Από τη Μαρίνα Μόσχα, ψυχολόγο-ψυχοθεραπεύτρια (marinamoscha.life)
Όχι, δεν είναι -ή δεν θα έπρεπε να είναι- ταμπού μια συζήτηση για τις θυσίες της μητρότητας και τις γυναίκες που νιώθουν ότι αποκτώντας παιδί χάνουν τον εαυτό τους.
Οι θυσίες της μητρότητας και η ταυτότητα της γυναίκας που ήσουν
Ακούω από αρκετές γυναίκες να λειτουργούν αμφιθυμικά, καθώς από τη μία θέλουν να γίνουν μητέρες, από την άλλη όμως αναρωτιούνται για τις θυσίες που θα πρέπει να κάνουν, χάνοντας πρώτα από όλα την αίσθηση εαυτού, όπως τουλάχιστον την ξέρουν προγεννητικά. Και όμως, μπορείς να διατηρήσεις την αίσθηση και την ταυτότητα της γυναίκας που ήσουν, πριν γίνεις μανούλα, ίσως με κάποιες μικρές διαφοροποιήσεις.
Μητρότητα: Μια υπέροχη αλλά και περίπλοκη φάση στη ζωή σου
Έγινες μητέρα και νιώθεις το σώμα σου τόσο, μα τόσο δύσκολο να κινηθεί από την κούραση. Προσπαθείς να "κλέψεις" λίγες στιγμές ξεκούρασης και ύπνου και όταν κοιτάζεις τον εαυτό σου στον καθρέφτη, αναρωτιέσαι ποια είναι εκείνη η ταλαιπωρημένη και αχτένιστη γυναίκα που σε κοιτάζει… Ακούς από φίλους, συγγενείς, πρώην συναδέλφους να κάνουν τόσα πράγματα στη διάρκεια της ημέρας τους. Εσύ, αντίθετα, νιώθεις πως έχεις κολλήσει στο να κάνεις τα ίδια και τα ίδια, να ταΐζεις, να καθαρίζεις, να κοιμίζεις, να φροντίζεις. Νιώθεις σαν να ζεις τη μέρα της μαρμότας, κάθε μέρα είναι ίδια με την προηγούμενη… Αναρωτιέσαι αν τελικά αξίζει τον κόπο η απόφασή σου να κάνεις ένα διάλλειμα από τη δουλειά για να φροντίσεις "σωστά" το μωρό σου. Περίμενες πως θα ήσουν τόσο περήφανη και χαρούμενη για την απόφασή σου αυτή. Διαπιστώνεις όμως πως η ανταμοιβή είναι μία αίσθηση άγχους, φόβου, απογοήτευσης, ματαίωσης αλλά και ζήλειας για όλους αυτούς που νιώθεις πως έχουν μία δημιουργική ζωή, όπως είχες και εσύ πριν τη μητρότητα. Βγήκατε όλοι μαζί οικογενειακώς μια βόλτα και διαπιστώνεις πως οι γυναίκες εξακολουθούν και μοιάζουν με… γυναίκες εκεί έξω! Ντύνονται, βάφονται, χτενίζονται, εκπέμπουν έναν αέρα σιγουριάς, ασφάλειας αλλά και δύναμης. Έρχεται στο μυαλό σου η δική σου εικόνα πριν την εγκυμοσύνη, τότε που ήσουν και εσύ μία από… εκείνες. Χαμογελάς μελαγχολικά και νιώθεις θλίψη να σε πλημμυρίζει γι αυτό που ήσουν και για το πώς είσαι τώρα πια. "Δεν ήμουν προετοιμασμένη για το πόσο δραστικές θα ήταν οι αλλαγές στη ζωή μου… Το να είμαι μαμά έγινε η πρώτη και μοναδική μου προτεραιότητα. Ένιωσα πλήρη απώλεια του εαυτού μου, αλλά δεν μπορούσα να το παραδεχτώ γιατί η μητρότητα υποτίθεται ότι είναι το καλύτερο πράγμα που μπορεί να συμβεί ποτέ σε μια γυναίκα".
Και όμως, είναι αποδεκτό να θρηνείς τη γυναίκα που ήσουν πριν γίνεις μητέρα
Και ναι, πράγματι, η μητρότητα για πολλές γυναίκες είναι το καλύτερο πράγμα που τους έχει συμβεί – όχι για όλες όμως. Και όχι μόνο για εκείνες που η μητρότητα δεν είναι πρωταρχικός τους σκοπός, αναφέρομαι σε εκείνες που είναι μαμάδες αλλά δεν βιώνουν την μητρότητα τόσο …θεϊκά. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι υπάρχουν πολλά απίστευτα πράγματα που κερδίζουν οι γυναίκες όταν γίνουν μανούλες. Αλλά υπάρχουν και απώλειες, όπως για παράδειγμα, να λαχταρούν τις νύχτες που θα μπορούσαν να πάνε για ένα ποτό στα ξαφνικά ή για μία γρήγορη απόδραση του Σαββατοκύριακου μόνο με μία τσάντα και μια-δυο αλλαξιές ρούχα. Τίποτα από την προηγούμενη ζωή, δεν είναι εφικτό να πραγματοποιηθεί μετά από μία γέννα, καθώς από τη μία το γνωστό στερεότυπο: "είσαι μάνα τώρα πια, υπεύθυνη για αυτό το μικρό ανθρώπινο ον που έφερες στη ζωή. Τώρα, το παιδί σου έχει προτεραιότητα". Και από την άλλη, έρχεται στην επιφάνεια όλη αυτή η αίσθηση ευθύνης προς το εξαρτημένο από εσένα βρέφος. Και όλη αυτή η απώλεια μπορεί να συνοδεύεται από μια αίσθηση θλίψης και ψυχικής κούρασης, που όμως για ευνόητους λόγους δεν συζητείται.
