Η φαγούρα στη μύτη είναι κάτι που όλοι έχουμε νιώσει κάποια στιγμή, ένα ενοχλητικό, αλλά συχνά αθώο σύμπτωμα. Ιατρικά, ονομάζεται ρινικός κνησμός (nasal pruritus) και μπορεί να οφείλεται σε πληθώρα αιτιών: αλλεργίες, ξηρό αέρα, περιβαλλοντικούς ερεθιστικούς παράγοντες, λοιμώξεις των ιγμορείων, χρήση CPAP μηχανημάτων ή ακόμη και σε σπάνιες περιπτώσεις, όγκους. Αν όμως η φαγούρα επιμένει, διαταράσσει τον ύπνο ή δεν υποχωρεί με κοινά αντιισταμινικά, τότε χρειάζεται αξιολόγηση από γιατρό, τονίζει ο ωτορινολαρυγγολόγος John Carew στο Very Well Health.
Τι προκαλεί φαγούρα στη μύτη;
Ο όρος pruritus περιγράφει τον κνησμό οπουδήποτε στο σώμα. Προκαλείται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα απελευθερώνει ισταμίνη, μια χημική ουσία που συμμετέχει στη φλεγμονώδη αντίδραση του οργανισμού. Η ισταμίνη ενεργοποιεί ειδικούς υποδοχείς (H1R) που προκαλούν νευρικά ερεθίσματα, τα οποία ο εγκέφαλος "μεταφράζει" ως φαγούρα. Οι υποδοχείς αυτοί υπάρχουν και στις ρινικές διόδους, γι’ αυτό η απελευθέρωση ισταμίνης προκαλεί φαγούρα στη μύτη.
1. Αλλεργική ρινίτιδα
Η πιο κοινή αιτία ρινικού κνησμού. Προκαλείται συνήθως από γύρη, αλλά και από μούχλα, τρίχες ζώων, ακάρεα σκόνης ή περιττώματα κατσαρίδων.
Περίπου το 20–30% των ενηλίκων και ακόμη περισσότεροι ανήλικοι στις ΗΠΑ πάσχουν από αλλεργική ρινίτιδα, είτε εποχιακή είτε όλο το χρόνο.
Συμπτώματα:
- Φαγούρα στη μύτη
- Μπούκωμα
- Πταρμοί
- Ρινόρροια
- Δακρύρροια
- Κόπωση
► Αντιμετώπιση: Αντιισταμινικά από το φαρμακείο (Zyrtec, Allegra, Clarinex) ή σπρέι για τη ρινική κοιλότητα.
2. Περιβαλλοντικοί ερεθιστικοί παράγοντες
Ο καπνός, τα καυσαέρια, η ρύπανση, τα καθαριστικά ή ακόμα και ο ψυχρός, ξηρός αέρας μπορούν να προκαλέσουν ρινικό κνησμό. Ορισμένες ουσίες, όπως το όζον, πυροδοτούν την απελευθέρωση ισταμίνης μέσω των μαστοκυττάρων του δέρματος και των βλεννογόνων.
Συμπτώματα:
- Φαγούρα στη μύτη
- Πονοκέφαλος, ζάλη
- Ερεθισμός στα μάτια
- Δύσπνοια ή βήχας
► Αντιμετώπιση: Απομάκρυνση από την πηγή, χρήση προστατευτικής μάσκας (N95 ή με φίλτρο).
3. Ιγμορίτιδα
Φλεγμονή των ιγμόρειων που συνήθως προκαλείται από ιογενή λοίμωξη (όπως γρίπη ή COVID-19), αλλά μερικές φορές και από βακτήρια ή μύκητες.
Συμπτώματα:
- Πονοκέφαλος και πίεση στα ιγμόρεια
- Παχύρρευστη βλέννα
- Ρινικό μπούκωμα και φαγούρα
- Πόνος στα δόντια ή στα αυτιά
- Κόπωση και βήχας
► Αντιμετώπιση: Ανάλογα με την αιτία (παυσίπονα, αντιβιοτικά ή αντιμυκητιασικά εφόσον απαιτείται).
4. Τροφικές αλλεργίες
Η φαγούρα στη μύτη, το στόμα ή το δέρμα μπορεί να εμφανιστεί μέσα σε λίγα λεπτά έως 2 ώρες από την κατανάλωση ενός αλλεργιογόνου τροφίμου.
