Κάθε χρόνο, την τρίτη Τετάρτη του Νοεμβρίου (19 Νοεμβρίου για φέτος), η διεθνής κοινότητα στρέφει την προσοχή της στη Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ). Η σημερινή Παγκόσμια Ημέρα αποτελεί μια ευκαιρία να εστιάσουμε σε παράγοντες που συχνά υποτιμώνται, όπως το άγχος, η ψυχολογική πίεση και οι κοινωνικοί παράγοντες που επηρεάζουν σημαντικά την πορεία της υγείας των ασθενών.
ΧΑΠ | Τι πρέπει να τρώνε όσοι έχουν Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια
Τι πρέπει να γνωρίζεις για τη ΧΑΠ:
- Η ΧΑΠ δεν είναι μία μόνο πάθηση, αλλά "ομπρέλα" που περιλαμβάνει το εμφύσημα και τη χρόνια βρογχίτιδα.
- Η νόσος δεν αναστρέφεται πλήρως, αλλά η διακοπή καπνίσματος και άλλες παρεμβάσεις μπορούν να επιβραδύνουν πολύ την εξέλιξή της.
- Στον παγκόσμιο πληθυσμό, το κάπνισμα είναι η κυριότερη αιτία ΧΑΠ - ενεργητικό και παθητικό.
- Καθώς η νόσος εξελίσσεται, οι πνεύμονες δυσκολεύονται να αδειάσουν από τον αέρα που εισπνέεται, με αποτέλεσμα να παραμένουν συνεχώς γεμάτοι.
- Οι εξάρσεις (οξείες κρίσεις) είναι αρκετά επικίνδυνες και μπορούν να επιδεινώσουν μόνιμα τη λειτουργία των πνευμόνων.
- Η ΧΑΠ σχετίζεται συχνά και με άλλες παθήσεις της καρδιάς - π.χ. πνευμονική υπέρταση - λόγω χρόνιας φλεγμονής και έλλειψης οξυγόνου.
Η αιτία που κάνει τον κίνδυνο 4 φορές μεγαλύτερο – τι δείχνει έρευνα
Μια μελέτη, δημοσιευμένη στο Journal of the COPD Foundation, έδειξε ότι το αντιληπτό στρες (δηλαδή το πόσο άγχος "νιώθει" κάποιος) συνδέεται με πολύ χειρότερη πορεία της ΧΑΠ: όσοι συμμετέχοντες είχαν υψηλά επίπεδα στρες, παρουσίασαν τέσσερις φορές μεγαλύτερο κίνδυνο κρίσεων (μέτριων ή σοβαρών).
Πώς έγινε η έρευνα
Πρόκειται για την ανάλυση δεδομένων από τη μελέτη CURE COPD, που αφορούσε πρώην καπνιστές με ΧΑΠ, από αστικά περιβάλλοντα με χαμηλό εισόδημα. Οι συμμετέχοντες (99 άτομα, κατά μέσο όρο ηλικίας ~66 ετών) συμπλήρωσαν την Κλίμακα Αντιληπτού Στρες (PSS) σε διαδοχικές επισκέψεις. Καταγράφηκαν επίσης κλινικές μετρήσεις αναπνευστικών συμπτωμάτων (μέσω ερωτηματολογίων όπως το CAT, το SGRQ), και βιολογικοί δείκτες στο σώμα τους.
Η μελέτη για τη ΧΑΠ δεν περιορίζεται σε απλή συσχέτιση ανάμεσα στο στρες και την πορεία της νόσου. Αντίθετα, εξετάζει βιολογικούς μηχανισμούς που λειτουργούν σαν "γέφυρες", εξηγώντας πώς το άγχος μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα και τις κρίσεις των ασθενών.
Οι ερευνητές εντόπισαν τρεις βασικούς μηχανισμούς:
- Ενεργοποίηση αιμοπεταλίων: Υψηλά επίπεδα στρες οδηγούν σε αυξημένη ενεργοποίηση των αιμοπεταλίων, συμβάλλοντας στη φλεγμονή στους πνεύμονες.
- Οξειδωτικό στρες: Οι δείκτες οξειδωτικού στρες ήταν υψηλότεροι σε όσους εμφάνιζαν έντονο άγχος, υποδηλώνοντας ανισορροπία ανάμεσα στα οξειδωτικά μόρια που βλάπτουν τα κύτταρα και στους αντιοξειδωτικούς μηχανισμούς.
- Συστηματική φλεγμονή: Το άγχος συνδέθηκε με γενικότερη φλεγμονή, η οποία ήδη αποτελεί βασικό στοιχείο της ΧΑΠ.
Στο επίπεδο των κλινικών αποτελεσμάτων, τα άτομα με υψηλό PSS (δείκτης έντονου στρες) παρουσίασαν σημαντικά μεγαλύτερη πιθανότητα να υποστούν κρίσεις ΧΑΠ κατά τη διάρκεια παρακολούθησης. Επιπλέον, οι διαφορές στην αναπνευστική λειτουργία, τη δύσπνοια και την ποιότητα ζωής μεταξύ αυτών με χαμηλό και υψηλό στρες ξεπερνούσαν τα "κλινικά σημαντικά όρια", αποδεικνύοντας ότι πρόκειται για πραγματικές διαφορές που επηρεάζουν την καθημερινότητα.
Τα αποτελέσματα υπογραμμίζουν ότι το ψυχοκοινωνικό στρες δεν είναι αμελητέο για τους ασθενείς με ΧΑΠ. Αντιθέτως, φαίνεται να επιδεινώνει τη νόσο μέσω συγκεκριμένων βιολογικών μονοπατιών, υποδεικνύοντας την ανάγκη για περαιτέρω έρευνα και ανάπτυξη στρατηγικών που στοχεύουν στη μείωση των κρίσεων μέσω διαχείρισης στρες. Παράλληλα, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η στήριξη της ψυχολογικής υγείας των ασθενών δεν βελτιώνει μόνο την ποιότητα ζωής τους, αλλά μπορεί να έχει και σημαντικό αντίκτυπο στη φυσική πορεία της νόσου.
ΧΑΠ: Η νόσος που ξεκινά ακόμη και στα 35 και αποτελεί την 3η αιτία θανάτου στον κόσμο