Από τη Μήνα Ταλιάκη, relationship coach (minataliaki.com)
Μήπως είσαι συγκεντρωτική και τα πρότυπά σου είναι πολύ υψηλά για να εμπιστευτείς τους άλλους ότι θα ανταποκριθούν στις προσδοκίες σου και –έτσι– δεν τους αναθέτεις αρμοδιότητες; Όταν θέλεις να πάει κάτι καλά, αν δεν περάσει από τα χέρια σου, νιώθεις τον φόβο της αποδιοργάνωσης, της αποτυχίας και του χάους; Αναλαμβάνοντας τον έλεγχο, μήπως παίρνεις εσύ όλη την εκτίμηση και την αναγνώριση για μια εργασία ή για μια σχέση που πάει καλά; Όταν ακούς κάτι διαφορετικό, πόσο ανοιχτόμυαλη είσαι;
Στο τέλος, μήπως καταλήγεις να είσαι επικριτική απέναντι σ’ εκείνους που ακολουθούν διαφορετική προσέγγιση από τη δική σου; Εάν οι παραπάνω συμπεριφορές σε εκφράζουν, τότε ανήκεις στην κατηγορία των ανθρώπων που θέλουν να έχουν τον έλεγχο στη ζωή τους και νιώθουν καλά με αυτό.
Γιατί θέλεις να έχεις τον έλεγχο;
Ο λόγος που οι περισσότεροι από εμάς θέλουμε να έχουμε τον έλεγχο είναι γιατί ουσιαστικά αυτή η συμπεριφορά είναι ένα ένστικτο επιβίωσης. Συχνά οι ανάγκες μας για ασφάλεια, αγάπη, αποδοχή και αναγνώριση μάς οδηγούν στην τάση για έλεγχο των πραγμάτων. Δημιουργείται, δηλαδή, σταδιακά η πεποίθηση ότι "προκειμένου να είμαι ασφαλής, να με αγαπούν και να είμαι χρήσιμη ή αποτελεσματική, θα πρέπει να μπορώ να κατευθύνω εγώ τα πράγματα". Ότανόμως έχουμε αλλαγές στη ζωή μας, φοβόμαστε και νιώθουμε ότι δεν είναι στον έλεγχό μας όσα συμβαίνουν γύρω μας και αυτόματα μας προκύπτει πιο έντονη η ανάγκη του ελέγχου. Αναφορικά με τις αλλαγές, υπάρχουν οι αλλαγές που τις επιλέγουμε εμείς. Τότε νιώθουμε πιο άνετα και ότι έχουμε τον έλεγχο.
Υπάρχουν όμως και αλλαγές που συμβαίνουν χωρίς την επιλογή μας, από εξωτερικούς παράγοντες, όπως, για παράδειγμα, η πανδημία της COVID-19. Ουσιαστικά, οι αλλαγές είναι μέρος της ζωής σου και πολλές φορές σε κάνουν να χάνεις τον έλεγχο. Επίσης, στη ζωή σου θα χρειαστεί να συναναστραφείς και να δημιουργήσεις σχέσεις με κόσμο ο οποίος δεν είναι πάντα τυπικός στα λόγια και στις πράξεις του. Πώς θα τα καταφέρεις να έχεις τον έλεγχο σε αυτές τις σχέσεις;
Ποιες είναι οι επιπτώσεις όταν θέλεις να έχεις τον έλεγχο;
Όταν θέλεις έντονα να έχεις τον έλεγχο:
• Μπορεί να βλάψεις τις σχέσεις σου. Όταν θέλεις να ελέγξεις κάθε κατάσταση, οι άλλοι αρχίζουν να ανησυχούν ότι δεν τους εμπιστεύεσαι. Κατά συνέπεια, αρχίζουν να απομακρύνονται από εσένα, να ενοχλούνται ή να εκνευρίζονται. Ή ίσως απλώς να παραιτήθηκαν και να αποδέχτηκαν ότι εσύ παίρνεις τον έλεγχο, που όμως δεν ξέρουμε πού θα τους οδηγήσει αυτή η συμπεριφορά.
• Μπορεί να σου προκαλέσει συναισθηματική, ψυχική και σωματική πίεση. Όταν νιώθεις την ανάγκη να έχεις τον έλεγχο του κόσμου γύρω σου, προσθέτεις μια τεράστια πίεση στη ζωή σου. Νιώθεις ιδιαίτερο στρες, θυμό, αγωνία, χάνεις τη συγκέντρωσή σου, την παραγωγικότητά σου και το βασικότερο χάνεις τη θετικότητά σου και την ικανότητά σου να υλοποιείς εύκολα τους στόχους σου. Κατά συνέπεια, επηρεάζεται και η υγεία σου λόγω του έντονου στρες που βιώνεις.
Πώς θα αλλάξει η ζωή σου αν αφήσεις την ανάγκη σου για έλεγχο;
Θα νιώσεις απελευθέρωση, ανακούφιση και σίγουρα πιο άνετη ή άνετος να είσαι ο εαυτός σου. Θα είσαι περισσότερο χαρούμενη και χαρούμενος, η υγεία σου θα είναι καλύτερη, αφού θα αφήσεις πίσω σου μια έντονη πίεση, και θα μπορείς να συνδέεσαι καλύτερα με τους ανθρώπους και να δημιουργείς σχέσεις εμπιστοσύνης,
εκτίμησης και αποδοχής, καθώς δε θα επιδιώκεις να τους αλλάξεις.