Γιατί η θλίψη στη μητρότητα είναι τόσο παρεξηγημένη;
Είναι αλήθεια πως για πολλούς ανθρώπους τα στενάχωρα συναισθήματα δεν είναι ανεκτά, εύκολα διαχειρίσιμα ή ακόμα και αποδεκτά. Έτσι, η λέξη "θλίψη" συνοδεύεται από μία έντονη αίσθηση λύπης, δημιουργεί γκρίζες και στενάχωρες εικόνες. Πρόκειται για απώλεια, η οποία μπορεί να υπάρξει σε πολλές μορφές, μάλιστα σήμερα η απώλεια είναι πολυεπίπεδη λόγω της πανδημίας γύρω μας. Η θλίψη όμως αυτή της μητέρας μπορεί να πηγάζει από την εικόνα του εαυτού της, όπως την βιώνει στην παρούσα φάση, κάτι που είναι μεν συνηθισμένο εφόσον η μετάβαση στη μητρότητα είναι πολύ μεγάλη και συνοδεύεται από ποικίλες σωματικές, ορμονικές και ψυχικές μεταβολές. Αυτό το τόσο έντονο μεταβατικό στάδιο, όπου η γυναίκα προετοιμάζεται σωματικά για να γίνει μητέρα, είναι αρκετά υποτιμημένο. Σκεφτείτε: Μετά από όλες τις σωματικές και ορμονικές μεταβολές που έχετε βιώσει τους προηγούμενους μήνες και που επηρεάζουν και την ψυχοσύνθεσή σας, γεννάτε το μικρό σας ενώ βιώνετε ακόμη αυτά τα ορμονικά "ups and downs”. Και έχετε επίσης να διαχειριστείτε και άλλον έναν ρόλο, αυτόν της μητέρας και ας νιώθετε εξάντληση και σωματική ή και ψυχική κούραση – ας μην ξεχνάμε και την επιλόχεια κατάθλιψη. Πρόκειται για μία δραστική εμπειρία που αλλάζει τη ζωή και δεν έχει και γυρισμό αν νιώθετε πως δεν είναι αυτό που περιμένατε.
Εισαγωγή στη μητρότητα: Μια "δεύτερη εφηβεία"
Αρκετοί παρομοιάζουν αυτό το διάστημα με την εφηβεία, όπου όπως ο έφηβος κάνει τη μετάβαση από την παιδική στην ενήλικη ζωή αντιμετωπίζοντας βιολογικές και ψυχικές μεταβολές, έτσι και η γυναίκα μεταβαίνει σε έναν άλλο ρόλο, αυτόν της μητέρας. Και οι δύο μεταβολές, εφηβεία και μητρότητα, συνοδεύονται από ορμονικές αυξομειώσεις, το σώμα αλλάζει ενώ και το συναίσθημα μοιάζει αρκετά αμφιθυμικό, καθώς από τη μία κυριαρχούν πιο αισιόδοξα συναισθήματα και από την άλλη, αμηχανία, μελαγχολία, ενοχές, φόβος και άγχος, κλπ. επηρεάζοντας και την ψυχική διάθεση. Πράγματι, πρόκειται για μία αμήχανη και άβολη μετάβαση και στις δύο περιπτώσεις. Η διαφορά είναι πως ενώ για τον έφηβο αυτή η αμφιθυμική συμπεριφορά είναι πρακτικά μια παγκοσμίως αποδεκτή πραγματικότητα, για την εγκυμονούσα ή τη νέα μητέρα αυτό δεν ισχύει. Αυτό που αναμένεται από εκείνη, είναι να χαίρεται και να είναι ευγνώμων για το νέο της ρόλο, όταν στην πραγματικότητα όμως και εκείνη περνά κάπως παρόμοιες, αν και πολύ πιο δραστικές, αλλαγές. Καθώς μάλιστα η γυναίκα προσπαθεί να κατανοήσει τον νέο αυτό ρόλο, είναι λογικό να χάνει την ταυτότητά της, μέσα σε όλη αυτή την αναταραχή και να νιώθει θλίψη για το "που και πως ήταν και που και πως είναι τώρα". Να θυμάσαι πως όλα τα συναισθήματα μπορούν να μπαίνουν στο τραπέζι και να κουβεντιάζονται. Ωστόσο, αν νιώθεις τα αρνητικά συναισθήματα να σε κατακλύζουν είναι σημαντικό να ζητήσεις τη συμβολή ενός ειδικού που θα σε βοηθήσει. Δ
ιάβασε επίσης: Περί μητρότητας – 8 πράγματα που μας υπενθυμίζει η Δρ Νανά Τσουμάκη
Διάβασε επίσης: Πώς με άλλαξε η μητρότητα – μια δημόσια εξομολόγηση από την Ελένη Δασκαλάκη