Από την Εύη Κυριακίδου, ψυχολόγο, MSc, γνωσιακή-συμπεριφοριστική ψυχοθεραπεύτρια, συνεργάτιδα του Κέντρου Ψυχοθεραπείας "Φρόσω Φωτεινάκη & Συνεργάτες" (efrosynifotinaki.gr).
Καθημερινά οι άνθρωποι παρατηρείται να αφιερώνουν σημαντικό μέρος της σκέψης και της ενέργειάς τους στην εικόνα του σώματός τους. Από τον καθρέφτη το πρωί μέχρι τις φωτογραφίες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η εξωτερική εμφάνιση γίνεται αντικείμενο σχολιασμού και αξιολόγησης από τους άλλους, αλλά κυρίως από τον ίδιο μας τον εαυτό, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται η ψυχική μας ευημερία.
Αυτό συμβαίνει γιατί η εικόνα του σώματος δεν είναι απλώς μια εξωτερική αποτίμηση της εμφάνισής μας, αλλά και βαθιά συνυφασμένη με την εικόνα του ίδιου του εαυτού μας. Είναι το πώς βλέπουμε, αισθανόμαστε και σκεφτόμαστε για το σώμα μας και περιλαμβάνει τόσο την αντικειμενική όσο και την υποκειμενική διάσταση.
Θέλεις να κλείσεις όλα τα account σου για να βρεις τον εαυτό σου;
ΘΕΤΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΣΏΜΑΤΟΣ: ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ;
Η εικόνα του σώματος δεν είναι στατική, αλλά μπορεί να αλλάζει και να μεταβάλλεται ανάλογα με τις εμπειρίες, τις κοινωνικές επιρροές και την ψυχική μας κατάσταση. Μπορεί να είναι θετική, αρνητική ή ουδέτερη. Υπάρχει η εσφαλμένη αντίληψη ότι θετική εικόνα σώματος έχει κάποιος που έχει ένα "τέλειο" κοινωνικά αποδεκτό σώμα, χωρίς ατέλειες και ψεγάδια.
Όμως, στην πραγματικότητα, το να έχει κάποιος θετική εικόνα σώματος σημαίνει να βλέπει και να αποδέχεται το σώμα του όπως πραγματικά είναι, με σεβασμό, αγάπη και ρεαλισμό. Αποδεχόμενος την ύπαρξη των σημείων πάνω του που δεν του αρέσουν, αναγνωρίζοντας και "φωτίζοντας" ταυτόχρονα και αυτά που του αρέσουν και αντλώντας ικανοποίηση από το σώμα του, ανεξαρτήτως κοινωνικών προσδοκιών ή προτύπων ομορφιάς.
Η ΔΙΑΣΤΡΕΒΛΩΜΈΝΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ
Αντίθετα, το άτομο που έχει μια αρνητική εικόνα σώματος έχει μια διαστρεβλωμένη αντίληψη για το σώμα του. Εστιάζει πάρα πολύ στις ατέλειές του, εκμηδενίζει όλα τα θετικά σημεία του σώματός του, συγκρίνεται διαρκώς με μη ρεαλιστικά πρότυπα και εντέλει υποτιμά τη δική του αξία, βασιζόμενο αποκλειστικά και μόνο στην εμφάνισή του.
Τα συναισθήματα που συνήθως κατακλύζουν το άτομο που έχει αρνητική εικόνα σώματος είναι: ντροπή, άγχος, αμηχανία, ακόμα και απέχθεια. Όλα αυτά μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την ψυχολογία του ατόμου οδηγώντας το να έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση, να αποφεύγει κοινωνικές επαφές λόγω ανασφάλειας και ορισμένες φορές να οδηγήσουν ακόμα και στην εμφάνιση διατροφικών διαταραχών.
ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΆΖΟΥΝ ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΣΏΜΑΤΟΣ
• Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τα κοινωνικά δίκτυα. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης - δικτύωσης διαμορφώνουν και προβάλλουν μαζικά τα κυρίαρχα πρότυπα ομορφιάς. Αυτά τα πρότυπα είναι συχνά μη ρεαλιστικά, εξιδανικευμένα και συνήθως τεχνητά επεξεργασμένα. Ωστόσο, αυτή η συνεχόμενη έκθεση σε αυτά τα πρότυπα ομορφιάς και αυτές τις εικόνες ωθεί το άτομο – ιδιαίτερα τον έφηβο – να προσπαθεί να ανταποκριθεί σε αυτά, να συγκρίνει συνεχώς το σώμα του και να νιώθει ότι το δικό του σώμα "δεν επαρκεί". Ως αποτέλεσμα, βιώνει αυξημένη δυσαρέσκεια απέναντι στο σώμα του και πλήττεται σημαντικά η αυτοεκτίμησή του.
