Από τη Βίρνα Σκουλίδη, διαιτολόγο-διατροφολόγο (dietlicious.wixsite.com/virnaskoulidi)
Αν ζυγίζεσαι κάθε πρωί, ίσως να έχεις παρατηρήσει μια διακύμανση στο βάρος σου από τη μία μέρα στην άλλη. Είναι απόλυτα φυσιολογικό το να βλέπεις τη ζυγαριά σου να ανεβαίνει ή να κατεβαίνει, από γραμμάρια έως λίγα κιλά από μέρα σε μέρα. Κάποιες φορές ο λόγος της απότομης αυτής αλλαγής στο βάρος σου είναι προφανής. Ένα μεγάλο γεύμα πριν κοιμηθείς θα μπορούσε να αυξήσει το βάρος σoυ την επόμενη μέρα ή μια αρκετά έντονη προπόνηση θα μπορούσε να οδηγήσει στη μείωσή του. Ωστόσο, υπάρχουν κι άλλοι λόγοι γι’ αυτή τη διακύμανση του βάρους.
Απότομη αλλαγή βάρους: Γιατί ανεβαίνει "απότομα" η ζυγαριά;
#1 Αλάτι Τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε αλάτι προκαλούν κατακράτηση υγρών και αυτή, ως αποτέλεσμα, αύξηση στο νούμερο της ζυγαριάς. Αυτό δεν ισχύει όμως για όλους, αφού κάποια άτομα είναι πολύ ευαίσθητα στην κατανάλωση αλατιού κι άλλα λιγότερο. Ακόμα κι αν δεν κάνεις υπερβολική χρήση στο μαγείρεμα ή στο πιάτο, το αλάτι "κρύβεται" σε όλα τα τυποιημένα τρόφιμα (αλμυρά και γλυκά σνακ, έτοιμες σούπες και σάλτσες κ.ά.) που θα βρεις στο εμπόριο, γι’ αυτό καλό είναι να διαβάζεις προσεκτικά τη διατροφική ετικέτα του προϊόντος.
#2 Υδατάνθρακες Αν λατρεύεις το ψωμί, τα ζυμαρικά, το ρύζι και άλλες αμυλούχες τροφές, η αύξηση βάρους που είδες στη ζυγαριά σου ίσως σχετίζεται με την κατανάλωση υδατανθράκων που έκανες την προηγούμενη ημέρα. Για κάθε γραμμάριο υδατάνθρακα που καταναλώνεις το σώμα κατακρατεί περίπου 3 γρ. νερό με σκοπό την αποθήκευσή τους ως καύσιμο. Γι’ αυτό, αν καταναλώσεις ένα γεύμα γεμάτο υδατάνθρακες, όπως ένα γεμάτο πιάτο μακαρόνια με κιμά, είναι πολύ πιθανό το βάρος σου να αυξηθεί λόγω της κατακράτησης νερού και όχι λόγω του λίπους. Επιπλέον, μην ξεχνάς ότι τα περισσότερα ραφιναρισμένα τρόφιμα (λευκά ζυμαρικά, λευκό ψωμί κ.λπ.) είναι υψηλά και σε αλάτι, οπότε η κατακράτηση νερού θα είναι ακόμα μεγαλύτερη.
#3 Βάρος γεύματος Η πρόσληψη τροφής φυσικά προκαλεί ελαφρώς μια αύξηση στο βάρος, καθώς το σώμα σου την επεξεργάζεται. Η κατανάλωση 2 φλιτζανιών νερού, από ροφήματα ή το φαγητό, αυξάνει το βάρος κατά μισό κιλό. Αυτό το βάρος, όμως, δεν αποθηκεύεται αυτομάτως από το σώμα. Οι θερμίδες από το φαγητό χρησιμοποιούνται είτε ως καύσιμο για τις φυσικές λειτουργίες του σώματος είτε αποθηκεύονται για να χρησιμοποιηθούν αργότερα
#4 Κινητικότητα του εντέρου Έχεις παρατηρήσει μια μικρή αύξηση στη ζυγαριά τις ημέρες που δεν πας τουαλέτα; Η συχνότητα και ο όγκος των κενώσεων διαφέρει μεταξύ των ανθρώπων. Να θυμάσαι ότι, έστω κι αν χάνεις βάρος μετά από μία κένωση, υπάρχει ακόμα τροφή προς πέψη. Ο φυσιολογικός χρόνος διέλευσης των κοπράνων εκτιμάται ότι κυμαίνεται μεταξύ 40 και 60 ωρών με ένα βέλτιστο συνολικό χρόνο διέλευσης των 24 με 48 ωρών. Ο χρόνος διέλευσής τους βελτιώνεται όταν καταναλώνεις περισσότερες φυτικές ίνες.
#5 Άσκηση Η προπόνηση με βάρη ή οποιαδήποτε άλλη άσκηση ενδυνάμωσης μπορεί να προκαλέσει την κατακράτηση νερού από τους μυς. Αυτό συμβαίνει καθώς, όταν ξεκινάς ένα νέο πρόγραμμα γυμναστικής, τους πρώτους μήνες το σώμα σου βιώνει διάφορες αλλαγές. Συγκεκριμένα, δημιουργείται φλεγμονή στο μυϊκό ιστό. Οι μύες αποθηκεύουν και χρησιμοποιούν νερό για την αποκατάστασή τους, μια διαδικασία που τους κάνει δυνατότερους και μεγαλύτερους, παρότι φαινομενικά ανεβάζει τον αριθμό στη ζυγαριά.
