Καρκίνος του Μαστού | Τα καινοτόμα φάρμακα της σύγχρονης ιατρικής που δίνουν ελπίδα

Τα νέα ισχυρά φάρμακα για τον καρκίνο του μαστού, τόσο για το πρώιμο όσο και για το προχωρημένο στάδιο.

iStock

Ο καρκίνος του μαστού είναι πλέον ο πιο συχνός τύπος καρκίνου στον κόσμο, καθώς ξεπέρασε πρόσφατα σε συχνότητα τον καρκίνο του πνεύμονα. Περίπου 1 στις 8 γυναίκες θα αναπτύξει καρκίνο του μαστού κάποια στιγμή στη διάρκεια της ζωής της, ενώ περισσότερες από 2.300.000 νέες διαγνώσεις και 685.000 θάνατοι από τη νόσο σημειώνονται κάθε χρόνο παγκοσμίως. Στην Ελλάδα τα νέα περιστατικά καρκίνου μαστού είναι περίπου 7.500 κάθε χρόνο.

Ο καρκίνος του μαστού είναι σπάνιος σε γυναίκες κάτω των 25 ετών, ενώ μετά τα 30 χρόνια παρουσιάζει σταθερή αύξηση. Τρία τέταρτα των περιπτώσεων εντοπίζονται σε γυναίκες άνω των 50 ετών. Πρόκειται για την κύρια αιτία θανάτου από καρκίνο στις ηλικίες 35-59, και αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου γενικότερα σε μεγαλύτερες ηλικίες, μετά από τις καρδιοαγγειακές παθήσεις.

Για την αντιμετώπιση της νόσου, η σύγχρονη ιατρική επικεντρώνεται στην πρόληψη, την πρώιμη διάγνωση και τη θεραπεία. O καρκίνος του μαστού θεωρείται πρώιμος, όταν είναι περιορισμένος στον μαστό ή/και στους λεμφαδένες της μασχάλης (στάδια 1-3) και μεταστατικός, όταν έχει εξαπλωθεί σε μακρινά όργανα πχ. οστά, πνεύμονες, ήπαρ, εγκέφαλο κλπ. (στάδιο 4). Στα πρώιμα στάδια η θεραπεία έχει στόχο την πλήρη ίαση, ενώ στο μεταστατικό στάδιο η θεραπεία έχει στόχο την παράταση του χρόνου ζωής και τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής των ασθενών.

istock

Σε αυτό το άρθρο θα μιλήσουμε μόνο για τη θεραπεία, καθώς τα τελευταία χρόνια στον τομέα αυτόν η πρόοδος είναι εντυπωσιακή και νέα ισχυρά φάρμακα προστίθενται συνεχώς στη θεραπευτική μας φαρέτρα. Επιπλέον ζούμε στην εποχή της εξατομικευμένης Ογκολογίας, όπου οι θεραπείες δεν είναι πλέον ίδιες για όλους, αλλά προσαρμοσμένες στο γονιδιακό και μοριακό προφίλ κάθε ασθενούς.

Για να κατανοήσουμε τις θεραπείες πρέπει πρώτα να γνωρίζουμε ότι οι καρκίνοι του μαστού δεν είναι όλοι ίδιοι. Υπάρχουν 3 κύριοι υπότυποι, ανάλογα με την παρουσία συγκεκριμένων υποδοχέων (ER,PR, HER2) στα κύτταρά τους. Αυτοί είναι:

Ο ορμονοευαίσθητος καρκίνος μαστού (ο συχνότερος ~70-75 % ). Ο τύπος αυτός εξαρτάται από τις γυναικείες ορμόνες – οιστρογόνα και προγεστερόνη για να αναπτυχθεί. Η σημαντικότερη θεραπεία είναι η ορμονοθεραπεία και οι συνδυασμοί της.
Ο HER2- θετικός καρκίνος μαστού ( ~15% ). Χαρακτηρίζεται από αυξημένες ποσότητες του υποδοχέα HER2 στην επιφάνεια των καρκινικών κυττάρων. Τη βάση της θεραπείας αποτελούν εδώ οι ειδικοί στοχεύοντες αντί HER2 παράγοντες.
Ο τριπλά αρνητικός καρκίνος μαστού (~10%). Στον τύπο αυτό απουσιάζουν τόσο οι ορμονικοί υποδοχείς όσο και ο υποδοχέας HER2.

Συνολικά ο καρκίνος του μαστού αντιμετωπίζεται με χειρουργική επέμβαση (από τον χειρουργό ογκολόγο), με ακτινοθεραπεία (από τον ακτινοθεραπευτή ογκολόγο) και με συστηματικές θεραπείες (από τον παθολόγο ογκολόγο).

Οι συστηματικές θεραπείες για τον καρκίνο του μαστού είναι οι εξής:

Χημειοθεραπεία
Ορμονοθεραπεία
CDK4/6 αναστολείς, PI3K / ΑΚΤ αναστολείς
PARP αναστολείς
Αντί HER2 μονοκλωνικά αντισώματα και TKIs
Ανοσοθεραπεία
Συζευγμένα αντισώματα

Οι πιο πρόσφατες εξελίξεις, που αφορούν στην ορμονοθεραπεία, είναι καταρχήν ο συνδυασμός της με τα φάρμακα που λέγονται CDK4/6 αναστολείς. Υπάρχουν τρεις τέτοιοι αναστολείς, το palbociclib, το ribociclib και το abemaciclib, φάρμακα που παρεμβαίνουν στον κυτταρικό κύκλο και εξοντώνουν τα καρκινικά κύτταρα. Χορηγούνται μαζί με την ορμονοθεραπεία και δίνουν μεγάλη βελτίωση στην επιβίωση των ασθενών με μεταστατική νόσο (και οι τρεις αναστολείς), αλλά και των ασθενών με πρώιμη νόσο και υψηλό κίνδυνο υποτροπής (το abemaciclib και το ribociclib).

