Γράφει η Αθανασία Παππά, Επισκέπτρια Υγείας, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Αντιρευματικού Αγώνα (ΕΛΕΑΝΑ) και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Εμμηνόπαυσης (ΕΛΕΤΕΜ)
Η διατροφή είναι ένα από τα θέματα που απασχολούν πάντα ανθρώπους με χρόνια νοσήματα, πολύ περισσότερο από τους υγιείς. Και είτε με την παρότρυνση του γιατρού είτε ακολουθώντας ο καθένας το ένστικτο και την λογική του βάζει ως στόχο να ακολουθεί μια πιο υγιεινή διατροφή και να αποκτήσει καλές διατροφικές συνήθειες.
"Τι έχω μάθει ως ασθενής με ρευματική πάθηση"
Όσον αφορά στις ρευματικές παθήσεις, η αναζήτηση στην οποία έχω αφοσιωθεί τα τελευταία χρόνια, μου έχει δείξει πόσο σημαντικό ρόλο παίζουν η ανάπαυση, η ψυχική ηρεμία και η άσκηση. Όσον αφορά στην διατροφή έχω ακούσει όλες τις πιθανές θεωρίες, με επικρατούσα τη λεγόμενη μεσογειακή διατροφή. Κανείς βέβαια δεν έχει συγκεκριμένο ορισμό για τη μεσογειακή διατροφή, και υπάρχουν μεγάλες αποκλίσεις ανάμεσα σε χώρες ή και χωριά της ίδιας χώρας. Για παράδειγμα, και ενώ το μέλι θεωρείται υγιεινό, έχει πολλές θερμίδες οπότε συμβάλει στην παχυσαρκία που προφανώς έχει ισχυρή αντένδειξη στα ρευματικά νοσήματα. Τα όσπρια, επίσης θεωρούνται υγιεινή τροφή και συνηθισμένη στη Μεσόγειο, αλλά δημιουργούν τεράστια προβλήματα στο γαστρεντερικό των ρευματοπαθών για πολλούς λόγους. Το ίδιο συμβαίνει με πολλά υγιεινά τρόφιμα. Σταθερή αξία είναι μόνον τα λαχανικά και το ελαιόλαδο.
Μπορεί η διατροφή να μειώσει τα συμπτώματα στις ρευματικές παθήσεις;
Ερωτήματα που ταλανίζουν συχνά τους ασθενείς μας και ψάχνουν απαντήσεις έχουν να κάνουν με το πως μπορούν να μειώσουν τα συμπτώματα της νόσου αλλάζοντας τη διατροφή τους. Επίσης, ποιες τροφές προκαλούν ή μειώνουν τη φλεγμονή, ποια είναι η σχέση των αντιοξειδωτικών, ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να διατηρήσω ή να χάσω βάρος, τι επίπτωση έχουν τα φάρμακα στη διατροφική ισορροπία κτλ. Υπάρχουν πολλές δημοσιευμένες δίαιτες για τις ρευματικές παθήσεις οι οποίες υποστηρίζονται από λαμπρές συστάσεις από ανθρώπους που υποστηρίζουν ότι η συγκεκριμένη δίαιτα που ακολούθησαν τους θεράπευσε και ότι αν την ακολουθήσουν θα θεραπευτούν και εκείνοι. Δυστυχώς, οι στομφώδεις αυτές μαρτυρίες δεν έχουν αντιστοίχιση σε επιστημονικά στοιχεία. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι κάθε οργανισμός είναι διαφορετικός αντιδρά διαφορετικά και θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί με ό,τι διαβάζουμε ή ακούμε και να το συζητάμε με τον ιατρό μας πάντα πριν αποφασίσουμε να ξεκινήσουμε ένα νέο πρόγραμμα διατροφής. Ό,τι διαλέγουμε να βάλουμε στο σώμα μας μπορεί να μας δυναμώσει ή να μας εξασθενήσει , να βελτιώσει ή να επιβαρύνει την υγεία μας αυξάνοντας ή μειώνοντας τα συμπτώματα της ασθένειας. Έστω και μια μικρή έλλειψη ενός διατροφικού στοιχείου σε κάποιον ο οποίος νοσεί, μπορεί να εξασθενήσει το σώμα να το κάνει πιο ευάλωτο σε διάφορες ασθένειες και να το αφήσει λιγότερο εξοπλισμένο για την αντιμετώπιση όλων των εισβολέων. Οι ερευνητές έχουν αποδείξει ότι η υγιεινή διατροφή αποτελεί το καλύτερο μέσο για τη διαφύλαξη της υγείας μας. Τα φρούτα και τα λαχανικά θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο φρέσκα και είναι προτιμότερο να παίρνουμε όλες τις βιταμίνες, τα μέταλλα και τα ιχνοστοιχεία που χρειάζεται ο οργανισμός μας από φρέσκιες και πλήρεις τροφές.
Διατροφικές ανεπάρκειες από φάρμακα
Παρά τις προσπάθειες, πολλοί ασθενείς πάσχουν από ανεπάρκεια συστατικών που προκαλείται από τη λήψη φαρμάκων. Η λήψη φαρμάκων ιδιαίτερα σε μακροχρόνια βάση, μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο το σώμα μας απορροφά και συγκρατεί σημαντικά θρεπτικά συστατικά. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι τα κορτικοστεροειδή. Εκτός από τις παρενέργειες τους μπορούν επίσης να καταστρέψουν τη διατροφική ισορροπία του οργανισμού μας. Μπορεί να προκαλέσουν μειωμένο ρυθμό απορρόφησης της βιταμίνης D, μπορούν να κάνουν κατακράτηση υγρών, όπως και ταχύτερο ρυθμό απέκκρισης ψευδαργύρου, καλίου και βιταμίνης C γεγονός που μπορεί να οδηγεί σε διατροφικές ανεπάρκειες. Ο ρευματολόγος είναι αυτός που θα παρακολουθήσει την αντίδραση του σώματος σου και μαζί θα αποφασίσετε για τα επόμενα βήματα. Συζήτησε μαζί του εάν τα φάρμακα που παίρνεις αποτελούν απειλεί για τη διατροφική ισορροπία και αν επεμβαίνουν στη διαδικασία απορρόφησης ή αν επηρεάζονται από τις διατροφικές σου επιλογές και εάν ναι, τι πρέπει να κάνεις.
Παχυσαρκία και ρευματικά νοσήματα
Αυτό που θα πρέπει επίσης να γνωρίζουμε είναι ότι το υπερβολικό βάρος μπορεί να προκαλέσει δευτεροπαθή ιδιαίτερα στα γόνατα. Το πρόβλημα μπορεί να οφείλεται είτε στο πλεονάζον βάρος ή σε μια μεταβολική αλλαγή που έχει σχέση με την παχυσαρκία. Μειώνοντας το βάρος μπορούμε να προλάβουμε την ανάπτυξη οστεοαρθρίτιδας ή να μειώσουμε τα συμπτώματα της. Ως συμπέρασμα, η τροποποίηση της διατροφικής συμπεριφοράς προς ανοσοπροστατευτική κατεύθυνση θα πρέπει να είναι μέσα στις βασικές μας προτεραιότητες. Η μονοδιάστατη φαρμακευτική παρέμβαση αποτελεί τη μισή φροντίδα και δεν μπορεί παρά μακροπρόθεσμα να είναι αποτυχημένη.