Υπήρξαν πολλές δυνητικά επικίνδυνες θεωρίες που σχετίζονται με τον Covid-19. Η συμπτωματικά παράλληλη ανάπτυξη της τεχνολογίας 5G έχει προκαλέσει πολλές φήμες που συνδέουν τη νέα αυτή τεχνολογία με τον ιό.
Παράγοντες πίσω από τη διάδοση της παραπληροφόρησης
Η πανδημία είχε ως αποτέλεσμα εκτεταμένους αποκλεισμούς σε όλο τον κόσμο το 2020. Με δισεκατομμύρια ανθρώπους κολλημένους στο σπίτι, αυτοί στρέφονται όλο και περισσότερο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στη διάδοση της παραπληροφόρησης.
Ωστόσο, η παραπληροφόρηση δεν διαδίδεται πάντα κακόβουλα. Υπάρχουν πολλοί χρήστες των social media που κοινοποιούν άρθρα σχετικά με τον Covid-19, ακόμα και ψευδή, επειδή προσπαθούν να μείνουν ενημερωμένοι, να βοηθήσουν τους άλλους να ενημερωθούν, να έρθουν σε επικοινωνία με άλλους ή απλά να περάσουν την ώρα τους.
Σε μια συγκεκριμένη πλατφόρμα μέσων κοινωνικής δικτύωσης ενημέρωσης, το Twitter, η διαχείριση των fake news έχει γίνει δίκοπο μαχαίρι, καθώς οι συγκυρίες βοηθούν στην ταχεία διάδοση νέων πληροφοριών. Ακόμα, οι συνεχείς κακές ειδήσεις μπορούν να οδηγήσουν στην ψυχολογική εξουθένωση ή να ωθήσουν τους χρήστες να αναζητήσουν για πιο αισιόδοξες πληροφορίες, που μπορεί να είναι ψευδείς. Ποια κατηγορία ανθρώπων όμως είναι πιο πιθανό να κοινοποιήσει άρθρα από αμφίβολες πηγές; Τα άτομα που τείνουν να μοιράζονται περισσότερα άρθρα μεταξύ τους είναι οι ομοϊδεάτες, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει και στη δημιουργία πολωμένων ομάδων, όταν τα κοινοποιημένα άρθρα περιλαμβάνουν θεωρίες συνωμοσίας. Η κοινοποίηση άρθρων με ανακριβείς πληροφορίες παρατηρείται περισσότερο μεταξύ των συντηρητικών και των ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών.
Συνήθη θέματα παραπληροφόρησης
Σύμφωνα με την ιστοσελίδα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), τα θέματα γύρω από τα οποία υπάρχει η μεγαλύτερη παραπληροφόρηση είναι όσα συνδέονται ψευδώς με την πρόκληση, τη θεραπεία ή την πρόληψη του Covid-19.
Σύμφωνα με μια έρευνα που διαβάζουμε στο Scientific Reports, τέσσερις περιπτώσεις όπου συναντάται μεγάλη παραπληροφόρηση σχετικά με τον ιό είναι:
- Η κατανάλωση αλκοόλ, ειδικά κρασιού, και αν αυτή αυξάνει την ανοσία στον covid-19
- Αν η έκθεση στον ήλιο αποτρέπει την εξάπλωση του Covid-19 ή είναι λιγότερο πιθανό να εξαπλωθεί σε ζεστές, ηλιόλουστες περιοχές
- Αν τα αρχικά διορθωτικά μέτρα μπορούν να αποτρέψουν ή να θεραπεύσουν τον ιό
- Αν ο covid-19 εξαπλώνεται μέσω δικτύων κινητής τηλεφωνίας 5G.
Χρησιμοποιώντας τις τάσεις της Google από τον Δεκέμβριο του 2019 έως τον Οκτώβριο του 2020, η ομάδα εξέτασε τη συχνότητα αυτών των όρων αναζήτησης στις εξής χώρες: Νιγηρία, Κένυα, Νότια Αφρική, ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Ινδία, Αυστραλία και Καναδά.