Για να αφήσεις τον έλεγχο πίσω σου, χρησιμοποίησε τις 6 παρακάτω πρακτικές:
1 Αναγνώρισε ότι δεν μπορείς να ελέγξεις τα πάντα. Εμπιστεύσου τη ζωή και τα καλά που σου φέρνει. Αντί να σκέφτεσαι ότι η ζωή είναι άδικη και δε σε στηρίζει, μάθε να πηγαίνεις με τη ροή. Μόλις διαπιστώσεις ότι όλα λειτουργούν καλά και χωρίς την παρέμβασή σου, θα νιώσεις πιο άνετα με την ιδέα. Στο δρόμο σου μπορεί να σε περιμένει κάτι καλύτερο από αυτό που σχεδίαζες.
2 Απόκτησε μεγαλύτερη δύναμη και αυτοπεποίθηση. Ποια βήματα μπορείς να κάνεις που θα σε βοηθήσουν να νιώσεις πιο δυνατή και αποτελεσματική; Έτσι, θα νιώσεις μεγαλύτερη δύναμη και αυτοπεποίθηση και θα σταματήσεις να νιώθεις την ανασφάλεια του ελέγχου.
3 Καλλιέργησε την εσωτερική σου πίστη. Με τον όρο "εσωτερική πίστη" αναφέρομαι στην πίστη σου, ότι στο τέλος όλα γίνονται και ότι κάθε εμπόδιο είναι για καλό. Σκέψου κάτι που πέτυχες χωρίς να το κυνηγήσεις με άγχος και έλεγχο, αλλά, αντί γι’ αυτό, το πέτυχες με το έντονο συναίσθημα της θέλησης και τη σθεναρή σου πίστη. Πώς θα μπορούσες να κατακτήσεις και άλλους στόχους με τηνεσωτερική σου πίστη και δύναμη αφήνοντας πίσω τη συμπεριφορά του ελέγχου;
4 Εμπιστεύσου τους ανθρώπους και το καλό που έχουν μέσα τους και μόνο με αυτό τον τρόπο θα δημιουργήσεις ποιοτικές σχέσεις. Για παράδειγμα, ανάθεσε σε κάποιον κάτι λιγότερο σημαντικό. Εκπαίδευσέ τον ανάλογα και δείξε του την εμπιστοσύνη σου. Είναι πολύ ωραίο και ξεκούραστο να παρακολουθείς την εξέλιξή του.
5 Σταμάτα εντελώς τον έλεγχο σε ένα θέμα της ζωής σου που δεν είναι πολύ σημαντικό. Πάρε συνειδητά την απόφαση να εγκαταλείψεις εντελώς τον έλεγχο, για παράδειγμα, αφήνοντας στους άλλους το θέμα των διακοπών σου ή της βόλτας σου. Ό,τι κι αν επιλέξουν, άφησε τους άλλους γύρω σου να πρωτοστατήσουν. Κάθισε πίσω και χαλάρωσε.
6 Τέλος, νίκησε το παλιό σου πρότυπο συμπεριφοράς. Όταν σου βγαίνει η συμπεριφορά του ελέγχου, μπορείς να το αναγνωρίζεις εκείνη τη στιγμή σταματώντας και παίρνοντας μια αναπνοή. Ξέρω ότι δεν είναι τόσο εύκολο όσο ακούγεται. Αλλά όταν αισθάνεσαι ότι το κύμα ανεβαίνει μέσα σου, από την ανάγκη να αναλάβεις τον έλεγχο, αφιέρωσε 1 λεπτό και δοκίμασε μια άσκηση αναπνοής για να βοηθήσεις τη ρύθμιση του νευρικού σου συστήματος. Στρέψε την προσοχή σου κάπου αλλού.
Αφού, λοιπόν, κάποιες αλλαγές είναι αναπόφευκτες και μέσα στη ζωή, σίγουρα κάποιους ανθρώπους δεν μπορείς να τους ελέγξεις και σίγουρα θέλεις να έχεις ψυχική και σωματική υγεία, μπορείς από σήμερα να διαχειριστείς αποτελεσματικότερα τη συμπεριφορά του ελέγχου. Σε έναν μικρό βαθμό η τάση σου για έλεγχο μπορεί να σε κάνει να προετοιμαστείς καλύτερα για κάποιες καταστάσεις, σίγουρα όχι για όλες, γιατί ένα μέρος της ζωής μας είναι απρόβλεπτο, όμως η έντονη
συμπεριφορά του ελέγχου σίγουρα θα σου επιφέρει αρνητικά αποτελέσματα σε μακροχρόνια βάση. Μόλις ακολουθήσεις τις προτεινόμενες πρακτικές, θα δεις να
αλλάζουν η ψυχολογία και η ζωή σου προς το καλύτερο.