Γυαλιά ηλίου: Πώς να επιλέξεις το σωστό ζευγάρι για μέγιστη προστασία;

Τα σημεία που πρέπει να ελέγξεις πριν την αγορά γυαλιών ηλίου.

Edward Berthelot/Getty Images/Ideal Images

Στις μέρες μας μπορείς να αγοράσεις ένα φτηνό ζευγάρι γυαλιά ηλίου σχεδόν από παντού – από σούπερ μάρκετ και πρατήρια καυσίμων, μέχρι ψιλικατζίδικα και ηλεκτρονικά καταστήματα μόδας. Όμως, αυτή η ευκολία μπορεί να σε κάνει να αμφιβάλεις για την προστασία που προσφέρουν. Αν και οι φακοί τους συνήθως πληρούν κάποιες ελάχιστες απαιτήσεις για προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία (UV), η ποιότητά τους σε άλλους τομείς, όπως η οπτική καθαρότητα, είναι συχνά απογοητευτική.

Αντίθετα, οι οπτικοί ελέγχονται από εθνικούς κανονισμούς υγείας, πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να πληρούν υψηλότερα πρότυπα, όπως τα σήματα CE και UKCA. Έτσι, ένας επαγγελματίας οπτικός είναι πολύ πιο κατάλληλος να σε βοηθήσει να βρεις γυαλιά ηλίου που όχι μόνο να καλύπτουν τις πρακτικές σου ανάγκες, αλλά να είναι και άνετα και να ταιριάζουν στο σχήμα του προσώπου σου.

Κανόνες προστασίας

Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, οι φακοί των γυαλιών ηλίου ταξινομούνται ως "εξοπλισμός ατομικής προστασίας" και χωρίζονται σε πέντε κατηγορίες προστασίας. Οι φακοί κατηγορίας 0 επιτρέπουν τη διέλευση 80–100% του φωτός, ενώ αυτοί της κατηγορίας 4 επιτρέπουν μόνο 3–8%, πράγμα που τους καθιστά ακατάλληλους για οδήγηση. Η κατηγορία 3 είναι η πιο διαδεδομένη, καθώς είναι κατάλληλη για τις περισσότερες συνθήκες, ακόμα και για οδήγηση.

Οπότε, σε προστατεύουν καλύτερα οι πιο σκούροι φακοί; Η σύντομη απάντηση είναι: όχι απαραίτητα. Ο βαθμός απορρόφησης φωτός εξαρτάται από το πώς και πού χρησιμοποιούνται: οι φακοί κατηγορίας 4 προορίζονται για πολύ έντονο φως, όπως σε ψηλά βουνά ή ερήμους, αλλά μπορεί να μειώσουν την ορατότητα σε άλλες συνθήκες.

Ωστόσο, όλα τα γυαλιά ηλίου που πληρούν τα προβλεπόμενα πρότυπα προστατεύουν τα μάτια σου από την υπεριώδη ακτινοβολία.

Ποιότητα όρασης

Φορώντας γυαλιά ηλίου, μπορεί να νιώθεις ότι η όρασή σου περιορίζεται. Αυτό συμβαίνει γιατί οι σκουρόχρωμοι φακοί φιλτράρουν επιλεκτικά το φως: επιτρέπουν σε κάποιες ακτίνες να περάσουν και εμποδίζουν άλλες. Τρεις βασικές έννοιες βοηθούν να καταλάβεις τι συμβαίνει:

1) Οπτική οξύτητα: μετρά πόσο καθαρά βλέπεις, όπως όταν διαβάζεις γράμματα σε έναν πίνακα οφθαλμολογικού ελέγχου. Το τέλειο αποτέλεσμα είναι περίπου 100%, αλλά το τεστ αυτό γίνεται σε ιδανικές φωτεινές συνθήκες και δεν δείχνει την ποιότητα όρασης σε διαφορετικά περιβάλλοντα.