Αυτό που διαδόθηκε γρηγορότερα ήταν ο μύθος 5G. Μάλιστα, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι οι αναζητήσεις που σχετίζονται με τον νέο ιό και το 5G ξεκίνησαν σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, αλλά κορυφώθηκαν την ίδια εβδομάδα του Απριλίου 5 για έξι από τις χώρες αυτές. Ακόμη, ο όγκος των αναζητήσεων σχετικών με το 5G διπλασιάστηκε σε μέγεθος με ταχύτερο ρυθμό από άλλους όρους αναζήτησης.
Όσον αφορά τις υπόλοιπες αναζητήσεις, οι χρήστες αναζήτησαν και τους όρους «υδροξυχλωροκίνη», αλλά και «ginger» που σε αρκετές χώρες συσχετίστηκαν με τον ιό. Ακόμη, έγιναν αναζητήσεις και σχετικά με την επίδραση του ήλιου στον νέο ιό, σε αρκετές χώρες, από τον Ιανουάριο του 2020. Σε γενικές γραμμές, οι συγγραφείς της έρευνας συνειδητοποίησαν ότι: «Αυτή η μελέτη δείχνει πως οι γειτονικές χώρες μπορούν να έχουν διαφορετικές εμπειρίες παραπληροφόρησης που σχετίζονται με παρόμοια θέματα, τα οποία ενδέχεται και να επηρεάσουν τον έλεγχο του ιού στις χώρες αυτές».
Περιορισμοί της μελέτης
Παρόλο που η παραπάνω έρευνα εντόπισε πόσο συχνά οι άνθρωποι αναζητούν ένα θέμα που σχετίζεται με νέες πληροφορίες για τον Covid-19, δεν μπορούσαν να συμπεράνουν εάν οι χρήστες πίστευαν κιόλας την παραπληροφόρηση. Άλλοι περιορισμοί περιλαμβάνουν τη μεταβλητή πρόσβαση στο διαδίκτυο σε όλες τις χώρες, ενώ οι ερευνητές επισημαίνουν ότι θα ήταν χρήσιμο να γνωρίζουμε τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων που τείνουν να κοινοποιούν άρθρα με ανακριβή ή ψευδή δεδομένα.
«Παρόλο που η παρακολούθηση της συμπεριφοράς όσων αναζητούν θέματα παραπληροφόρησης μπορεί να επιτευχθεί σε ένα βαθμό μέσω του Google Trends όσων αφορά τις τάσεις και τις πεποιθήσεις, η ροή πληροφοριών θα πρέπει να παρακολουθείται σε πολλές πλατφόρμες, συμπεριλαμβανομένων των ιστότοπων κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Facebook, το Twitter και το Instagram, αλλά και των εφαρμογών ανταλλαγής μηνυμάτων όπως το WhatsApp».
Στρατηγικές για τη μείωση της παραπληροφόρησης
Η εξάλειψη των νέων fake news για τον ιό είναι μια συλλογική προσπάθεια.
Μια μελέτη του 2017 στο Science Communication διαπίστωσε ότι τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών (CDC) μείωσαν την παραπληροφόρηση σχετικά με τον ιό Zika όταν διόρθωσαν μερικές ανακριβείς πληροφορίες. Η διόρθωση αυτή δεν έβλαψε την αξιοπιστία τους.
Μια μελέτη του Ιουλίου του 2020 στο Progress in Disaster Science δείχνει ότι η επαλήθευση των γεγονότων είναι σημαντική για τον μέσο άνθρωπο ώστε να αποφεύγει την παραπληροφόρηση και να λαμβάνει τεκμηριωμένες αποφάσεις για την υγεία του.
Η αντιμετώπιση κοινών μύθων σχετικά με τον Covid-19 μπορεί τελικά να βοηθήσει το κοινό να εμπιστευτεί τους ιατρικούς εμπειρογνώμονες, να μειώσει τη χρήση αναποτελεσματικών θεραπειών, και ενδεχομένως να ξεπεράσει την διστακτικότητα του εμβολίου.
Διάβασε ακόμα: COVID-19: Έχεις πονοκέφαλο; Τι μπορεί να σημαίνει για το πώς θα «περάσεις» την ίωση αυτή
Διάβασε ακόμα: Βοήθησε τους γονείς σου στο ραντεβού για το εμβόλιο για τον κορονοϊό: 13 ερωτήσεις και απαντήσεις