Είναι εκείνη η ανεξήγητη κόπωση που σε κάνει να θες να ακυρώσεις τα πάντα. Το περίεργο βάρος στο σώμα, οι ζαλάδες, το "τσιμπηματάκι" πίσω από τα μάτια, η πεσμένη διάθεση που έρχεται από το πουθενά. Τα προσπερνάς, τα ρίχνεις στην πίεση της δουλειάς ή στον καιρό. Όμως, τι γίνεται αν δεν είναι μόνο στρες; Μια νέα μελέτη του Πανεπιστημίου της Βρετανικής Κολομβίας (UBC), δημοσιευμένη στο JAMA Network Open, έρχεται να ταράξει τα νερά: η σκλήρυνση κατά πλάκας (ΣΚΠ) ίσως ξεκινά αθόρυβα έως και 15 χρόνια πριν εμφανιστούν τα πρώτα κλασικά νευρολογικά συμπτώματα.
Χρόνια νοσήματα: Ποια μπορεί να "φουντώσουν" το καλοκαίρι; - Από τη ζέστη και το φως
ΣΚΠ: Όταν το σώμα μιλά πριν "φωνάξει"
Η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι ένα χρόνιο, αυτοάνοσο νόσημα του νευρικού συστήματος που επηρεάζει τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό. Αν και συνήθως τη συνδέεις με πιο "σαφή" προβλήματα – όπως θολή όραση, μυϊκή αδυναμία ή μούδιασμα – η έρευνα της καθηγήτριας Δρ. Helen Tremlett, νευρολόγου στο UBC, δείχνει ότι τα πρώτα σημάδια μπορεί να είναι πολύ πιο ύπουλα και ασαφή.
Σε δείγμα πάνω από 12.000 ατόμων, οι ερευνητές παρακολούθησαν τα ιατρικά τους δεδομένα έως και 25 χρόνια πριν τη διάγνωση. Αυτό που βρήκαν; Μια σταθερή και αυξανόμενη χρήση υπηρεσιών υγείας, που ξεκινούσε 15 χρόνια πριν εμφανιστούν τα πρώτα "επίσημα" συμπτώματα της νόσου.
Το χρονικό της "σιωπηλής σκλήρυνσης"
Τα μοτίβα ήταν ξεκάθαρα:
- 15 χρόνια πριν: αυξάνονται οι επισκέψεις σε γενικούς γιατρούς για κόπωση, πόνο, ίλιγγο, άγχος ή κατάθλιψη.
- 12 χρόνια πριν: φαίνεται μια σημαντική αύξηση επισκέψεων σε ψυχιάτρους.
- 8–9 χρόνια πριν: ξεκινούν οι επισκέψεις σε νευρολόγους και οφθαλμιάτρους, πιθανώς για θολή όραση ή πόνο στα μάτια.
- 3–5 χρόνια πριν: αυξάνονται οι επισκέψεις στα επείγοντα και σε ακτινολογικά εργαστήρια.
- 1 χρόνο πριν τη διάγνωση: παρατηρείται έκρηξη επισκέψεων σε πολλές ιατρικές ειδικότητες.
"Η ΣΚΠ μπορεί να είναι δύσκολο να αναγνωριστεί, γιατί τα πρώτα σημάδια – όπως κόπωση, πονοκέφαλος, πόνος ή ψυχικά συμπτώματα – είναι πολύ γενικά και εύκολα παρανοούνται", εξηγεί η Tremlett.
Η "προδρομική φάση": Όταν η ΣΚΠ ψιθυρίζει
Αυτό το διάστημα, πριν από την πρώτη επίσημη εκδήλωση της νόσου, ονομάζεται προδρομική φάση. Είναι κάτι αντίστοιχο με αυτό που έχει αναγνωριστεί σε ασθένειες όπως το Πάρκινσον, όπου η κατάθλιψη, οι διαταραχές ύπνου ή το έντερο δίνουν το "πρώτο καμπανάκι".
Η Dr. Marta Ruiz-Algueró, πρώτη συγγραφέας της μελέτης, επισημαίνει: "Μόλις τώρα αρχίζουμε να κατανοούμε ποια είναι τα πρώτα σήματα κινδύνου, και τα ζητήματα ψυχικής υγείας φαίνεται να βρίσκονται ανάμεσα στα πρώτα".
Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι κάθε φορά που νιώθεις κουρασμένη ή αγχωμένη σημαίνει πως έχεις ΣΚΠ. Οι ειδικοί το ξεκαθαρίζουν: οι περισσότεροι άνθρωποι με τέτοια γενικά συμπτώματα δεν θα εμφανίσουν ποτέ σκλήρυνση κατά πλάκας. Όμως, η γνώση ότι υπάρχει αυτή η "κρυφή" περίοδος, δίνει σημαντικό προβάδισμα: για νέες διαγνωστικές μεθόδους, για σωστότερη παρακολούθηση ομάδων υψηλού κινδύνου και για έγκαιρη παρέμβαση, όταν αυτό γίνει τεχνικά δυνατό.
"Αν καταφέρουμε να εντοπίσουμε αυτά τα προειδοποιητικά σημάδια νωρίς, ίσως μπορέσουμε να υποστηρίξουμε τους ασθενείς προτού καν εμφανιστεί η νόσος", καταλήγει η Dr. Tremlett.
Σκλήρυνση κατά πλάκας | Νέα ανακάλυψη ανοίγει δρόμους για πρώιμη θεραπεία