• Πολιτισμικές πεποιθήσεις. Στις δυτικές κοινωνίες κυριαρχεί εδώ και δεκαετίες το ιδανικό του αδύνατου σώματος, με έμφαση στη μείωση του βάρους ως ένδειξη επιτυχίας, αυτοπειθαρχίας και ομορφιάς. Συχνά σχόλια όπως "Πάχυνες λίγο" ή "Τι ωραία που αδυνάτισες!" μπορεί να ενισχύσουν την πεποίθηση ότι η αξία του ατόμου εξαρτάται από το βάρος ή το σχήμα του σώματός του. Έτσι, πολλά άτομα, ιδιαίτερα γυναίκες και έφηβοι, εσωτερικεύουν αυτές τις προσδοκίες, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλή αυτοεκτίμηση, αλλά ακόμα και σε αυξημένο κίνδυνο ύπαρξης διατροφικών διαταραχών.
• Οικογενειακές πεποιθήσεις. Η οικογένεια παίζει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της εικόνας σώματος. Όταν οι γονείς υιοθετούν μια επικριτική στάση απέναντι στην εξωτερική εμφάνιση, είτε τη δική τους είτε των παιδιών τους, το παιδί μαθαίνει να αντιλαμβάνεται το σώμα του μέσα από το πρίσμα της απόρριψης ή της ανεπάρκειας. Συχνά ακόμα και καλοπροαίρετα σχόλια για το βάρος, την εμφάνιση ή τις διατροφικές συνήθειες μπορούν να πλήξουν την αυτοεικόνα του παιδιού και να δημιουργήσουν ανασφάλεια για το σώμα του.
• Εμπειρίες bullying. Το bullying που γίνεται για την εξωτερική εμφάνιση έχει ισχυρό ψυχολογικό αντίκτυπο διαμορφώνοντας μια αρνητική και παραμορφωμένη εικόνα σώματος. Το άτομο αρχίζει να βλέπει τον εαυτό του μέσα από το βλέμμα των άλλων νιώθοντας ντροπή, ανασφάλεια ή απέχθεια για το σώμα του. Μακροπρόθεσμα αυτή η εμπειρία μπορεί να μειώσει την αυτοεκτίμηση και να αυξήσει τον κίνδυνο ύπαρξης ψυχικών διαταραχών.
ΑΓΑΠΗ, ΑΠΟΔΟΧΗ ΚΑΙ ΣΥΜΦΙΛΙΩΣΗ
Το σώμα μας από την παιδική ηλικία μέχρι και την ενήλικη ζωή κουβαλάει όλο αυτό το φορτίο της σύγκρισης, της αξιολόγησης και των στερεοτύπων και προσπαθεί να "χωρέσει" κάπου και να γίνει αποδεκτό από κάποιον.
Ας ξεκινήσουμε αυτή την αποδοχή από την πιο ουσιαστική, αυτήν του ίδιου μας του εαυτού, θυμίζοντάς μας ότι το κάθε σώμα είναι μοναδικό και ξεχωριστό, γιατί είναι αυτό που κουβαλάει τη ζωή, την ιστορία και τη δύναμή μας. Αντί να κοιτάμε και να ψάχνουμε το ιδανικό, ας δημιουργήσουμε μια νέα σχέση με το σώμα μας, αυτήν της συμφιλίωσης.
Την επόμενη φορά που θα κοιταχτούμε στον καθρέφτη, αντί πάλι να μας επικρίνουμε και να μας μιλήσουμε άσχημα, υποτιμητικά και προσβλητικά, ας δοκιμάσουμε να μας αγκαλιάσουμε, να μας κατανοήσουμε και να μας συμπονέσουμε.
Άλλωστε, ας θυμηθούμε ότι η θετική εικόνα σώματος δεν είναι πάντα να αγαπάμε ό,τι βλέπουμε στον καθρέφτη, αλλά να αναγνωρίζουμε την αξία μας πέρα από την εξωτερική μας εμφάνιση και να μπορούμε να μιλάμε στο σώμα μας με σεβασμό, φροντίδα και συμπόνια.
Τι είναι το "Σύνδρομο του Aπατεώνα" και πώς να το νικήσεις πριν καταστρέψει την αυτοπεποίθησή σου