Την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, στο shape.gr την αφιερώνουμε, φέτος, στη διατροφή και το σώμα της γυναίκας. Μιλάμε με γυναίκες που έχουν περάσει από το κατώφλι των διατροφικών διαταραχών, και μοιράζονται μαζί μας την εμπειρία τους, αλλά και τη γνώμη τους. Παράλληλα, συζητάμε μαζί τους για τις πιέσεις γύρω από την εικόνα του σώματος και πώς ακόμα και η υγιεινή διατροφή, που σήμερα θεωρείται κάτι θετικό, πολλές φορές γίνεται ένα πεδίο κριτικής, που μπορεί να έχει αρνητικά αποτελέσματα. Τι ελπίζουν για το μέλλον; Παρακάτω, μιλάμε με την Αφροδίτη Κράβαρη, η οποία έχει βιώσει τη νευρική ανορεξία, και, μάλιστα, μοιράζεται την πορεία της εμπειρίας της αυτής και μέσα από τα social media της.
Πώς θα περιέγραφες τη σχέση σου με το φαγητό και το σώμα σου τα τελευταία χρόνια;
Η σχέση μου με το φαγητό και το σώμα μου είναι ένα ταξίδι. Ένα ταξίδι που ξεκίνησε με φόβο, πέρασε από την καταστροφή, αλλά σήμερα είναι μια ιστορία αποδοχής και ελευθερίας. Για χρόνια, το φαγητό ήταν ένας εχθρός, ένας αριθμός, ένα πεδίο μάχης. Το σώμα μου δεν ήταν κάτι που υπήρχε για να με στηρίζει, αλλά κάτι που έπρεπε να τιμωρείται, να μικραίνει, να χωράει σε πρότυπα.
Σήμερα, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Δεν μετράω, δεν περιορίζομαι, δεν τιμωρώ τον εαυτό μου. Τρώω όπως όταν ήμουν παιδί, με εμπιστοσύνη στο σώμα μου. Και το πιο συγκλονιστικό είναι ότι το σώμα μου ανταποκρίθηκε. Δεν με τιμώρησε για τα χρόνια που το ταλαιπωρούσα. Με περίμενε. Και τώρα, το ακούω, το σέβομαι και το φροντίζω όπως του αξίζει.
Πώς εκδηλώθηκε η διατροφική διαταραχή στη δική σου ζωή;
Δεν μπορώ να το περιγράψω με ακριβείς λέξεις, αλλά ήταν σαν να γύρισε ένας διακόπτης. Ένα σχόλιο, μια φευγαλέα φράση - "πάχυνες" - και ξαφνικά, δεν έβλεπα τίποτα άλλο. Δεν είχε σημασία αν ήταν αλήθεια ή όχι. Δεν είχε σημασία πώς αισθανόμουν, αν ήμουν χαρούμενη, αν ήμουν καλά. Το μόνο που είχε σημασία ήταν να αδυνατίσω.
Η ανάγκη για έλεγχο έγινε αδιαπραγμάτευτη. Δεν ήταν μια επιλογή, δεν ήταν κάτι που αποφάσισα συνειδητά. Με καθόριζε. Κάθε μπουκιά ήταν μια δοκιμασία, κάθε αριθμός στη ζυγαριά μια απόδειξη της "αξίας" μου. Ξεκίνησε σαν μια ήσυχη σκέψη, σαν μια αθώα απόφαση να "προσέχω" λίγο περισσότερο. Και μέσα σε ελάχιστο χρόνο, μετατράπηκε σε εμμονή. Ξέρω ότι κάποιοι θα πουν, "μα πώς φτάνει κάποιος εκεί;". Το θέμα είναι ότι δεν το βλέπεις όταν συμβαίνει. Δεν καταλαβαίνεις ότι χάνεις τον εαυτό σου. Η διατροφική διαταραχή δεν εμφανίζεται σαν θύελλα που σε παρασέρνει. Έρχεται αργά, κομμάτι-κομμάτι, μέχρι που μια μέρα ξυπνάς και έχεις γίνει σκιά του εαυτού σου.
Θυμάμαι εκείνες τις μέρες στην Αγγλία. Την απόγνωση. Τα 42 κιλά. Το βλέμμα της μητέρας μου, που είχε πάψει να με αναγνωρίζει. Την κακία στο βλέμμα μου. Τα νοσοκομεία, το σώμα μου που δεν ανταποκρινόταν πια. Θυμάμαι είχε καύσωνα, κι εγώ κρύωνα. Και το χειρότερο; Τίποτα από αυτά δεν μου έμοιαζε αρκετά για να σταματήσω.
