Δημήτρης Σκουλός
"Ποιο είναι αυτό το μωρό στη φωτογραφία, μαμά;". "Η κόρη μου!". "Και αυτή που κρατάει το μωρό ποια είναι;". "Δεν ξέρω…".
Η στιγμή που διαπίστωσα ότι η μητέρα μου, λόγω του Αλτσχάιμερ δεν αναγνωρίζει πλέον τον εαυτό της στις φωτογραφίες που απεικονίζουν την ιστορία της ζωής της, ήταν μια σκληρή στιγμή. Και την ίδια ώρα σκέφτηκα "μπορεί να έχασε την ταυτότητά της, όμως ακόμα θυμάται το παιδί της". Αλλά ο φόβος υπάρχει, επειδή όλο και περισσότερο ξεχνάω κι εγώ. Κάθε μέρα. Όλο και περισσότερο ξεχνάμε. Όλοι μας. Συμβαίνει πια και σε νεαρές ηλικίες και αυτό μας κάνει να αναρωτιόμαστε αν πρόκειται απλώς για αφηρημάδα ή για ένα πρώιμο σημάδι του Αλτσχάιμερ;
Ο Benjamin Button της μνήμης
Πολλά χρόνια πριν, το Αλτσχάιμερ αποδιδόταν με τον όρο "γεροντική άνοια". Ο όρος αυτός δεν χρησιμοποιείται πια από τη Νευρολογία, αφού το Αλτσχάιμερ (και η άνοια) δεν αποτελεί φυσιολογική εκδήλωση του γήρατος. Πρόκειται για μια νευροεκφυλιστική πάθηση, κατά την οποία οι παθολογικές βιολογικές διαδικασίες έχουν ήδη ξεκινήσει αρκετά χρόνια πριν από την εμφάνιση των συμπτωμάτων. Το πρώτο και το κυριότερο γνώρισμα της νόσου αφορά κυρίως την επεισοδιακή μνήμη, που περιλαμβάνει αναμνήσεις των γεγονότων που ζήσαμε. Για παράδειγμα, όταν προσπαθούμε να θυμηθούμε τι φαγητό φάγαμε χθες, ανακαλούμε πληροφορίες από την επεισοδιακή μνήμη μας. "Η εκδήλωση της νόσου δεν έχει μία αιτία, αλλά πολλά αίτια: γενετικά, περιβαλλοντικά, ενώ σημαντικό ρόλο παίζει και ο τρόπος ζωής. Βιοχημικά, έχει βρεθεί ότι ορισμένες πρωτεΐνες, όπως το βήτα-αμυλοειδές και η πρωτεΐνη-Τ, σχετίζονται με την εκφύλιση και τον θάνατο των νευρικών κυττάρων κι αυτό είναι το πεδίο στο οποίο εστιάζουν η σύγχρονη έρευνα και τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται", αναφέρει η νευρολόγος Αλτάνη Καργάδου. "Αυτές οι εκφυλίσεις ξεκινούν από συγκεκριμένα σημεία του εγκεφάλου και επεκτείνονται σε παρακείμενες περιοχές, καθώς η νόσος εξελίσσεται. Παράλληλα, παρατηρούνται μεταβολές και σε άλλα συστήματα, μείωση του αριθμού των νευρώνων και ατροφία του εγκεφάλου", καταλήγει η ειδικός.
Τα ποσοστά αυξάνονται, οι ηλικίες μικραίνουν
Από τα περίπου 55 εκατομμύρια άτομα που ζουν με άνοια παγκοσμίως, το 60% έως 70% από αυτά πάσχουν από τη νόσο Αλτσχάιμερ. Και στο 10% των 33 έως 38,5 εκατομμυρίων ανθρώπων με Αλτσχάιμερ, η απώλεια μνήμης ή άλλασυμπτώματα έχουν ξεκινήσει πριν από την ηλικία των 65 ετών. Το Αλτσχάιμερ είναι η πιο κοινή αιτία άνοιας σε νεαρή ηλικία. Μια πρόσφατη μελέτη από την Ολλανδία διαπίστωσε ότι από εκείνους με γνωστή ταξινόμηση της άνοιας νεαρής ηλικίας, το 55% είχε Αλτσχάιμερ, το 11% αγγειακή άνοια, το 3% μετωποκροταφική άνοια και ένα 3% άνοια με νόσο Πάρκινσον. Για να είμαστε σαφείς, η άνοια σε νεαρή ηλικία (εξ ορισμού ξεκινά πριν από την ηλικία των 65 ετών και μερικές φορές ονομάζεται "άνοια πρώιμης έναρξης") είναι ασυνήθιστη. Άλλη μελέτη στη Νορβηγία έδειξε ότι η άνοια νεαρής ηλικίας εμφανίστηκε σε 163 από 100.000 άτομα. Αυτό συνιστά λιγότερο από το 0,5% του πληθυσμού. Έτσι, εάν είστε κάτω των 65 ετών και έχετε παρατηρήσει κάποιο πρόβλημα με τη μνήμη σας, έχετε 99,5% πιθανότητες να υπάρχει άλλη αιτία εκτός από την άνοια.