Μια ακόμη σημαντική εξέλιξη, που αφορά στον ορμονοευαίσθητο καρκίνο μαστού, είναι η εισαγωγή στην κλινική μας πράξη ενός νέου ορμονικού φαρμάκου, του elacestrant. Το φάρμακο αυτό είναι ένας ισχυρός, εκλεκτικός και δραστικός από του στόματος ανταγωνιστής και αποικοδομητής του οιστρογονικού υποδοχέα α (ERα). Παρόμοιας κατηγορίας φάρμακο υπήρχε ήδη, αλλά χορηγούνταν μόνο με ενδομυϊκή ένεση και επίσης ήταν λιγότερο αποτελεσματικό. Το elacestrant είναι χάπι, δίνεται στο μεταστατικό στάδιο του ορμονοευαίσθητου καρκίνου του μαστού και παρατείνει σημαντικά την επιβίωση των ασθενών, με ελάχιστες ανεπιθύμητες ενέργειες. Για να το χορηγήσουμε σε μια ασθενή, πρέπει να προηγηθεί εξέταση αίματος, που να δείχνει ότι τα καρκινικά φέρουν μια συγκεκριμένη μετάλλαξη (μεταβολή) στο γονίδιο που ονομάζεται ESR1.

Στην κατηγορία PI3K / ΑΚΤ αναστολέων ανήκει το παλαιότερο φάρμακο alpelisib αλλά και το νεότερο capivasertib, που συνδυάζονται πάντα με ορμονοθεραπεία και χορηγούνται στο μεταστατικό στάδιο.

Η ανοσοθεραπεία δίνεται αποκλειστικά στον τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού. Βελτιώνει την επιβίωση των ασθενών τόσο στο μεταστατικό στάδιο, όσο και στην πρώιμη νόσο με υψηλό κίνδυνο υποτροπής (πριν και μετά από το χειρουργείο). Είναι ένας ειδικός τύπος στοχεύουσας θεραπείας, που χορηγείται ενδοφλέβια και ενισχύει την ικανότητα του ανοσοποιητικού συστήματος του ιδίου του ασθενή, να εντοπίζει και να καταπολεμά τα καρκινικά κύτταρα.

Τα νεότερα συζευγμένα αντισώματα αποτελούν επίσης μια πολλά υποσχόμενη κατηγορία φαρμάκων. Τα φάρμακα αυτά είναι ένα σύμπλοκο, που αποτελείται από ένα μονοκλωνικό αντίσωμα και ένα χημειοθεραπευτικό. Το μονοκλωνικό αντίσωμα προσκολλάται στοχευμένα σε καρκινικά κύτταρα, τα οποία έχουν στην επιφάνειά τους έναν αντίστοιχο υποδοχέα-στόχο και ως δούρειος ίππος "βάζει" το χημειοθεραπευτικό μέσα στο κύτταρο και έτσι το καταστρέφει. Δύο είναι τα νεότερα συζευγμένα αντισώματα: το trastuzumab deruxtecan - που δίνεται στον HER2 θετικό μεταστατικό καρκίνο μαστού και στον HER2-low καρκίνο μαστού - και το sacituzumab govitecan, που δίνεται στον τριπλά αρνητικό και στον ορμονοευαίσθητο μεταστατικό καρκίνο μαστού. Και τα δύο έχουν επιτύχει μεγάλη βελτίωση στην επιβίωση των ασθενών.

Ένα μικρό ποσοστό (5-10% περίπου) των ασθενών έχουν μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA1/2, οι οποίες προκαλούν τον κληρονομικό καρκίνο μαστού. Ο μόνος τρόπος για να γνωρίζει μια ασθενής με βεβαιότητα εάν έχει μια μετάλλαξη γονιδίων BRCA1 ή BRCA2, είναι να κάνει ένα ειδικό γενετικό τεστ, που γίνεται με μία απλή αιμοληψία.

Το φάρμακο olaparib είναι ένα χάπι, που ανήκει στην κατηγορία των PARP αναστολέων και δίνεται ειδικά στις ασθενείς με μεταλλάξεις BRCA και HER2- αρνητικό καρκίνο μαστού. Βελτιώνει την επιβίωση τόσο στο μεταστατικό στάδιο, όσο και στην πρώιμη νόσο με υψηλό κίνδυνο υποτροπής.

istock

Ο Οκτώβριος έχει καθιερωθεί από το 1985, ως ο μήνας ευαισθητοποίησης, ενημέρωσης και πρόληψης για τον καρκίνο του μαστού. Τα νέα ισχυρά φάρμακα, τόσο για την πρώιμη όσο και για την προχωρημένη νόσο, φέρνουν την ελπίδα σε εκατομμύρια ασθενείς σε όλον τον κόσμο. Ακόμη περισσότερα φάρμακα βρίσκονται στο στάδιο κλινικών μελετών. Η πρόοδος που έχει συντελεστεί είναι εντυπωσιακή και η μάχη συνεχίζεται.