Κύριες αλλεργιογόνες τροφές: Αυγά, ψάρια, οστρακοειδή, ξηροί καρποί, φιστίκια, γάλα, σόγια και σιτάρι.
Συμπτώματα:
- Φαγούρα στη μύτη ή στο στόμα
- Πταρμοί, μπούκωμα
- Ναυτία ή διάρροια
► Αντιμετώπιση: Αντιισταμινικά και αποφυγή του υπεύθυνου τροφίμου.
5. Ρινικοί πολύποδες
Καλοήθεις αναπτύξεις μέσα στις ρινικές κοιλότητες που προκαλούν φλεγμονή και δυσκολία στην αναπνοή. Συνδέονται με αλλεργίες, άσθμα ή ευαισθησία στην ασπιρίνη.
Συμπτώματα:
- Ρινική φαγούρα και ρινόρροια
- Απώλεια όσφρησης
- Πονοκέφαλος, βήχας, ροχαλητό
► Αντιμετώπιση: Κορτικοστεροειδή σπρέι, σε ορισμένες περιπτώσεις χειρουργική αφαίρεση (πολυπεκτομή).
6. Χρήση CPAP μηχανημάτων
Τα μηχανήματα CPAP, που χρησιμοποιούνται για την υπνική άπνοια, μπορεί να προκαλέσουν ξηρότητα και φλεγμονή στις ρινικές διόδους λόγω της συνεχούς ροής αέρα.
Συμπτώματα:
- Ρινικός ερεθισμός
- Μπούκωμα ή ρινόρροια
- Ερεθισμός δέρματος από τη μάσκα
► Αντιμετώπιση: Προσθήκη υγραντήρα στη συσκευή ή αλλαγή τύπου μάσκας.
7. Ρινικοί ή παραρρίνιοι κόλποι
Ανώμαλες αναπτύξεις κυττάρων στη ρινική κοιλότητα ή τα ιγμόρεια. Μπορεί να είναι καλοήθεις ή κακοήθεις (π.χ. πλακώδες καρκίνωμα, αδενοκαρκίνωμα).
Συμπτώματα:
- Φαγούρα στη μύτη
- Πίεση στα ιγμόρεια
- Ρινική απόφραξη (συνήθως στη μία πλευρά)
- Πόνος στο αυτί ή αιμορραγία
► Αντιμετώπιση: Χειρουργική αφαίρεση, ακτινοθεραπεία, ενίοτε χημειοθεραπεία.
8. Όγκοι εγκεφάλου
Αν και εξαιρετικά σπάνιο, η φαγούρα στα ρουθούνια μπορεί να είναι πρώιμο σημάδι όγκου του εγκεφαλικού στελέχους, της περιοχής που ρυθμίζει την αναπνοή και το φτέρνισμα.
Συμπτώματα:
- Διπλωπία (διπλή όραση)
- Αστάθεια, αδυναμία
- Ναυτία, υπνηλία
- Έντονος τοπικός κνησμός ανθεκτικός στα αντιισταμινικά
► Αντιμετώπιση: Ανάλογα με το είδος και τη θέση του όγκου (χειρουργική, ακτινοθεραπεία, ή συνδυασμός).
Πώς γίνεται η διάγνωση
Η αξιολόγηση γίνεται από ωτορινολαρυγγολόγο (ΩΡΛ), με κλινική εξέταση και πιθανώς αξονική τομογραφία για έλεγχο πολυπόδων ή όγκων. Αν υπάρχει υποψία αλλεργίας, γίνονται δερματικά τεστ ή αιματολογικές εξετάσεις (RAST).
Πότε να επισκεφθείς γιατρό
Αν η φαγούρα:
- Επιμένει ή επιδεινώνεται
- Δεν ανταποκρίνεται σε αντιισταμινικά
- Συνοδεύεται από αιμορραγία, πόνο ή δυσκολία στην αναπνοή
τότε χρειάζεται ιατρική αξιολόγηση.
Διάβασε επίσης:
Φαγούρα χωρίς λόγο: Πώς το άγχος επηρεάζει το δέρμα σου - plus τι πρέπει να κάνεις
Οι σημαντικές διαφορές ανάμεσα σε αλλεργία και κρυολόγημα - Πώς να τις ξεχωρίσεις