Η σκέψη σου για το φαγητό είναι απολύτως φυσιολογική, μπορεί να ετοιμάζεις τη λίστα του σούπερ μάρκετ ή να ονειρεύεσαι κάποιο αγαπημένο σου φαγητό που ήδη έχεις στο ψυγείο ή που θες να παραγγείλεις. Όταν όμως αυτές οι σκέψεις γίνονται επίμονες, παρεμβατικές ή επανεμφανίζονται όταν δεν πεινάς πραγματικά, τότε μιλάμε για αυτό που οι ειδικοί ονομάζουν "θόρυβο του φαγητού" (food noise) -μια διαρκής, εσωτερική φλυαρία γύρω από φαγητό που εξαντλεί την ψυχική σου ενέργεια, επηρεάζει τη διάθεσή σου και μπορεί να βλάψει τις σχέσεις σου. Τα τελευταία χρόνια ο όρος έγινε πιο γνωστός καθώς φάρμακα απώλειας βάρους, όπως το Ozempic και άλλα ανάλογα GLP-1, έδειξαν ότι - μεταξύ άλλων επιδράσεων - μειώνουν δραστικά αυτό το νοητικό "βούισμα".
Ozempic και Mounjaro: Όσα πρέπει να γνωρίζεις για τα νέα φάρμακα απώλειας βάρους
Τι είναι ακριβώς ο θόρυβος του φαγητού;
Ο θόρυβος του φαγητού είναι η συνεχής ροή σκέψεων, παρορμήσεων και ανησυχιών σχετικών με το φαγητό. Δεν είναι απλώς η επιθυμία να φας, είναι ένας εσωτερικός διάλογος που μπορεί να περιλαμβάνει άγχος για τον έλεγχο του βάρους, την αναζήτηση παρηγοριάς στο φαγητό ή εμμονές γύρω από το τι "πρέπει" ή "δεν πρέπει" να φας. Επαναλαμβανόμενες σκέψεις για το φαγητό μετατρέπονται σε ένα παρεμβατικό υπόβαθρο που επηρεάζει τη διάθεσή σου και - κατ’ επέκταση - τις σχέσεις σου.
Γιατί συμβαίνει ο θόρυβος του φαγητού;
Η ψυχολόγος και ψυχοθεραπεύτρια με εξειδίκευση στις σχέσεις, Dr Anna Merolle, εξηγεί ότι συχνά υπάρχει αποσύνδεση ανάμεσα στις φυσικές ανάγκες του σώματός σου και στη συναισθηματική σου κατάσταση. Το φαγητό μπορεί να αναλάβει ρόλο "ασφαλείας" ή διαφυγής από δυσάρεστα συναισθήματα, στρες, ανία, λύπη, και να μετατραπεί σε άμεση ανταμοιβή. Η συχνή έκθεση σε εικόνες και μηνύματα (π.χ. social media) ενισχύει τις συνδέσεις του φαγητού με συναισθηματική παρηγοριά (σκέψου την εικόνα παγωτού και συναισθηματικής ανακούφισης). Έτσι, η αναζήτηση τροφής αντανακλά την ανάγκη για άμεση ικανοποίηση σε στιγμές που είσαι ευάλωτη.
Πότε οι σκέψεις για το φαγητό γίνονται ανθυγιεινές;
Είναι φυσιολογικό να σκέφτεσαι το φαγητό σε κοινωνικές περιστάσεις ή όταν σχεδιάζεις γεύματα. Όταν όμως οι σκέψεις γίνονται συνεχείς, παρεμβατικές και προκαλούν ενοχές, άγχος ή ντροπή ή σε οδηγούν σε αυστηρό έλεγχο των διατροφικών σου συνηθειών, τότε πρόκειται για πρόβλημα που επηρεάζει την ποιότητα της ζωής σου. Η ψυχολόγος επισημαίνει πως αν ο θόρυβος του φαγητού συμβάλλει στη μείωση της ευζωίας σου, είναι σημαντικό να διερευνήσεις τα συναισθηματικά αίτια με έναν ειδικό ώστε να ξαναχτίσεις μια υγιή σχέση με το φαγητό.
