Γιατί οι άνθρωποι υπνοβατούν; Οι αιτίες και οι κίνδυνοι

Σου έχει συμβεί και εσένα;

istock

Η υπνοβασία είναι ένα περίεργο και κάποιες φορές ανησυχητικό φαινόμενο, που συχνά συνοδεύεται από κινδύνους. Βρίσκεται σε ένα θολό όριο μεταξύ ύπνου και ξύπνιου, και μπορεί να προκαλεί έκπληξη. Ίσως γνωρίζεις κάποιον, είτε παιδί είτε ενήλικα, που υπνοβατεί – είτε περιστασιακά είτε πιο συχνά. Ίσως έχεις ακούσει ιστορίες για ανθρώπους που βρέθηκαν χωρίς ρούχα στο μπαλκόνι τους τα ξημερώματα ή για κάποιον που, ενώ δεν είχε κατοικίδιο, ξύπνησε μέσα στη νύχτα, γέμισε ένα μπολ με νερό και το τοποθέτησε δίπλα στο κρεβάτι του, προτού επιστρέψει στον ύπνο του.

Οι επιστήμονες έχουν μελετήσει την υπνοβασία, προσπαθώντας να κατανοήσουν τους λόγους πίσω από αυτό το φαινόμενο. Η υπνοβασία ανήκει στην οικογένεια της παραϋπνίας, δηλαδή στις διαταραχές ύπνου που περιλαμβάνουν ασυνήθιστες σωματικές κινήσεις κατά τη διάρκεια του ύπνου ή τη στιγμή της αφύπνισης, όπως αναφέρουν στο healthline. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν και άλλες διαταραχές, όπως οι νυχτερινοί τρόμοι και η σεξυπνία, κατά την οποία οι άνθρωποι επιδίδονται σε σεξουαλικές πράξεις ενώ κοιμούνται, χωρίς να το συνειδητοποιούν.

Τι είναι ακριβώς η υπνοβασία;

Η υπνοβασία είναι μια διαταραχή του ύπνου που εμφανίζεται στο βαθύτερο τμήμα του ύπνου σου με μη ταχεία κίνηση των ματιών (NREM). Τις περισσότερες φορές εμφανίζεται εντός 1 έως 2 ωρών από τον ύπνο.

Κατά τη διάρκεια ενός επεισοδίου υπνοβασίας, τα μάτια σου είναι ανοιχτά, αλλά στην πραγματικότητα βρίσκεσαι ακόμα σε βαθιά κατάσταση ύπνου.

Η Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία δεν θεωρεί ότι η υπνοβασία αποτελεί διαταραχή, εκτός εάν συμβαίνει αρκετά συχνά ώστε να σου προκαλεί δυσφορία και διαταράσσει την ικανότητά σου να λειτουργείς κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Τι προκαλεί την υπνοβασία;

Οι ερευνητές του ύπνου έχουν εντοπίσει διάφορες καταστάσεις υγείας, δραστηριότητες και ουσίες που είναι γνωστό ότι πυροδοτούν επεισόδια υπνοβασίας.

#1. Στρες

Το στρες και το άγχος είναι γνωστό ότι παρεμβαίνουν στην καλή νυχτερινή ξεκούραση. Ορισμένοι επιστήμονες που ασχολούνται με τον ύπνο πιστεύουν επίσης ότι το άγχος κατά τη διάρκεια της ημέρας μπορεί να συμβάλει στην υπνοβασία.

Μια μελέτη σε 193 ασθενείς σε κλινική ύπνου διαπίστωσε ότι ένας από τους κύριους παράγοντες των επεισοδίων υπνοβασίας ήταν τα στρεσογόνα γεγονότα που βιώσαν κατά τη διάρκεια της ημέρας.

#2. Στέρηση ύπνου

Αν δεν κοιμάσαι αρκετά είσαι πιο ευάλωτη στην υπνοβασία.

Ερευνητές που μελέτησαν μαγνητικές τομογραφίες εγκεφάλου ατόμων με ιστορικό υπνοβασίας διαπίστωσαν ότι η έλλειψη ύπνου αυξάνει τον αριθμό των επεισοδίων υπνοβασίας.

