Κάθε φορά που πετυχαίνεις κάτι, μήπως το πρώτο πράγμα που σκέφτεσαι είναι: "Πώς το κατάφερα αυτό;". Μήπως δεν το αξίζω; Μήπως όλοι οι άλλοι γύρω μου ξέρουν κάτι που εγώ δεν ξέρω; Αυτή η αίσθηση ότι ζεις με το φόβο να αποκαλυφθείς ως "απατεώνας" ή "ανεπαρκής" μπορεί να σε στοιχειώνει χωρίς καν να το καταλαβαίνεις. Αν έχεις αναγνωρίσει τον εαυτό σου σε αυτό το σενάριο, τότε είναι πολύ πιθανό να βιώνεις το "Σύνδρομο του απατεώνα", μια ψυχική κατάσταση που σε κάνει να αμφιβάλλεις για όσα έχεις πετύχει.
Γιατί δεν νιώθεις ικανοποίηση με τίποτα;
Και ενώ μπορεί να φαίνεται κάτι αόριστο ή να υποθέτεις ότι μόνο εσύ το ζεις, η πραγματικότητα είναι πως αυτό το αίσθημα αυτό είναι πολύ πιο συχνό απ’ ό,τι νομίζεις. Ίσα-ίσα, τα πιο ικανά άτομα συχνά είναι εκείνα που νιώθουν πιο έντονα την αίσθηση ότι δεν "ανήκουν" εκεί που βρίσκονται. Ανάμεσα σε πολλές επιτυχίες και αναγνωρίσεις, η εσωτερική τους φωνή τους λέει συνεχώς "είσαι απλώς τυχερός" ή "θα ανακαλυφθείς σύντομα". Ειδικοί, όπως η ψυχολόγος Jess Henley, επισημαίνουν ότι το Σύνδρομο του Απατεώνα μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες στην ψυχική σου υγεία και αυτοεκτίμηση. Αλλά το καλό είναι ότι μπορείς να το ξεπεράσεις αν μάθεις να το αναγνωρίζεις και να το αντιμετωπίζεις σωστά.
Τι είναι το Σύνδρομο του Απατεώνα;
Το Σύνδρομο του Απατεώνα είναι μια ψυχική κατάσταση που σε κάνει να αμφιβάλλεις για τις ικανότητές σου και την αξία σου. Η βάση αυτού του συνδρόμου είναι η συνεχής αίσθηση ότι θα αποκαλυφθείς ως "απατεώνας" ή "ψεύτης", παρά το γεγονός ότι οι επιτυχίες και οι ικανότητές σου είναι πραγματικές. Σύμφωνα με την ψυχολόγο και συγγραφέα Jess Henley, το Σύνδρομο του Απατεώνα μπορεί να πλήξει οποιονδήποτε σε διάφορους τομείς της ζωής του, είτε στη δουλειά, στον αθλητισμό, στην ανατροφή παιδιών ή ακόμα και στις κοινωνικές σχέσεις.
Η Henley τονίζει ότι για πολλούς, το αίσθημα αυτό είναι παροδικό και εξαφανίζεται με λίγη αυτοκριτική. Όμως για άλλους, μπορεί να είναι κάτι που τους κατατρώει συνεχώς, υπονομεύοντας την αυτοεκτίμησή τους και προκαλώντας σοβαρά προβλήματα όπως άγχος και κατάθλιψη. Το πρόβλημα είναι πολύ πιο κοινό απ’ ό,τι νομίζεις και συνήθως συνδέεται με την εσωτερική πεποίθηση ότι "δεν είσαι αρκετά καλός" ή ότι "κάπως τα κατάφερες με τύχη και όχι με πραγματική ικανότητα".
