικασία, πρέπει όμως να γίνεται από τον εξειδικευμένο ορθοπεδικό. Τις περισσότερες φορές, το ίδιο το ιστορικό του ασθενούς, τα συμπτώματά του δηλαδή, σε συνδυασμό με την κλινική εξέταση στην οποία θα προβεί ο ορθοπεδικός μπορεί να είναι ιδιαίτερα κατατοπιστικά και να θέσουν τη διάγνωση της ρήξης. Η απεικόνιση του γόνατος με μαγνητική τομογραφία όμως είναι η εξέταση εκείνη που θα διαφωτίσει την κατάσταση και θα μας θέσει ή απλά θα επιβεβαιώσει τη διάγνωση. Παράλληλα όμως, η μαγνητική τομογραφία θα δώσει στον ορθοπεδικό και τις απαιτούμενες πληροφορίες σχετικά με το εύρος, το είδος και την εντόπιση της ρήξης, στοιχεία τα οποία θα παίξουν αποφασιστικό ρόλο στην επιλογή του τρόπου αντιμετώπισης.
Αντιμετώπιση
Η αντιμετώπιση μιας ρήξης μηνίσκου δε σημαίνει πάντα χειρουργείο. Πράγματι στις περισσότερες περιπτώσεις, σε νέους ανθρώπους, σε αθλητές ή και σε μεγαλύτερους με ρήξεις στη φορτιζόμενη επιφάνεια των μηνίσκων, η αρθροσκοπική αποκατάσταση αποτελεί την καλύτερη επιλογή θεραπείας, που μπορεί να υποσχεθεί εξαιρετικά αποτελέσματα. Ο κάθε ασθενής όμως αντιμετωπίζεται ξεχωριστά ανάλογα με το είδος της ρήξης του και τις λειτουργικές του απαιτήσεις.
Έτσι λοιπόν, στις περιπτώσεις εκφυλιστικών ρήξεων, προτιμάται ως πρώτη προσέγγιση η συντηρητική θεραπεία, η οποία περιλαμβάνει αναλγησία, παγοθεραπεία, μερική αποφόρτιση, φυσιοθεραπεία και ασκήσεις ενδυνάμωσης τετρακεφάλου και οπίσθιων μηριαίων μυών.
Η συντριπτική πλειονότητα οξέων ρήξεων ωστόσο, ιδιαίτερα σε νεότερους ασθενείς πρέπει να αντιμετωπίζεται αρθροσκοπικά. Η αρθροσκόπηση του γόνατος αποτελεί μια ελάχιστα επεμβατική διαδικασία, κατά την οποία πραγματοποιούνται μόνο δύο μικρές οπές στην πρόσθια επιφάνεια του γόνατος, από τις οποίες με τη βοήθεια κάμερας, μπορούν να εντοπιστούν και να αντιμετωπιστούν οι ρήξεις των μηνίσκων. Η αρθροσκοπική αντιμετώπιση περιλαμβάνει κατά προτίμηση συρραφή της ρήξης. Εάν όμως αυτή για διάφορους λόγους δεν είναι εφικτή, πραγματοποιείται μερική μηνισκεκτομή, αφαίρεση δηλαδή του πάσχοντος τμήματος του μηνίσκου.
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι κριτήριο για τη χειρουργική αντιμετώπιση μιας ρήξης μηνίσκου δεν αποτελούν μόνο τα συμπτώματα του ασθενούς. Η γρήγορη και σωστή αρθροσκοπική αντιμετώπιση διασφαλίζει και τη συνολικότερη υγεία και βιωσιμότητα της άρθρωσης του γόνατος, καθώς αφαιρεί έναν σοβαρό επιβαρυντικό παράγοντα που θα οδηγήσει σε οστεοαρθρίτιδα και ως εκ τούτου μπορεί να είναι κρίσιμη στη διατήρηση του φυσιολογικού γόνατος του ασθενούς.
Αποκατάσταση
Ο ασθενής μπορεί να περπατήσει άμεσα μετεγχειρητικά με ή και χωρίς βοήθημα στις περισσότερες περιπτώσεις, η νοσηλεία του συνήθως είναι μικρότερη του 24ώτρυ και μπορεί να επανέλθει άμεσα στις καθημερινές του δραστηριότητες. Σε περίπτωση που πραγματοποιείται συρραφή, συνήθως απαιτείται προστασία του γόνατος για ένα διάστημα περίπου 4 – 6 εβδομάδων και μετέπειτα επάνοδος σε φυσιολογική ή αθλητική δραστηριότητα. Η μετεγχειρητική φυσιοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει στην γρηγορότερη και καλύτερη αποκατάσταση.
Ευχαριστούμε τον Δρ. Χρήστο Βώττη, MD, PhD, Διδάκτορα του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Ορθοπεδικό Χειρουργό με εξειδίκευση στην αντιμετώπιση παθήσεων γόνατος και ισχίου και εν ενεργεία συνεργάτη ορθοπεδικό του ομίλου Ιατρικού Αθηνών, του ομίλου ΥΓΕΙΑ, καθώς και του Ευγενιδείου Θεραπευτηρίου.