#3. Ημικρανία

Το 2015, μια ομάδα επιστημόνων ύπνου πήρε συνέντευξη από 100 ασθενείς που υπνοβατούν συστηματικά και διαπίστωσε ισχυρή συσχέτιση μεταξύ υπνοβασίας και δια βίου πονοκεφάλων, ιδίως ημικρανίας.

#4. Πυρετός

Η υπνοβασία έχει συσχετιστεί με ασθένειες που προκαλούν πυρετό, ιδίως στα παιδιά.

Ο πυρετός μπορεί επίσης να προκαλέσει νυχτερινούς τρόμους, οι οποίοι είναι διαταραχές του ύπνου κατά τις οποίες μπορεί να ουρλιάζεις, να κουνάς τα χέρια σου ή να προσπαθείς να ξεφύγεις από τρομακτικά πράγματα που αντιλαμβάνεσαι στον ύπνο σου.

#5. Διαταραχές της αναπνοής

Η αποφρακτική άπνοια ύπνου είναι μια αναπνευστική διαταραχή που σε κάνει να σταματάς να αναπνέεις για μικρά χρονικά διαστήματα ενώ κοιμάσαι. Πρόκειται για κάτι περισσότερο από το απλό ροχαλητό.

Μεταξύ άλλων, η σοβαρή υπνική άπνοια μπορεί να οδηγήσει σε ημερήσια κόπωση, υψηλή αρτηριακή πίεση, εγκεφαλικό επεισόδιο και καρδιακές παθήσεις.

Εάν έχεις σοβαρή αποφρακτική άπνοια ύπνου, η πιθανότητα υπνοβασίας είναι υψηλότερη.

#6. Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (GERD)

Εάν έχεις ΓΟΠ, το περιεχόμενο του στομάχου σου μπορεί να επανέλθει μέσω του οισοφάγου σου, προκαλώντας δυσάρεστες αισθήσεις καψίματος. Τα συμπτώματα ωστόσο γίνονται χειρότερα τη νύχτα.

Αν έχεις ΓΟΠ και άλλες γαστρικές διαταραχές είσαι πιο επιρρεπή σε πολλά είδη διαταραχών του ύπνου, συμπεριλαμβανομένης της υπνοβασίας.

#7. Νόσος του Πάρκινσον

Η νόσος του Πάρκινσον είναι μια νευρική πάθηση που επηρεάζει την ικανότητα του σώματός σου να κινείται. Καθώς η νόσος εξελίσσεται, μπορεί να επηρεάσει τμήματα του εγκεφαλικού στελέχους που ελέγχουν την κίνηση καθώς και τα τμήματα του εγκεφάλου που ελέγχουν τον ύπνο.

#8. Ορισμένα φάρμακα

Ορισμένα φάρμακα για τον ύπνο έχουν προκαλέσει υπνοβασία, συμπεριλαμβανομένου του υπνωτικού φαρμάκου ζολπιδέμη, το οποίο πωλείται επίσης με τις ονομασίες Ambien και Edluar.

Είναι επικίνδυνη η υπνοβασία;

Αν και τα περισσότερα επεισόδια υπνοβασίας τελειώνουν χωρίς τραυματισμό, η υπνοβασία μπορεί να είναι αρκετά επικίνδυνη.

Σε μια μελέτη στην οποία συμμετείχαν 100 ασθενείς με ιστορικό επαναλαμβανόμενης υπνοβασίας, το 57,9% είχε τραυματιστεί ή είχε τραυματίσει κάποιον άλλον κατά τη διάρκεια ενός επεισοδίου υπνοβασίας.

Οι τραυματισμοί ήταν αποτέλεσμα ατυχημάτων όπως πτώση από τις σκάλες ή πρόσκρουση σε αντικείμενα όπως τοίχοι ή έπιπλα.

Επειδή μπορείς να βλάψεις τον εαυτό σου ή κάποιον άλλον ενώ υπνοβατείς, είναι καλή ιδέα να σε ξυπνήσει κάποιος, ή αντίστοιχα να ξυπνήσεις και εσύ κάποιον που υπνοβατεί. Απλά κάντο απαλά, για να μην υπάρξη τρόμος κατά την αφύπνιση.