2) Αντίληψη αντίθεσης (contrast sensitivity): είναι η ικανότητά σου να ξεχωρίζεις αντικείμενα από το φόντο τους, π.χ. είναι πιο δύσκολο να διαβάσεις μαύρα γράμματα σε γκρι φόντο απ’ ό,τι σε λευκό.

3) Διαθλαστικά σφάλματα: όπως ο αστιγματισμός, η μυωπία ή η υπερμετρωπία, επηρεάζουν και την οπτική οξύτητα και την αντίθεση. Αν φοράς μη διορθωτικά γυαλιά ηλίου ενώ έχεις τέτοιες παθήσεις, μπορεί να χειροτερεύσεις την όρασή σου αντί να τη βελτιώσεις.

Το χρώμα του φακού έχει σημασία

Παρότι το χρώμα του φακού δεν επηρεάζει την προστασία από την UV, επηρεάζει την αντίθεση και την αίσθηση φωτεινότητας. Αυτό συμβαίνει γιατί κάθε χρώμα φιλτράρει διαφορετικά μήκη κύματος.

Οι γκρι φακοί φιλτράρουν όλα τα μήκη κύματος εξίσου, δίνοντας μια πιο σκοτεινή αίσθηση.
Οι καφέ φακοί κάνουν την όραση να φαίνεται πιο φωτεινή.
Οι πράσινοι φακοί προσφέρουν μια πιο φυσική απεικόνιση.

Πλαστικοί ή γυάλινοι φακοί;

Πέρα από το χρώμα, η ποιότητα της όρασης εξαρτάται και από το υλικό των φακών. Οι περισσότεροι είναι κατασκευασμένοι από ειδικά πλαστικά (οργανικοί φακοί), αλλά υπάρχουν και οι γυάλινοι (ορυκτοί φακοί).

Οι οργανικοί φακοί είναι ελαφρύτεροι και πιο ανθεκτικοί σε θραύση.

Οι ορυκτοί φακοί έχουν μεγαλύτερη αντοχή σε γρατζουνιές και λιγότερη παραμόρφωση χρωμάτων, προσφέροντας καλύτερη ποιότητα όρασης.

Τι ισχύει για τους πολωτικούς φακούς;

Οι πολωτικοί φακοί εμποδίζουν το φως που ανακλάται από οριζόντιες επιφάνειες όπως ο δρόμος ή το νερό, μειώνοντας έτσι την αντηλιά. Είναι εξαιρετικοί για οδήγηση ή δραστηριότητες κοντά στο νερό.

Ωστόσο, δεν είναι κατάλληλοι για όλες τις συνθήκες. Μπλοκάρουν το φως από οθόνες, που μπορεί να φαίνονται σκοτεινές ή μαύρες, οπότε συχνά χρειάζεται να γείρεις τη συσκευή για να τη δεις. Δεν είναι επίσης ιδανικοί για ορισμένα χειμερινά σπορ, καθώς κρύβουν τις παγωμένες επιφάνειες, κάνοντάς τες πιο επικίνδυνες.

Άλλα χαρακτηριστικά

Υπάρχουν επίσης κάποια επιπλέον σχεδιαστικά στοιχεία που δεν πρέπει να αγνοήσεις:

1) Οι βαθμιαία σκουρόχρωμοι φακοί (gradient) είναι πιο σκούροι στο πάνω μέρος και πιο ανοιχτοί στο κάτω. Μπορεί να είναι κομψοί, αλλά η προστασία από την UV παραμένει ίδια. Είναι καλύτεροι για συννεφιασμένες μέρες παρά για δυνατό ήλιο.

2) Οι αντανακλαστικοί φακοί έχουν εξωτερική επίστρωση που αντανακλά το φως, ενισχύοντας την προστασία. Ωστόσο, αυτή η επίστρωση φθείρεται εύκολα.

3) Η αντιθαμβωτική επίστρωση στο εσωτερικό του φακού βελτιώνει την καθαρότητα της όρασης, μειώνοντας τις αντανακλάσεις από πίσω σου. Συνήθως συναντάται σε μεγάλα ή πολύ ποιοτικά γυαλιά.