Ποιες συνέπειες έχει το Σύνδρομο του Απατεώνα;
Τα άτομα που υποφέρουν από το Σύνδρομο του Απατεώνα συχνά νιώθουν ότι δεν ανήκουν εκεί που είναι και ότι θα εκτεθούν ως ακατάλληλοι. Αυτή η συνεχής αμφιβολία για τον εαυτό τους μπορεί να οδηγήσει σε έντονα συναισθηματικά και ψυχολογικά προβλήματα, όπως εξηγεί η Henley στην independent. Το άγχος είναι ένα από τα πιο συχνά συμπτώματα και μπορεί να εκδηλωθεί με φυσικά συμπτώματα, όπως ταχυκαρδία, πανικός και εφίδρωση. Το άγχος αυτό μπορεί, επίσης, να προκαλέσει αϋπνία και εξάντληση, καθώς το μυαλό σου είναι συνεχώς απασχολημένο με το φόβο να "αποκαλυφθείς".
Η κατάθλιψη είναι μια άλλη συνέπεια του Συνδρόμου του Απατεώνα, καθώς η αρνητική αυτοεκτίμηση και οι αυτοκατηγορίες μπορούν να προκαλέσουν συναισθήματα απογοήτευσης και θλίψης. Ακόμα και όταν βρίσκεσαι γύρω από φίλους ή συναδέλφους, μπορεί να νιώθεις μόνη, αφού φοβάσαι να δείξεις τον αληθινό σου εαυτό.
Η Henley αναφέρει ότι το Σύνδρομο του Απατεώνα μπορεί να οδηγήσει και σε τελειομανία, με τα άτομα να θέλουν να πετύχουν την τελειότητα σε όλα όσα κάνουν, κάτι που είναι πρακτικά ανέφικτο. Αυτή η συνεχής προσπάθεια να φτάσουν σε έναν αόριστο ιδανικό στόχο, μόνο ενισχύει την αίσθηση της αποτυχίας και της ανεπάρκειας.
Ποια είναι η διαφορά με το να είσαι απλώς νευρική;
Όλοι μας έχουμε νιώσει άβολα ή νευρικοί σε νέες καταστάσεις, όπως μια παρουσίαση στη δουλειά ή μια συνέντευξη. Ωστόσο, η βασική διαφορά μεταξύ του να νιώθεις απλώς νευρική και του Συνδρόμου του Απατεώνα είναι η βαθιά πίστη ότι δεν είσαι ικανή. Όπως εξηγεί η Henley, ενώ ένα άτομο που είναι απλώς νευρικό αναγνωρίζει ότι είναι ικανό, αλλά φοβάται να αποτύχει, εκείνος που έχει το Σύνδρομο του Απατεώνα πιστεύει πραγματικά ότι δεν είναι ικανός και ότι η επιτυχία του είναι τυχαία ή έχει "ξεγελάσει" τους άλλους.
Πώς να το ξεπεράσεις;
Η αντιμετώπιση του Συνδρόμου του Απατεώνα χρειάζεται την αλλαγή της αρνητικής πεποίθησης για τον εαυτό σου, κάτι που μπορεί να επιτευχθεί μέσα από διάφορες τακτικές. Η Henley προτείνει την ενσυνειδητότητα (mindfulness) ως έναν τρόπο να παραμείνεις στο παρόν και να μην αφήνεις το μυαλό σου να ανατρέχει στο παρελθόν ή να φοβάται το μέλλον. Επίσης, η Henley αναφέρει ότι το να κατανοήσεις την προέλευση των αρνητικών σου πεποιθήσεων είναι το πρώτο βήμα για να τις αμφισβητήσεις και να τις ανατρέψεις.
Η Henley προτείνει επίσης τη χρήση βιβλίων ή τη θεραπεία για να αντιμετωπίσεις το Σύνδρομο του Απατεώνα, ιδιαίτερα αν τα συμπτώματά του είναι σοβαρά. Ενθαρρύνει τους ανθρώπους να μην αποδέχονται το Σύνδρομο ως μέρος της καθημερινότητάς τους, γιατί μπορείς να το ξεπεράσεις και να βελτιώσεις σημαντικά την ποιότητα της ζωής σου.
5 βήματα για να ξαναβρείς την αυτοπεποίθησή σου μετά τον χωρισμό