Γιατί η διατροφική διαταραχή δεν είναι μόνο το φαγητό. Είναι η απόλυτη πεποίθηση ότι, όσο κι αν πονάς, πρέπει να συνεχίσεις.
Είναι καταπιεστική η έννοια της "υγιεινής διατροφής" για τις γυναίκες σήμερα;
Το φαγητό είναι θέμα συζήτησης. Είναι σημείο κριτικής. Είναι τρόπος αξιολόγησης του εαυτού μας και των άλλων.
Δεν έχω γνωρίσει άνθρωπο που να μην ασχολείται με τη διατροφή του ή να μην σχολιάζει το βάρος – το δικό του ή των άλλων. Από το "Έφαγα πολύ σήμερα" μέχρι το "Μπήκα σε διατροφή", από το "Έχεις αδυνατίσει!" που θεωρείται κομπλιμέντο, μέχρι το "Μην το φας αυτό, είναι γεμάτο θερμίδες". Ζούμε σε μια κοινωνία όπου τα κιλά και το φαγητό δεν είναι απλά ατομικές επιλογές, αλλά κοινωνικά ζητήματα.
Και μέσα σε αυτό το περιβάλλον, νιώθω ότι η "υγιεινή διατροφή" έχει γίνει κάτι πολύ περισσότερο από μια συνειδητή επιλογή φροντίδας. Τείνει να μετατραπεί σε κανόνα, σε πρότυπο, σε υποχρέωση. Αν δεν ακολουθείς τον κανόνα, νιώθεις ότι κάτι δεν κάνεις σωστά. Αν δεν προσπαθείς να είσαι "υγιής", μήπως δεν προσπαθείς αρκετά;
Η πίεση είναι παντού, γιατί το φαγητό δεν είναι απλώς μια ανάγκη. Είναι ταυτότητα, είναι status, είναι απόδειξη αυτοελέγχου. Και το πιο ειρωνικό; Ότι ενώ όλοι ασχολούνται με τη διατροφή και το σώμα τους, σχεδόν κανείς δεν νιώθει πραγματικά καλά με αυτό.
Οπότε ναι, η έννοια της υγιεινής διατροφής επηρεάζει – και μάλιστα έντονα. Γιατί όταν μεγαλώνουμε σε έναν κόσμο όπου το φαγητό είναι πάντα υπό ανάλυση και το σώμα είναι πάντα υπό κρίση, πώς μπορούμε να μείνουμε ανεπηρέαστοι;
Πιστεύεις ότι τα νέα κορίτσια σήμερα βλέπουν τη διατροφή με πιο σωστό τρόπο ή συνεχίζουν να την αντιμετωπίζουν όπως παλιά;
Θέλω να πιστεύω ότι τα πράγματα αλλάζουν, αλλά η αλήθεια είναι πως τα όρια είναι λεπτά και πολλές φορές ξεφεύγουμε, χωρίς καν να το καταλαβαίνουμε. Σήμερα, μπορεί να μη μιλάμε τόσο - σε σχέση με το παρελθόν- για δίαιτες, αλλά προβάλλεται μια νέα μορφή ελέγχου—πιο ύπουλη, πιο αόρατη. Δεν σου λένε να μην τρως, αλλά να τρως "καθαρά". Να μην μετράς θερμίδες, αλλά να επιλέγεις μόνο "guilt-free" τροφές. Να μην κάνεις δίαιτα, αλλά να "αποφεύγεις" ό,τι "δεν θρέφει".
Και εδώ είναι που χρειάζεται προσοχή. Η ισορροπία δεν είναι το να επιλέγουμε μόνο "σωστές" τροφές, ούτε να φτάνουμε στο άλλο άκρο, όπου όλα επιτρέπονται χωρίς μέτρο. Η πραγματική υγεία βρίσκεται στη μέση. Στο μέτρο. Στο να τρώμε με σεβασμό προς το σώμα μας, χωρίς ενοχές, αλλά και χωρίς εμμονές.
