Ανατροπή με τη γήρανση εγκεφάλου: Η διαδικασία, που θεωρείται προστατευτική, δεν προσφέρει τελικά οφέλη σύμφωνα με έρευνα

Η έρευνα αυτή ανατρέπει μια κοινή αντίληψη που έχουμε για την προστασία από τη γήρανση του εγκεφάλου.

iStock

Η γήρανση του εγκεφάλου είναι μια φυσική διαδικασία που συνοδεύεται από διάφορες αλλαγές στη δομή και τη λειτουργία του. Αυτές οι αλλαγές μπορεί να οδηγήσουν σε μειωμένες γνωστικές ικανότητες και αυξημένο κίνδυνο για διάφορες διαταραχές, όπως η άνοια. Για χρόνια, ερευνητές και επιστήμονες έχουν αναζητήσει τρόπους να καθυστερήσουν ή να προλάβουν αυτή τη φυσική φθορά του εγκεφάλου. Μια από τις πιο συνηθισμένες θεωρίες ήταν ότι ο αυξημένος χρόνος σε διαδικασίες μάθησης μπορεί να προσφέρει προστασία στον εγκέφαλο, καθυστερώντας τη γήρανσή του.

Ωστόσο, νέα μελέτη από το Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Radboud (Radboudumc) φαίνεται να ανατρέπει αυτήν την πεποίθηση, καταδεικνύοντας ότι η διαδικασία που συνδέεται με την επιμήκυνση του χρόνου μάθησης και εκπαίδευσης δεν φαίνεται να προσφέρει την αναμενόμενη προστασία απέναντι στη γήρανση του εγκεφάλου. Τα αποτελέσματα της έρευνας, που εξετάζουν τη σχέση μεταξύ της γήρανσης του εγκεφάλου και του χρόνου εκπαίδευσης, προσφέρουν σημαντικές νέες πληροφορίες για τον τρόπο με τον οποίο η γνωστική διαδικασία σχετίζεται με τις μακροπρόθεσμες αλλαγές στον εγκέφαλο.

Η έρευνα και τα δεδομένα

Η μελέτη βασίστηκε σε ένα "φυσικό πείραμα", το οποίο προέκυψε από μια νομοθετική αλλαγή στην Αγγλία το 1972. Εκείνη τη χρονιά, ο νόμος άλλαξε και αυξήθηκε η υποχρεωτική εκπαίδευση από 15 σε 16 χρόνια. Αυτό δημιούργησε μια μοναδική ευκαιρία για τους ερευνητές να μελετήσουν την επίδραση του επιπλέον αυτού χρόνου εκπαίδευσης, καθώς οι συνθήκες παρέμεναν κατά τα άλλα αμετάβλητες. Τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν περιλάμβαναν ιατρικά αρχεία, καθώς και μαγνητικές τομογραφίες (MRI) που ελήφθησαν 46 χρόνια μετά την ολοκλήρωση της εκπαίδευσης των συμμετεχόντων.

Η συγκεκριμένη έρευνα είναι η μεγαλύτερη του είδους της, καθώς περιλαμβάνει μια τεράστια βάση δεδομένων που καλύπτει δεκάδες χιλιάδες άτομα και επιτρέπει την ανάλυση των αλλαγών στον εγκέφαλο με βάση τη διάρκεια της εκπαίδευσης.

Τα αποτελέσματα της μελέτης

Όπως αναφέρει ο Nicholas Judd, ένας από τους επικεφαλής ερευνητές της μελέτης, "γνωρίζουμε ότι η εκπαίδευση είναι ωφέλιμη για τη γενική υγεία, και περιμέναμε ότι η επιπλέον εκπαίδευση θα προσέφερε προστασία από τη γήρανση του εγκεφάλου". Ωστόσο, τα αποτελέσματα της μελέτης εξέπληξαν τους ερευνητές. Παρά το γεγονός ότι η γήρανση του εγκεφάλου καταγράφηκε μέσω των MRI, με μειώσεις στη συνολική ποσότητα του εγκεφάλου, την επιφάνεια του φλοιού και άλλες ενδείξεις γήρανσης, το επιπλέον έτος εκπαίδευσης δε φαίνεται να είχε καμία προστατευτική επίδραση σε αυτά τα χαρακτηριστικά.

Οι εικόνες του εγκεφάλου, που ελήφθησαν 46 χρόνια μετά την ολοκλήρωση του σχολείου, έδειξαν ότι δεν υπήρχαν αξιοσημείωτες διαφορές στη δομή του εγκεφάλου των ατόμων που πέρασαν περισσότερο χρόνο στο σχολείο, συγκριτικά με αυτούς που ολοκλήρωσαν το σχολείο νωρίτερα.

Πιθανές εξηγήσεις και αναφορές

Αν και η μελέτη δεν υποδεικνύει ότι η εκπαίδευση δεν έχει καμία αξία για την υγεία ή τις γνωστικές ικανότητες, οι ερευνητές προτείνουν ότι οι αλλαγές στον εγκέφαλο από την εκπαίδευση μπορεί να είναι πολύ πιο σύντομες για να καταγραφούν μέσω μαγνητικών τομογραφιών. Όπως εξηγεί ο Rogier Kievit, επικεφαλής του εργαστηρίου Lifespan Cognitive Dynamics στο Radboudumc, "ίσως η εκπαίδευση προκαλεί προσωρινές αλλαγές στον εγκέφαλο, αλλά αυτές επιστρέφουν στα φυσιολογικά επίπεδα με την πάροδο του χρόνου, όπως συμβαίνει με τους μυς σε κάποιον που κάνει εντατική γυμναστική".

Αυτό σημαίνει ότι αν η εκπαίδευση προκαλεί κάποια θετική επίδραση στον εγκέφαλο, αυτή μπορεί να είναι βραχυχρόνια και να μην παραμένει μακροπρόθεσμα. Μπορεί επίσης να υπάρχουν μικρές, μη ορατές αλλαγές που δεν είναι ανιχνεύσιμες μέσω των διαθέσιμων τεχνικών απεικόνισης.

Οι ερευνητές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι αν και η εκπαίδευση είναι συσχετισμένη με καλύτερη υγεία και γνωστικές ικανότητες, τα στοιχεία που συλλέχθηκαν δεν αποδεικνύουν ότι η εκπαίδευση έχει μια άμεση προστατευτική επίδραση στη δομή του εγκεφάλου. Ο Kievit επισημαίνει ότι "είναι σημαντικό να είμαστε προσεκτικοί όταν βλέπουμε μια συσχέτιση, γιατί μια συσχέτιση δεν σημαίνει πάντα και αιτιότητα". Παρά το γεγονός ότι τα άτομα με περισσότερη εκπαίδευση φαίνεται να έχουν καλύτερη υγεία και γνωστικές ικανότητες, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η εκπαίδευση είναι η αιτία αυτών των βελτιώσεων στον εγκέφαλο.