Πριν το αρωματίσεις σε μια μακαρονάδα ή το απλώσεις πάνω σε τραγανό ψωμί, το σκόρδο έχει ήδη κάνει τη δική του ιστορική "περιπολία" σε κουζίνες και ιατρικά τετράδια. Καλλιεργείται εδώ και περίπου 6.000 χρόνια, ταξίδεψε από την Κεντρική Ασία σε ολόκληρο τον κόσμο και έφτασε μέχρι τη σύγχρονη διατροφή σου ως ένα από τα πιο πολυχρηστικά και παρεξηγημένα superfoods.
6 τρόποι να φρεσκάρεις την αναπνοή σου μετά από ένα γεύμα με έντονες γεύσεις
Η λειτουργική Διατροφολόγος και Health Coach, Alexa Mullane, εξηγεί πως αυτό που κάνει το σκόρδο πραγματικά ξεχωριστό δεν είναι μόνο η έντονη γεύση του, αλλά οι οργανικές ενώσεις θείου που περιέχει, και κυρίως η αλλισίνη. "Η αλλισίνη έχει αντιμικροβιακή, αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση, με αποτελεσματικότητα απέναντι σε βακτήρια – ακόμη και ανθεκτικά στα φάρμακα –, ιούς, μύκητες και παράσιτα", αναφέρει. Παράλληλα, συμβάλλει σε πιο ισορροπημένα επίπεδα πίεσης και χοληστερίνης και υποστηρίζει τη φυσική αποτοξίνωση του ήπατος.
Και κάπου εδώ, ίσως να καταλαβαίνεις γιατί τόσοι άνθρωποι ορκίζονται σε μια σκελίδα σκόρδο κάθε φορά που πλησιάζει μια χειμωνιάτικη ίωση. Η Mullane βάζει τα πράγματα στη θέση τους: το σκόρδο βοηθάει, αλλά δεν είναι από μόνο του θεραπεία. Για να ενισχύσεις πραγματικά το ανοσοποιητικό σου χρειάζεσαι συνολικά μια διατροφή με πολύχρωμα λαχανικά, καλής ποιότητας πρωτεΐνη, φυτικές ίνες και υγιεινά λιπαρά.
Το "κόλπο" των 15 λεπτών που κάνει τη διαφορά
Αν θέλεις να αξιοποιήσεις πλήρως τη δράση της αλλισίνης, υπάρχει ένα μικρό μυστικό: άφησε το σκόρδο για 15 λεπτά αφού το ψιλοκόψεις ή το λιώσεις. Όπως εξηγεί η Mullane, έτσι ενεργοποιείται το φυσικό ένζυμο αλλιινάση, το οποίο στη συνέχεια δημιουργεί την αλλισίνη. Αυτό το τέχνασμα κάνει το σκόρδο πιο δραστικό πριν μπει στο τηγάνι ή την κατσαρόλα.
Για ακόμη πιο ενισχυμένη δράση, μπορείς να το συνδυάζεις με υγιεινά λιπαρά όπως ελαιόλαδο ή αβοκάντο, ώστε να απορροφούνται καλύτερα τα λιποδιαλυτά αντιοξειδωτικά. Βοηθάει επίσης να το απολαμβάνεις με τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνη C – ντομάτες, πιπεριές, λεμόνι – καθώς, όπως αναφέρει η Mullane, "οι αντιοξειδωτικές ενώσεις ανακυκλώνονται πιο αποτελεσματικά όταν καταναλώνονται μαζί".
Ωμό ή μαγειρεμένο; Η αλήθεια
Το ωμό σκόρδο έχει την υψηλότερη περιεκτικότητα σε αλλισίνη, άρα και την πιο δυνατή αντιμικροβιακή δράση. Όμως είναι και αυτό που πιο εύκολα μπορεί να σου προκαλέσει ενόχληση στο στομάχι. Από την άλλη, το μαγειρεμένο σκόρδο είναι πιο φιλικό προς το πεπτικό, διατηρεί αντιοξειδωτικές ιδιότητες και προσφέρει πρεβιοτικές ίνες που "ταΐζουν" το μικροβίωμα του εντέρου σου.
Όσο για το έτοιμο, προ-τεμαχισμένο σκόρδο; Η Mullane παραδέχεται ότι είναι πρακτικό, αλλά τονίζει ότι τα συστατικά του αλλοιώνονται κατά την επεξεργασία και η αλλισίνη μειώνεται σημαντικά.
Μπορείς να φας πολύ σκόρδο; Ναι, αλλά όχι πάντα χωρίς συνέπειες
Αν έχεις ευαίσθητο στομάχι ή ανήκεις στους ανθρώπους με IBS, το σκόρδο μπορεί να σου προκαλέσει δυσφορία. Είναι πλούσιο σε FODMAPs, υδατάνθρακες που δεν διασπώνται εύκολα και στη συνέχεια ζυμώνονται, προκαλώντας φούσκωμα και αέρια. Η Mullane επισημαίνει ότι σε κάποιους ανθρώπους μπορεί ακόμη και να χαλαρώσει τον κατώτερο οισοφαγικό σφιγκτήρα, εντείνοντας την παλινδρόμηση.
Επιπλέον, οι μεγάλες ποσότητες ωμού σκόρδου μπορεί να ερεθίσουν το πεπτικό σύστημα και να προκαλέσουν δυσάρεστη αναπνοή ή σωματική οσμή – φυσιολογική διαδικασία καθώς το σώμα αποβάλλει τα θειούχα συστατικά.
Τι γίνεται με τα συμπληρώματα;
Οι κάψουλες σκόρδου υποτίθεται ότι προσφέρουν την ίδια δόση αλλισίνης με 1–2 σκελίδες, χωρίς την έντονη μυρωδιά. Παρόλα αυτά, η Mullane τονίζει στην Daily Mail ότι το φρέσκο σκόρδο παραμένει η κορυφαία επιλογή, καθώς τα συμπληρώματα χάνουν πολλά από τα συνοδευτικά αντιοξειδωτικά του φυτού.
Σημαντική προειδοποίηση για όσους παίρνουν φάρμακα
Το σκόρδο έχει αντιαιμοπεταλιακή δράση, δηλαδή λειτουργεί ως φυσικό "αραιωτικό" αίματος. Αυτό σημαίνει ότι όσοι λαμβάνουν αντιπηκτικά όπως η βαρφαρίνη ή αντιαιμοπεταλιακά όπως η ασπιρίνη χρειάζεται να αποφεύγουν τις μεγάλες ποσότητες ή τα συμπληρώματα, καθώς μπορεί να ενισχυθεί η δράση των φαρμάκων.
Πορτοκάλια, σκόρδο, εχινάτσια: Σε προστατεύουν από το κρυολόγημα και τη γρίπη;