Έχεις ποτέ ξυπνήσει σε ένα ξένο ξενοδοχείο, μες στη νύχτα, μπερδεμένη για το αν πρέπει να σηκωθείς για πρωινό ή να προσπαθήσεις να ξανακοιμηθείς; Αν ναι, τότε έχεις ζήσει το παράδοξο του jet lag, δηλαδή, τη σωματική και πνευματική αποδιοργάνωση που αφήνει το βιολογικό ρολόι σου "κολλημένο" στη ζώνη ώρας του χθες.
Τώρα όμως, νέα έρευνα από το Northwestern University και το Santa Fe Institute, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Chaos, υποστηρίζει πως το φαινόμενο αυτό μπορεί να καμφθεί πολύ πιο απλά απ’ όσο φαντάζεσαι: όχι με χάπια, ούτε με τεχνικές αναπνοής, αλλά με ένα πλούσιο πρωινό. Όχι τυχαία, αφού το πρώτο γεύμα της ημέρας φαίνεται πως στέλνει ισχυρά σήματα στον κιρκάδιο ρυθμό βοηθώντας τον να επανασυγχρονιστεί με τη νέα πραγματικότητα του προορισμού σου.
Τι μπορεί να σου χαλάσει τις διακοπές; Συμβουλές για ένα πιο άνετο ταξίδι
Γιατί μπερδεύεται το σώμα σου με τις ζώνες ώρας;
Το jet lag δεν είναι μια "κόπωση πτήσης". Είναι η απορρύθμιση του βιολογικού σου ρολογιού, αυτού που ρυθμίζει πότε πεινάς, πότε κοιμάσαι, πότε έχεις ενέργεια ή όχι. Το σώμα σου δεν έχει μόνο ένα ρολόι στον εγκέφαλο, αλλά δεκάδες μικρότερα σε όργανα και κύτταρα, καθένα από τα οποία περιμένει σήματα για να συγχρονιστεί.
Ο εγκέφαλός σου ρυθμίζεται από το φως, αλλά το στομάχι σου περιμένει το φαγητό για να καταλάβει αν είναι "πρωί ή βράδυ". Αν λοιπόν βρεθείς σε νέα ζώνη ώρας αλλά συνεχίσεις να τρως στις ώρες της παλιάς, αυτά τα ρολόγια σταματούν να συνεργάζονται σωστά.
Τι δείχνει η νέα μελέτη
Οι επιστήμονες Yitong Huang και η ομάδα της ανέπτυξαν ένα μαθηματικό μοντέλο που εξηγεί πώς συνεργάζονται (ή όχι) τα κεντρικά και περιφερειακά ρολόγια του σώματος, ειδικά όταν αλλάζεις περιβάλλον. Όπως εξηγεί η ίδια: "Το να έχεις αντικρουόμενα σήματα, όπως να τρως τη νύχτα ενώ ο εγκέφαλός σου ετοιμάζεται για ύπνο, μπορεί να προκαλέσει αποσυγχρονισμό", αναφέρει η Dr. Huang.
Το μοντέλο δείχνει πως με την ηλικία μειώνεται η ευαισθησία του οργανισμού στο φως και εξασθενεί η επικοινωνία μεταξύ των ρολογιών. Αυτό σημαίνει ότι όσο μεγαλώνεις, τόσο πιο δύσκολη γίνεται η προσαρμογή σε νέα ωράρια.
Το μυστικό είναι στο πρωινό
Το πιο ενδιαφέρον εύρημα; Το πρώτο γεύμα που θα φας στη νέα ζώνη ώρας λειτουργεί σαν reset στο σώμα σου. Όπως λέει η Dr. Huang: "Ένα μεγαλύτερο γεύμα νωρίς το πρωί στη νέα ζώνη ώρας μπορεί να βοηθήσει να ξεπεράσεις το jet lag". Αντίθετα, τα μεταμεσονύκτια γεύματα και τα συνεχώς μεταβαλλόμενα ωράρια φαγητού θεωρούνται επιβαρυντικά και μπορούν να κάνουν τον οργανισμό να μπερδευτεί ακόμα περισσότερο.
Οπότε... τι να κάνεις όταν φτάσεις;
- Μην αφήσεις την κούραση και το βιολογικό σου ρολόι να σε καθοδηγήσουν στις "παλιές" ώρες.
- Φάε ένα καλό πρωινό στην ώρα του εκεί που βρίσκεσαι, ακόμη κι αν για σένα είναι ακόμα… 3 τα ξημερώματα.
- Έκθεσε τον εαυτό σου στο φυσικό φως και απόφυγε τα τσιμπολογήματα τη νύχτα.
Ταξίδεψες; Αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος για να επανέλθεις από το jet lag