# 6 Νοσήματα Σε ορισμένες περιπτώσεις έχεις πάρει βάρος λόγω κάποιας παθολογικής κατάστασης υγείας. Οι συχνότερες παθήσεις που προκαλούν σταδιακή αύξηση στο βάρος είναι ο υποθυρεοειδισμός, ο σακχαρώδης διαβήτης (αν γίνεται χρόνια λήψη ινσουλίνης), το σύνδρομο Cushing, το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, το χρόνιο άγχος και η κατάθλιψη.
#7 Φάρμακα Υπάρχουν φάρμακα που προκαλούν αύξηση βάρους. Κάποια από αυτά αυξάνουν την όρεξη, κάποια προκαλούν κατακράτηση νερού και άλλα μπορεί να επιδράσουν στο πώς το σώμα απορροφά και αποθηκεύει τη γλυκόζη. Εάν, για παράδειγμα, παίρνεις φαρμακευτική αγωγή για σακχαρώδη διαβήτη, ψυχικές διαταραχές, επιληπτικές κρίσεις ή ημικρανία, ίσως να έχεις παρατηρήσει αύξηση στο βάρος σου μέχρι και μερικά κιλά ανά μήνα.
#8 Εμμηνορρυσιακός κύκλος Οι περισσότερες γυναίκες παρατηρούν φούσκωμα στην κοιλιά από την κατακράτηση υγρών λίγες μέρες πριν και κατά τη διάρκεια της περιόδου τους. Η αύξηση στο βάρος σε αυτή την περίπτωση οφείλεται κυρίως σε ορμονικές αλλαγές (οιστραδιόλη, προγεστερόνη), αλλά και στην αυξημένη όρεξη (τσιμπολόγημα, συναισθηματική υπερφαγία).
#9 Αλκοόλ Η κατανάλωση αλκοόλ δημιουργεί ανισορροπία στα υγρά του σώματος. Η ανισορροπία αυτή μπορεί να οδηγήσει στην κατακράτηση υγρών από τα ροφήματα και τις τροφές που καταναλώνεις. Πολλοί που πίνουν αλκοόλ, αν και έχει διουρητική δράση, επειδή τείνουν να τρώνε ή να υπερκαταναλώνουν αλμυρές τροφές, έχουν κατακράτηση υγρών.
Καθημερινό ζύγισμα: Βοηθά τελικά στην απώλεια και διατήρηση του βάρους;
Απότομη αλλαγή βάρους: Γιατί κατεβαίνει απότομα η ζυγαριά;
#1 Crash δίαιτες Συνήθως οι δίαιτες αυτές είναι πολύ χαμηλές σε θερμίδες ή/και δεν περιέχουν σχεδόν καθόλου υδατάνθρακες, με αποτέλεσμα την απότομη αλλαγή στο νούμερο της ζυγαριάς προς τα κάτω.
#2 Άσκηση Η άσκηση σε κάνει να ιδρώνεις και να χάνεις υγρά από το σώμα. Κατά μέσο όρο, κατά τη διάρκεια της προπόνησης χάνεις 1/2 με 1 κιλό ανά ώρα, ιδίως αν πρόκειται για αερόβια άσκηση. Η απώλεια αυτή εξαρτάται ωστόσο και από άλλους παράγοντες, όπως ο καιρός. Αν παρατηρήσεις ότι το νούμερο της ζυγαριάς μετά από μια προπόνηση έχει πέσει αισθητά, να θυμάσαι ότι πρόκειται για κάτι προσωρινό και θα πρέπει να φροντίσεις να αναπληρώσεις άμεσα τα υγρά που έχεις χάσει.
#3 Δίαιτα πολύ χαμηλή σε υδατάνθρακες Η χαμηλή κατανάλωση υδατανθράκων σημαίνει έλλειψη γλυκογόνου, το οποίο τροφοδοτεί με ενέργεια το σώμα. Μετά από μια τέτοιου τύπου δίαιτα μειώνεται άμεσα το βάρος. Ωστόσο, με την έναρξη πάλι μιας φυσιολογικής διατροφής, το νούμερο της ζυγαριάς θα ανέβει πάλι.
#4 Νοσήματα Παθολογικές καταστάσεις, όπως η νόσος του Crohn, η κοιλιοκάκη, ο υπερθυρεοειδισμός και ο καρκίνος, μπορούν να προκαλέσουν απότομη μείωση του βάρους, ακόμα και από μέρα σε μέρα. Χάνεις επίσης απότομα βάρος μετά από μια ίωση γαστρεντερίτιδας, ωστόσο και πάλι πρόκειται για υγρά τα οποία θα αναπληρωθούν μόλις ξεκινήσεις πάλι μια φυσιολογική διατροφή.
#5 Αφυδάτωση Ίσως να έχεις δει μια αισθητή μείωση στα κιλά που ζυγίζεις και να μην ξέρεις πώς έγινε τόσο γρήγορα. Ακόμα κι αν ο στόχος σου είναι η απώλεια βάρους, η μείωσή του λόγω αφυδάτωσης δεν είναι ο σωστός τρόπος. Χάνοντας υγρά από το σώμα σου, ναι μεν χάνεις αμέσως και βάρος, όχι όμως και λίπος, ενώ μειώνεται η απαραίτητη ενυδάτωση του σώματος με αρνητικές άμεσες και έμμεσες συνέπειες για τον οργανισμό.
Πότε είναι η καλύτερη ώρα να ζυγίζεσαι;
Το χαμηλότερο βέρος της ημέρας είναι το πρωί, μόλις ξυπνήσεις και αφού έχει αδειάσει η ουροδόχος κύστη. Αν επιλέξεις να ζυγίζεσαι κάποια άλλη ώρα της ημέρας, θα πρέπει να είσαι συνεπής και να το κάνεις την ίδια ώρα, υπό τις ίδιες συνθήκες (ρουχισμός, τύπος και θέση ζυγαριάς) για να έχεις ακριβή μέτρηση.