Έχεις αναρωτηθεί ποτέ γιατί κάποιοι άνθρωποι δείχνουν αδιαφορία ή ακόμα και κακοποιούν ζώα; Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου στη Σερβία, που δημοσιεύτηκε στο Current Psychology, η απάντηση μπορεί να βρίσκεται στα σκοτεινά χαρακτηριστικά προσωπικότητας, γνωστά στην ψυχολογία ως Dark Tetrad. Η μελέτη έδειξε ότι άτομα με υψηλή ψυχοπάθεια ή σαδισμό είναι πιο πιθανό να υποτιμούν τα ζώα, να μην τα σέβονται και, σε ακραίες περιπτώσεις, να τα κακοποιούν.
Όπως αναφέρει η Dr. Marija Branković στο PsyPost: "Βρήκαμε ότι τα χαρακτηριστικά της Σκοτεινής Τετράδας, και ειδικά η ψυχοπάθεια και ο σαδισμός, σχετίζονται με υψηλό σπισισμό – δηλαδή με την τάση να βλέπουν τα ζώα ως κατώτερα όντα και να υποστηρίζουν την εκμετάλλευσή τους".
Τι είναι η σκοτεινή τετράδα;
Η Σκοτεινή Τετράδα αποτελείται από τέσσερα ξεχωριστά αλλά συνδεδεμένα χαρακτηριστικά προσωπικότητας:
- Ναρκισσισμός: υπερβολική αίσθηση μεγαλείου, ανάγκη για θαυμασμό, έλλειψη ενσυναίσθησης.
- Μακιαβελισμός: χειραγώγηση και εκμετάλλευση άλλων, αδιαφορία για ηθικές αξίες.
- Ψυχοπάθεια: αντικοινωνική συμπεριφορά, παρορμητικότητα, αδιαφορία για τους άλλους, έλλειψη τύψεων.
- Σαδισμός: απόλαυση όταν προκαλείς πόνο, ταπείνωση ή δυστυχία σε άλλους, είτε φυσικά είτε λεκτικά ή έμμεσα.
Η ύπαρξη όλων αυτών μαζί υποδηλώνει μια κακόβουλη προσωπικότητα, ενώ έρευνες δείχνουν ότι τα άτομα αυτά τείνουν να είναι λιγότερο ενσυναίσθητα και να ενδιαφέρονται λιγότερο για τα ζώα.
Σπισισμός: Όταν οι άνθρωποι θεωρούνται… ανώτεροι
Ο όρος speciesism περιγράφει την αντίληψη ότι οι άνθρωποι είναι ηθικά ανώτεροι από τα ζώα. Αυτό σημαίνει ότι αγνοούμε τη δυνατότητα των ζώων να υποφέρουν, ενώ παράλληλα τα εκμεταλλευόμαστε για τροφή, ρούχα ή πειράματα. Ένα καθημερινό παράδειγμα; Να λυπάσαι για έναν κακοποιημένο σκύλο αλλά να μην νιώθεις τύψεις όταν τρως κοτόπουλο. Η έρευνα του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου έδειξε ότι τα άτομα με ψυχοπάθεια και σαδισμό έχουν υψηλότερη πιθανότητα να ασπαστούν αυτή τη στάση.
Ενσυναίσθηση: Το αντίδοτο στον σπισισμό
Στο δεύτερο μέρος της μελέτης, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι όσοι διαθέτουν ενσυναίσθηση – δηλαδή την ικανότητα να κατανοούν και να νοιάζονται για τα συναισθήματα άλλων, είναι λιγότερο πιθανό να υποστηρίζουν τον σπισισμό. Η Dr. Marija Branković τονίζει: "Η γενική κοινωνική στάση και η ικανότητα ενσυναίσθησης είναι καθοριστικά για τη σχέση μας με τα ζώα". Με άλλα λόγια, η συνειδητοποίηση των συναισθημάτων των ζώων μπορεί να μειώσει την τάση εκμετάλλευσης και κακοποίησής τους.
Γιατί έχει σημασία
Οι επιστήμονες υπογραμμίζουν ότι η βία προς τα ζώα μπορεί να αποτελεί προειδοποιητικό σημάδι για άλλες επικίνδυνες συμπεριφορές, όπως οικογενειακή βία ή ακόμη και ανθρωποκτονίες. Η έρευνα καταδεικνύει ότι η αρνητική στάση απέναντι στα ζώα δεν είναι αθώα – σχετίζεται με χαρακτηριστικά που επηρεάζουν τη συμπεριφορά και τη σχέση μας με τους άλλους. Όπως λένε οι ερευνητές: "Κάθε περίπτωση βίας απέναντι στα ζώα μπορεί να είναι σημαντική για την κλινική αξιολόγηση των αντικοινωνικών τάσεων σε παιδιά και ενήλικες".
Τα οικόσιτα ζώα κάνουν καλό στην υγεία μας (Ναι, ακόμη και τα χρυσόψαρα!)