Υπάρχουν, βέβαια, και μερικές εξαιρέσεις. Επειδή οι πάσχοντες από Αλτσχάιμερ έχουν ένα επιπλέον αντίγραφο του χρωμοσώματος που φέρει το γονίδιο για το αμυλοειδές, περισσότεροι από τους μισούς ανθρώπους με σύνδρομο Down αναπτύσσουν νόσο Αλτσχάιμερ, συνήθως στα 40 και στα 50 τους. Επιπλέον, γενετικές διαταραχές και κληρονομικότητα μπορεί να προκαλέσουν την έναρξη της ασθένειας στα 50, στα 40 ή ακόμα και στα 30 (θα ξέρετε αν διατρέχετε κίνδυνο αν ένας από τους γονείς σας είχε εμφανίσει Αλτσχάιμερ σε νεαρή ηλικία).
Είμαι πολύ νέα για Αλτσχάιμερ, σωστά;
Ο εγκέφαλός μας δεν έχει σχηματιστεί πλήρως μέχρι την ηλικία των 25 ετών και η ανάπτυξή του ξεκινά από το πίσω μέρος του και πηγαίνει προς τα εμπρός. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν συρρικνώνεται. Αρχίζει από τα 30 και σταδιακά μικραίνει κι άλλο. Ωστόσο η χωρητικότητα αποθήκευσης θεωρείται σχεδόν απεριόριστη, ενώ οι πληροφορίες στον εγκέφαλο ταξιδεύουν έως και 300 χλμ. την ώρα (σαν ένα πολύ γρήγορο αυτοκίνητο). Όλη αυτή η δύναμη απαιτεί εξάσκηση και χρειάζεται ανάπαυση ώστε να μην ξεχνάμε τίποτα.
Είναι φυσιολογικό να ξεχνάμε πράγματα όπως είναι φυσιολογικό να γινόμαστε πιο αφηρημένοι και ξεχασιάρηδες καθώς μεγαλώνουμε. Ωστόσο, πώς μπορούμε να καταλάβουμε εάν πρόκειται για απλή αφηρημάδα ή για σύμπτωμα κάποιας σοβαρής νόσου; Ορισμένα συμπτώματα γίνονται εντονότερα με την ηλικία, αλλά -εκτός αν είναι ακραία και επίμονα- δεν θεωρούνται δείκτες της νόσου Αλτσχάιμερ. Το άγχος, μια πολύ κουραστική μέρα, ο κακός ύπνος, ακόμη και ορισμένα φάρμακα μπορεί να επηρεάσουν τη δημιουργία και την ανάκληση αναμνήσεων. Και όλοι έχουμε στιγμές που ένα όνομα ή ο τίτλος μιας ταινίας είναι ακριβώς στην άκρη της γλώσσας μας χωρίς να μπορούμε να τα θυμηθούμε, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι κινδυνεύουμε από άνοια! Πώς μπορείτε να διακρίνετε τη διαφορά μεταξύ περιστασιακής αμνησίας και κάτι που μπορεί να είναι πιο σοβαρό; Χάνετε πράγματα και δεν μπορείτε να τα βρείτε: Όλοι τοποθετούμε σε λάθος θέση κάποια πράγματα. Και ναι, ένα πολυάσχολο πρωινό μπορεί ακόμη και να βάλουμε τα κορνφλέικς στο ψυγείο. Είναι φυσιολογικό να βάζουμε κάτι σε λάθος σημείο και είναι φυσιολογικό να αντιλαμβανόμαστε το λάθος και να βρίσκουμε, τελικά, τα κλειδιά μας στο τραπέζι. Πότε πρέπει να σας ανησυχεί: Το να μην μπορείτε να καταλάβετε πού βρίσκονται τα χαμένα υπάρχοντά σας, να βάζετε τα πράγματα σε όλο και πιο ασυνήθιστα μέρη και να αρχίζετε να υποψιάζεστε -χωρίς στοιχεία- ότι κάποιοι έχουν κλέψει τα αντικείμενα που λείπουν.
Δείτε περισσότερα στο elle.gr
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για υγεία, διατροφή και γυμναστική στο shape.gr