Για μένα πλέον, δεν υπάρχουν ακραίοι κανόνες. Δεν υπάρχει φόβος γύρω από το φαγητό, ούτε "απαγορευμένες" τροφές. Υπάρχει χώρος για τα πάντα—για θρεπτικά γεύματα, για απολαύσεις, για επιλογές που μας κάνουν να νιώθουμε καλά χωρίς καταπίεση. Γιατί η πραγματική ισορροπία δεν είναι ούτε η απόλυτη αυστηρότητα, ούτε η πλήρης αδιαφορία. Είναι το να ακούμε το σώμα μας, να σεβόμαστε τις ανάγκες του και να το φροντίζουμε με αγάπη. Και αυτό είναι κάτι που αξίζει να καλλιεργήσουμε.
Η κοινωνία πρέπει να αλλάξει τον τρόπο που βλέπει τις γυναίκες και το σώμα τους, ή είναι κάτι που πρέπει να αλλάξουμε εμείς οι ίδιες;
Είναι και τα δύο. Η κοινωνία πρέπει να αλλάξει, αλλά η αλλαγή ξεκινάει από εμάς. Αν περιμένουμε ότι ξαφνικά τα media θα σταματήσουν να προωθούν μη ρεαλιστικά πρότυπα, θα περιμένουμε για πάντα. Πρέπει εμείς να απορρίψουμε τις τοξικές αφηγήσεις, να διεκδικήσουμε μια διαφορετική προσέγγιση. Να δείξουμε ότι η ομορφιά δεν έχει μέγεθος και ότι το σώμα μας δεν είναι κάτι που χρειάζεται διαρκή "διόρθωση".
Αν μπορούσες να αλλάξεις κάτι στον τρόπο που μιλάμε για το φαγητό και το σώμα, τι θα ήταν αυτό;
Θα ήθελα να σταματήσουμε να μιλάμε για το φαγητό και το σώμα μας σαν να είναι πεδία συνεχούς αξιολόγησης. Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο "φροντίζω" και στο "αλλάζω για να φτάσω σε ένα ιδανικό". Το πρώτο είναι πράξη αγάπης, το δεύτερο μπορεί εύκολα να γίνει φυλακή.
Η αυτοβελτίωση είναι κάτι όμορφο όταν ξεκινάει από την αγάπη για τον εαυτό μας, όχι από την ανάγκη να διορθώσουμε κάτι "λάθος" πάνω μας. Το σώμα μας δεν είναι ένα project που πρέπει να ολοκληρωθεί για να αξίζει αποδοχή. Δεν είναι λίστα με στόχους, ούτε ένας αριθμός στη ζυγαριά. Και το φαγητό δεν είναι ανταμοιβή ή τιμωρία. Είναι απλώς μέρος της ζωής—ούτε κάτι που πρέπει να ελέγχουμε διαρκώς, ούτε κάτι που καθορίζει την αξία μας.
Τι σημαίνει για εσένα να έχεις πραγματικά τον έλεγχο της διατροφής σου, χωρίς να επηρεάζεσαι από το περιβάλλον γύρω σου;
Ο πραγματικός έλεγχος δεν είναι περιορισμός. Είναι το να μπορείς να φας χωρίς ενοχές. Είναι να ακούς το σώμα σου, να του δίνεις αυτό που χρειάζεται χωρίς να επηρεάζεσαι από εξωτερικές φωνές. Για μένα, ο έλεγχος είναι η ελευθερία να τρώω χωρίς φόβο. Να μην αφήνω κανέναν να μου λέει τι χρειάζεται το σώμα μου.
Πώς θα μπορούσαν να βοηθήσουν τα social media στο να έχουμε μια πιο θετική σχέση με το σώμα μας, χωρίς καταπίεση και καθοδήγηση;
Τα social media έχουν τη δύναμη να μας εμπνέουν, αλλά και να μας πιέζουν. Δεν είναι κακό να ασχολούμαστε με τη διατροφή και τη φροντίδα του σώματός μας – το αντίθετο. Το πρόβλημα ξεκινά όταν το φαγητό και η εικόνα μας γίνονται μονόδρομος συζήτησης, γεμάτος "πρέπει" και κανόνες.
Θα μπορούσαν να βοηθήσουν αν προωθούσαν την πραγματική ισορροπία, χωρίς ακραία μηνύματα. Να δείξουν ότι η υγιεινή διατροφή δεν σημαίνει εμμονή, ούτε στέρηση, αλλά τρόπος να νιώθουμε καλά με σεβασμό στο σώμα μας, όχι φόβο για αυτό.
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για υγεία, διατροφή και γυμναστική στο shape.gr
