Δεν χρειάζεται να είσαι αθλητής για να το έχεις παρατηρήσει: κάποια στιγμή η αντοχή δεν "τραβάει" όπως παλιά και το σώμα ζητάει περισσότερη προσπάθεια για τα ίδια πράγματα. Το ζητούμενο, όμως, είναι το πότε ξεκινά πραγματικά αυτή η μετατόπιση. Για χρόνια το απαντούσαμε κυρίως με συγκρίσεις της στιγμής, βάζοντας δίπλα δίπλα διαφορετικές ηλικίες (π.χ. 20άρηδες με 50άρηδες). Αυτή τη φορά, όμως, τα δεδομένα έχουν άλλο βάρος. Πρόκειται για μια σπάνια, μακρόχρονη έρευνα που μέτρησε ξανά και ξανά τους ίδιους ανθρώπους, σχεδόν επί μισό αιώνα.
"Δεν κυνηγάω ρεκόρ, αλλά μακροζωία": Η fitness ρουτίνα του 50χρονου κορυφαίου πεζοναύτη
Γιατί αυτή η έρευνα έχει ιδιαίτερη βαρύτητα
Στο Swedish Physical Activity and Fitness study (SPAF), ερευνητές στη Σουηδία παρακολούθησαν άνδρες και γυναίκες που επιλέχθηκαν τυχαία από τον πληθυσμό και τους μέτρησαν επαναλαμβανόμενα, από την ηλικία των 16 έως τα 63. Αυτό που κάνει τη SPAF να ξεχωρίζει είναι η διάρκεια και η συνέπεια: αντί να συγκρίνει απλώς 20άρηδες με 50άρηδες, παρακολουθεί τους ίδιους ανθρώπους με την πάροδο των χρόνων, με τακτικές μετρήσεις. Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο Journal of Cachexia, Sarcopenia and Muscle και προέρχεται από το Karolinska Institutet, ένα από τα πιο γνωστά ερευνητικά ιδρύματα υγείας στη Σουηδία.
Τι ακριβώς μέτρησαν
Η φυσική κατάσταση δεν είναι ένα πράγμα. Στη συγκεκριμένη έρευνα μιλάμε για τρία βασικά κομμάτια της σωματικής σου ικανότητας:
- Fitness / αντοχή: πόσο αποδοτικά δουλεύουν καρδιά και πνεύμονες όταν κινείσαι (σκάλες, γρήγορο περπάτημα, τρέξιμο).
- Δύναμη: η ικανότητα να παράγεις δύναμη (σήκωμα, ώθηση, σταθερότητα).
- Μυϊκή αντοχή: πόσο μπορείς να κρατήσεις ή να επαναλάβεις μια προσπάθεια πριν κουραστείς (π.χ. επαναλήψεις, παρατεταμένη κίνηση).
Με απλά λόγια, άλλο το να μη λαχανιάζεις, άλλο το να έχεις δύναμη, κι άλλο να αντέχουν οι μύες σου στη διάρκεια.
Πότε είσαι στο peak σου, σύμφωνα με τα δεδομένα
Το βασικό εύρημα της SPAF είναι ότι η σωματική απόδοση αρχίζει να φθίνει ήδη από τα 35. Και αυτό συμβαίνει ως γενική τάση, ακόμα κι όταν συνυπολογίζεται ο όγκος προπόνησης.
Μετά από αυτό το σημείο, η μείωση είναι σταδιακή, αλλά όσο περνούν τα χρόνια η πτώση επιταχύνεται. Το μήνυμα εδώ είναι ότι το σώμα μπαίνει σε μια φάση όπου χρειάζεται πιο συνειδητή φροντίδα για να κρατήσει επίπεδο, λειτουργικότητα και ποιότητα ζωής.
Το καλύτερο νέο: το σώμα σου "απαντά" ακόμα κι αν ξεκινήσεις αργά
Άτομα που άλλαξαν τρόπο ζωής στην ενήλικη ζωή και έγιναν πιο δραστήρια, βελτίωσαν τη φυσική τους ικανότητα κατά 5–10%. Με άλλα λόγια, δεν χρειάζεται να έχεις αθλητικό παρελθόν. Χρειάζεται να ξεκινήσεις. Η επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, Maria Westerstahl, το λέει καθαρά: "Δεν είναι ποτέ αργά να αρχίσεις να κινείσαι. Η μελέτη μας δείχνει ότι η φυσική δραστηριότητα μπορεί να επιβραδύνει την πτώση της απόδοσης, ακόμη κι αν δεν μπορεί να τη σταματήσει εντελώς".
Γιατί η άσκηση βοηθά, αλλά δεν "παγώνει" την πτώση
Το ότι η πτώση ξεκινά γύρω στα 35 δεν σημαίνει ότι η άσκηση δεν κάνει δουλειά. Σημαίνει ότι η ηλικία φέρνει αλλαγές που δεν ακυρώνονται πλήρως, όμως η κίνηση μπορεί να αλλάξει τον ρυθμό και το επίπεδο στο οποίο βρίσκεσαι. Η άσκηση δεν είναι μόνο για να ανεβάσεις επιδόσεις, αλλά και για να κρατήσεις αυτό που έχεις και, πολλές φορές, να ξανακερδίσεις δύναμη και αντοχή που νόμιζες πως χάθηκαν.
Τι εξετάζουν στη συνέχεια οι ερευνητές
Η μελέτη δεν σταματά εδώ. Την επόμενη χρονιά οι συμμετέχοντες θα εξεταστούν ξανά, όταν θα είναι 68 ετών. Ο στόχος είναι να συνδεθούν οι αλλαγές στη σωματική ικανότητα με τον τρόπο ζωής, την υγεία και τους βιολογικούς μηχανισμούς που εξηγούν γιατί υπάρχει κορύφωση γύρω στα 35 και γιατί η άσκηση επιβραδύνει αλλά δεν μηδενίζει την απώλεια.