Ευχαριστούμε τους Δρ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΛΛΙΟΠΗ MD, MSc, Χειρουργός Οφθαλμίατρος, Επιμελήτρια Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών & Δρ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Σ. ΛΙΑΡΑΚΟΣ MD, PhD, FEB, Χειρουργός Οφθαλμίατρος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών (www.aktinacenter.gr)
Τι είναι το γλαύκωμα
Το γλαύκωμα αποτελεί μια ομάδα παθήσεων του οφθαλμού με κοινό χαρακτηριστικό την προοδευτική εκφύλιση του οπτικού νεύρου, του ιστού δηλαδή που είναι υπεύθυνος για τη μεταφορά της οπτικής πληροφορίας στον εγκέφαλο. Στις περισσότερες περιπτώσεις η αιτία είναι η αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση που δημιουργείται λόγω ανισορροπίας μεταξύ της παραγωγής και της αποχέτευσης του υδατοειδούς υγρού. Η αυξημένη πίεση οδηγεί στη προοδευτική και μη αναστρέψιμη απώλεια των νευρικών ινών του οπτικού νεύρου, με αποτέλεσμα την απώλεια της όρασης. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Εταιρεία Γλαυκώματος, το 2020 ο αριθμός των ατόμων που πάσχουν από γλαύκωμα ανήλθε σε 80 εκατομμύρια ανά την υφήλιο. Μεταξύ αυτών και περίπου 250.000 Έλληνες.
Γιατί να εμφανίσει κάποιος ασθενής γλαύκωμα
Στην πλειονότητα των περιπτώσεων το γλαύκωμα εμφανίζεται σε ασθενείς οι οποίοι παρουσιάζουν γενετική ευαισθησία / προδιάθεση χωρίς να υπάρχει κάποια άλλη αιτία (πρωτοπαθές γλαύκωμα). Αρκετοί παράγοντες κινδύνου έχουν συσχετισθεί με την εμφάνιση πρωτοπαθούς γλαυκώματος όπως το οικογενειακό ιστορικό, η ηλικία, η μυωπία και η φυλή.
Ωστόσο το γλαύκωμα μπορεί να εμφανιστεί ως αποτέλεσμα άλλων παθήσεων ή καταστάσεων (δευτεροπαθές γλαύκωμα) μεταξύ των οποίων είναι ο τραυματισμός του οφθαλμού, η μακροχρόνια λήψη φαρμάκων όπως η κορτιζόνη, η εμφάνιση οφθαλμικών φλεγμονών και ο διαβήτης.
Με ποια συμπτώματα εμφανίζεται το γλαύκωμα
Δεν είναι τυχαίο το ότι το γλαύκωμα χαρακτηρίζεται ως "σιωπηρός κλέφτης της όρασης". Ειδικά στα αρχικά στάδια καθώς η απώλεια των νευρικών ινών είναι αργή και προοδευτική, ο ασθενής συνήθως δεν εμφανίζει συμπτώματα. Καθώς προχωρά η νόσος, επηρεάζεται η περιφερική όραση που μπορεί να επιδράσει αρνητικά στη λειτουργικότητα του ασθενούς καθιστώντας τον επιρρεπή σε ατυχήματα και μειώνεται η ικανότητά του να αντιλαμβάνεται αντιθέσεις φωτεινότητας και χρωμάτων. Σε προχωρημένα στάδια βλάπτεται και η κεντρική όραση και η οπτική οξύτητα, οδηγώντας τον ασθενή ακόμη και σε τύφλωση.
Σε περιπτώσεις που το γλαύκωμα εμφανιστεί οξέως με υψηλή αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης τα συμπτώματα είναι θορυβώδη. Ο ασθενής παρουσιάζει έναν ερυθρό και επώδυνο οφθαλμό με μειωμένη οπτική οξύτητα, ενώ μπορεί να συνοδεύεται από έντονο, αιφνίδιο πονοκέφαλο και ναυτία. Χρωματιστοί δακτύλιοι γύρω από τα φώτα κυρίως σε αμυδρό φωτισμό μπορεί να είναι ένα προειδοποιητικό σημάδι του οξέος γλαυκώματος.
Πώς μπορώ να προλάβω και να αντιμετωπίσω το γλαύκωμα
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι το χρόνιο απλό γλαύκωμα είναι απόλυτα ασυμπτωματικό με αποτέλεσμα στις ανεπτυγμένες χώρες το 50 % των ασθενών να παραμένουν αδιάγνωστοι. Η τακτική οφθαλμολογική εξέταση ανά 2 έτη σε όλους τους ενήλικες άνω των 40 ετών είναι απαραίτητη για να εντοπιστούν πιθανά πρώιμα σημάδια γλαυκώματος.
Μία επιμελής και εμπεριστατωμένη οφθαλμολογική εξέταση αρκεί για τη διάγνωση του γλαυκώματος. Ο οφθαλμίατρός σας θα κάνει λήψη του ιστορικού σας, μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης, γωνιοσκοπία και εκτίμηση οπτικού νεύρου, ενώ μπορεί να σας ζητήσει να προχωρήσετε σε πιο εξειδικευμένες εξετάσεις όπως είναι η παχυμετρία κερατοειδούς, τα οπτικά πεδία και η οπτική τομογραφία συνοχής του οπτικού νεύρου και των γαγγλιακών κυττάρων.
Αναλόγως της βαρύτητας του γλαυκώματος ο οφθαλμίατρός σας θα επιλέξει την ενδεδειγμένη παρέμβαση ή συνδυασμό αυτών, που περιλαμβάνουν τοπική αγωγή με κολλύρια, συστηματική αγωγή από το στόμα, εφαρμογή κατάλληλου laser ή χειρουργική παρέμβαση.
Το γλαύκωμα δυστυχώς δεν έχει θεραπεία και η καταστροφή των νευρικών ινών του οπτικού νεύρου είναι μη αναστρέψιμη. Με έγκαιρη όμως διάγνωση και παρέμβαση η γλαυκωματική βλάβη μπορεί να περιοριστεί και να εμποδιστεί η περαιτέρω εξέλιξή της.
Μην ξεχνάτε λοιπόν τον τακτικό οφθαλμολογικό προληπτικό έλεγχο και την άμεση επίσκεψη στον οφθαλμίατρό σας εάν εμφανιστούν ύποπτα συμπτώματα. Με έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία μπορεί να αποτραπεί το 90% των περιστατικών τύφλωσης και εσείς να προφυλάξετε την πολύτιμη όρασή σας.