Ποιες είναι οι πιο κοινές αιτίες;
Ο θόρυβος του φαγητού έχει συχνά πολύπλοκες ρίζες: κοινωνικές και πολιτισμικές πιέσεις που προωθούν μη ρεαλιστικά πρότυπα ομορφιάς, τραυματικές εμπειρίες που στρέφουν το φαγητό σε μηχανισμό άμυνας, προϋπάρχουσες διαταραχές πρόσληψης τροφής και περιοριστικές δίαιτες που διαταράσσουν την άνεση με το φαγητό. Επιπλέον, τα social media και η συνεχής έκθεση σε "ιδανικά" σώματα και δίαιτες εντείνουν τον φαύλο κύκλο της δυσαρέσκειας. Η αναγνώριση αυτών των αιτίων είναι καθοριστική για να πετύχεις ηρεμία και ποιότητα ζωής.
Μπορεί το στρες να προκαλέσει food noise;
Ναι! Το στρες παίζει κεντρικό ρόλο. Σε στρεσογόνες καταστάσεις, το μυαλό σου ψάχνει στρατηγικές άμυνας και το φαγητό μπορεί να εμφανιστεί ως προσωρινή λύση. Αυτό δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο: το στρες αυξάνει τον θόρυβο του φαγητού και ο θόρυβος με τη σειρά του τροφοδοτεί περισσότερο στρες. Για να σπάσεις αυτόν τον κύκλο χρειάζεται συνειδητή παρέμβαση.
Στρατηγικές για να "χαμηλώσεις την ένταση" του food noise
1) Ενσυνειδητότητα: Η Dr Anna Merolle προτείνει τεχνικές ενσυνειδητότητας στο φαγητό -να προσέχεις κάθε πτυχή του γεύματος, από τη μυρωδιά και τη γεύση ως το πώς αντιλαμβάνεσαι το σώμα σου. Η πρακτική του body scanning (σάρωση του σώματος) σε βοηθά να εντοπίσεις που νιώθεις ένταση ή άλλες σωματικές αισθήσεις και να ξεχωρίσεις την πραγματική σωματική πείνα από την συναισθηματική επιθυμία. Ρώτα τον εαυτό σου: "σκέφτομαι το φαγητό, αλλά πεινάω στ’ αλήθεια;"
2) Συναισθηματική ρύθμιση: Γράψε ημερολόγιο ή κάνε θεραπευτικές ασκήσεις γραφής για να αποκτήσεις προοπτική στις δυσλειτουργικές σκέψεις και να διερευνήσεις τα υποκείμενα συναισθήματά σου. Αυτή η εξωτερική μορφή επεξεργασίας μπορεί να αποσυμφορήσει τον εσωτερικό διάλογο.
3) Τακτικά γεύματα: Η καθιέρωση τακτικής ρουτίνας γευμάτων βοηθά να "νομιμοποιήσεις" το φαγητό και να μειώσεις το άγχος γύρω από αυτό. Σε συνδυασμό με αυτοσυμπόνια - δηλαδή να μην κατακρίνεις τον εαυτό σου όταν νιώθεις ότι "ξεφεύγεις" - μειώνεται η ντροπή και η ενοχή.
4) Επαγγελματική υποστήριξη: Σε σοβαρές περιπτώσεις, η βοήθεια ειδικού ψυχικής υγείας είναι κρίσιμη. Ένας ολοκληρωμένος σχεδιασμός μπορεί να συνδυάζει ενσυνειδητότητα, ρύθμιση συναισθημάτων, τακτικά γεύματα, αυτοσυμπόνια και θεραπευτική υποστήριξη ώστε να επανέλθεις σε μια ισορροπία με το φαγητό και τον εαυτό σου.
Διάβασε επίσης:
Αδυνάτισμα: Γιατί τα τελευταία 5 κιλά είναι τόσο δύσκολο να χαθούν;
Τελικά, είναι η πρωτεΐνη το καλύτερο "φυσικό Ozempic";
Αυτές οι 8 διατροφικές συνήθειες σαμποτάρουν τον μεταβολισμό σου – Καιρός να τις σταματήσεις