Από τη Μαριλένα Μίχα, εκπαιδευτικό.
Σκληρές εικόνες, έντονες συγκινησιακά πληροφορίες, ήχοι από σειρήνες και βομβαρδισμούς, ανθρώπινες επιθέσεις, θυμός, απόγνωση, φόβος, φρικαλεότητα και μια πραγματικότητα που δύσκολα μπορείς να αντιληφθείς - πόσο μάλλον να εξηγήσεις σε ένα παιδί. Κάτι άκουσε, κάτι είδε τυχαία στην τηλεόραση, όλος αυτός ο καταιγισμός ειδήσεων και εικόνων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και οι συζητήσεις των ενηλίκων στις οποίες μπορεί ένα παιδί να παρευρεθεί, προκαλούν αναστάτωση και ερωτήματα που αφορούν την ύπαρξη, τον θάνατο, το απρόβλεπτο.
Ο πόλεμος μας φέρνει όλους σε μια κατά μέτωπο επίθεση με τις αξίες, τις ελπίδες και τα όνειρα για ζωή.
Πώς θα σταθείς απέναντι στο παιδί και θα του εξηγήσεις όλη αυτήν την αδικία, χωρίς να κλονίσεις τις αξίες που έχει διδαχθεί, και την πεποίθηση πως ο κόσμος είναι καλός και το δίκαιο επικρατεί;
Πώς να μιλήσεις σε ένα μικρό παιδί για τον πόλεμο;
Καθησύχασέ το σχετικά με την ασφάλεια
Πρέπει να το κάνεις να νιώσει ασφάλεια και να του εξηγήσεις πως η καθημερινότητα του δε θα επηρεαστεί. Εξήγησέ του πως είναι ασφαλές στο σπίτι και η οικογένεια του δεν κινδυνεύει.
Άφησέ το να σου μιλήσει
Καλό είναι να καθοδηγήσει εκείνο τη συζήτηση, και να περιμένεις τις απορίες του. Άφησε το να εκφράσει όσα νιώθει και να πει όσα σκέφτεται, ώστε να μπορέσεις κι εσύ να το παρατηρήσεις και να ξέρεις πως θα συνεχίσεις τη συζήτηση.
Παρατήρησέ το
Χρειάζεται να παρατηρήσεις τη στάση και τη γλώσσα του σώματος του παιδιού σου, για να αντιληφθείς την ψυχολογική του κατάσταση. Αν αρχίσει να στρεσάρεται ή να νιώθει άβολα, τότε καλό είναι να σταματήσεις την συζήτηση. Είναι ανθρώπινο και αποδεκτό να μην αντέχει όλη αυτή την πληροφορία και να χρειάζεται μια απόσταση.Προσπάθησε να κρατήσεις μια στάση αποδοχής της δυσκολίας του παιδιού να κατανοήσει τα γεγονότα και να συγκρατήσει συναισθήματα, όπως φόβος, αγανάκτηση, θυμός, ανασφάλεια. Διαβεβαίωσε το πως είναι ασφαλές και πως δε θα επηρεαστεί η ρουτίνα του.
Δώσε σημασία στο λεξιλόγιο
Είναι σημαντικό να χρησιμοποιήσεις απλό λεξιλόγιο και να του μιλήσεις με μικρές προτάσεις και παραδείγματα. Δώσε προσοχή στη γλώσσα, να είναι ανάλογη με την ηλικιακή του ανάπτυξη. Τα παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας δεν έχουν επεξεργαστεί ακόμη απόλυτα φοβίες, όπως του θανάτου. Σε αυτές τις ηλικίες, εξαιρετικά χρήσιμα μπορεί να φανούν βιβλία, που εισάγουν τα παιδιά από τη νηπιακή ακόμα ηλικία σε έννοιες όπως Δημοκρατία, Ελευθερία, Δικαιώματα, κλπ.
Αντίστοιχα, ο έφηβος θα έχει μια πιο διερευνητική στάση και θα ρωτήσει περισσότερα. Φρόντισε να ενημερωθεί σωστά και να λύσεις όποιες απορίες εμφανιστούν, ώστε να μπορεί να κρίνει αντικειμενικά και να μη διεξαχθούν συμπεράσματα που μπορεί να παρασύρουν σε συζητήσεις που δεν είναι ακόμη έτοιμος να κάνει. Μίλησέ του ανοιχτά, μοιράσου τη δική σου δυσκολία και απενοχοποίησέ το από οποιαδήποτε δική του δυσκολία.
Κλείσε την τηλεόραση
Μπορείς να συνεχίσεις να ενημερώνεσαι απ´όλα τα δίκτυα μαζικής ενημέρωσης, αρκεί να μη βλέπει το παιδί εικόνες που θα χαραχτούν στη μνήμη του ή θα το ταράξουν. Ζώντας στην εποχή της πληροφορίας, δεν είναι εφικτό να κρύβουμε όλα τα τραυματικά γεγονότα από τα παιδιά μας, την επικαιρότητα, ή τα ιστορικά γεγονότα. Φρόντισε, όμως, η τηλεόραση να παραμένει κλειστή και περάστε ποιοτικές στιγμές μαζί στο σπίτι ή συζητήστε αυτά που τυχόν μπορεί να ακούστηκαν ή και άλλα καθημερινά θέματα. Σημασία έχει το παιδί να αισθάνεται άνετα απέναντι στις εξελίξεις και να θέλει να συζητήσει. Μείνετε μαζί σε αυτό, μοιραστείτε τις αγωνίες ή ανησυχίες και μίλησε στο παιδί σου για κοινωνική ευαισθησία και προβληματισμό. Δεν πρέπει να χάσει την πίστη του στον άνθρωπο, ούτε να δει τις εξελίξεις σαν "τραύμα". Πορεύσου μαζί του με συνείδηση, θάρρος και ευαισθησία.
Ωστόσο!
Αν παρατηρήσεις αξιοσημείωτες διαφορές στο παιδί σου και στον ψυχισμό του ή την συμπεριφορά του, είναι καλό να ζητήσεις την βοήθεια κάποιου ειδικού.
Έφηβοι και social media: Η σημασία του like για την αυτοπεποίθησή τους