Από τον Παναγιώτη Βαραγιάννη, κλινικό διαιτολόγο-διατροφολόγο.
Παρακολουθώντας μια διάλεξη αρχιτεκτονικής, ο ομιλητής επιστράτευσε την κατάληξη "-ότητα" στις έννοιες-όρους που τον ενδιέφεραν, για να δώσει μια διαφορετική οντότητα. Έτσι, η λέξη "βουνό" μεταλλάχτηκε σε "βουνότητα", για να εξασφαλίσει την επιθυμητή επιστημονική αιτιολόγηση της καλλιτεχνικής του επιλογής. Με αφορμή τον παραπάνω συλλογισμό, αξίζει να δούμε μια διαφορετική προσέγγιση στο "φαγητό" εφευρίσκοντας τον όρο… "φαγητότητα". Τι είναι η φαγητότητα; Διάβασε επίσης: Πώς να μαγειρέψω την κινόα και ποια είναι τα οφέλη της;
Τι είναι η φαγητότητα; Μία διαδικασία, πολλές έννοιες
Μήπως ο –ποιητική αδεία– όρος "φαγητότητα" μας οδηγεί σε μια νέα προσέγγιση δίνοντας στο φαγητό μια ευρύτερη ερμηνεία; Στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία όπου δημιουργούνταν καινούριες λέξεις με νέο εννοιολογικό περιεχόμενο, π.χ. η λέξη κοσμώ/κόσμημα>κόσμος, επιστρατεύονταν έννοιες, όπως αυτή της γνώσης, της σοφίας, της εγκράτειας, του σεβασμού προς όλες τις μορφές ζωής, της δικαιοσύνης και της φιλίας, για τους αντίστοιχους εννοιολογικούς συσχετισμούς.
Τροφή και εγκράτεια
Η έννοια της εγκράτειας και της τήρησης του μέτρου καλλιεργείται και ως προς τη διατροφική συμπεριφορά. Σε εκκλησιαστικά κείμενα αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι η έννοια της εγκράτειας έγκειται στο να τρώμε όσο χρειάζεται για να τραφεί το σώμα, όχι όμως αρκετά για να χορτάσουμε. Στην αρχαία Ελλάδα χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της ισόποσης κατανάλωσης του μέλανα ζωμού από τους πολίτες της Σπάρτης, ανεξαρτήτως σωματομετρικών χαρακτηριστικών. Η καθημερινή τήρηση ενός συγκεκριμένου διατροφικού πλάνου είναι σημαντική δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στην ποσότητα αλλά και στην ποιότητα του φαγητού που προκαλεί ευχαρίστηση και ηδονή. Εξάλλου, η "διατροφική εγκράτεια" οδηγεί συνήθως στην εξασφάλιση ενός ιδανικού σωματικού βάρους.
Τροφή και σεβασμός
Ο σεβασμός προς όλες τις μορφές ζωής αποτέλεσε και τη βασική αιτία της δημιουργίας της φυτοφαγίας ως μιας νέας μορφής διατροφικής τάσης. Ο Πυθαγόρας ο Σάμιος πρώτος έβαλε από πολύ νωρίς τα θεμέλια και τους κανόνες της χορτοφαγικής διατροφής θεωρώντας ύψιστη αρετή του ανθρώπου το σεβασμό όλων των μορφών του ζωικού βασιλείου.
Τροφή και δικαιοσύνη
Η έννοια της δικαιοσύνης εκφράστηκε μέσα από διατροφικά σκεύη αλλά και τη διατροφική συμπεριφορά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η "δίκαιη κούπα" του Πυθαγόρα, όπου κατά τη διαδικασία της μοιρασιάς του κρασιού ο καθένας λάμβανε στην κούπα του συγκεκριμένη και ίση ποσότητα. Σε διαφορετική περίπτωση, δηλαδή στη λήψη αυξημένης ποσότητας κρασιού, η κούπα, μέσω ειδικού σχεδιασμού, άδειαζε όλο το περιεχόμενό της!
Τροφή και φιλία
Η έννοια της φιλίας και της φιλοξενίας εκφράστηκε, εκτός των άλλων, και μέσω της προσφοράς φαγητού στα συμπόσια, όπου συγκεντρώνονταν οι συνδαιτυμόνες και διασκέδαζαν με άφθονο φαγητό και ποτό. Οι προσκλήσεις συμμετοχής αφορούσαν κυρίως άτομα του φιλικού κύκλου ενισχύοντας τους μεταξύ τους δεσμούς που επιφέρει η κοινή κατανάλωση φαγητού. Η προσφορά φαγητού συνδέεται άμεσα με τη φιλία αλλά και με την αγάπη, εφόσον η προετοιμασία αλλά και η κατανάλωσή του ωθεί τους ομοτράπεζους να αισθανθούν πιο οικεία και πιο ζεστά. Παράλληλα, η φιλία με την έννοια της καλής γειτονίας βρήκε πρόσφορο έδαφος, καθώς πολύ συχνά παρατηρείται η ανταλλαγή πρώτων υλών, αλλά και μαγειρικών συνταγών, οι οποίες ενίσχυαν τους δεσμούς των γειτονικών λαών. Ακόμα και στην περίπτωση διαφωνιών το "τραπέζι των διαπραγματεύσεων" αποτελούσε συχνά το κοινό σημείο συνάντησης και συζήτησης για την επίλυση των διαφορών.
Συμπέρασμα
Αν εξετάσουμε το φαγητό μέσα από το πρίσμα της "φαγητότητας", μπορεί να διαπιστώσουμε ότι εμπεριέχει πτυχές που σχετίζονται με κάθε άλλη πτυχή της ζωής μας. Κι ακόμα κι αν δεν μπορούμε στο καθημερινό μας τραπέζι να τα σκεφτόμαστε όλα αυτά, αξίζει να αναρωτηθούμε κατά πόσο είναι εφικτή σήμερα η ανάδειξη και η προβολή όλων αυτών των εννοιών μέσα από την ελληνική γαστρονομία. Διάβασε επίσης: Σαλάτα με κολοκύθα ψητή, κριθάρι και φρέσκα μυρωδικά