iStock
Η παχυσαρκία δεν σημαίνει απλώς το ότι κάποιος έχει παραπάνω κιλά. Πρόκειται για ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας που επηρεάζει σχεδόν κάθε όργανο του σώματος και αυξάνει τον κίνδυνο για διαβήτη, καρδιοπάθειες και πρόωρο θάνατο. Πολλοί πιστεύουν ότι η απώλεια βάρους είναι απλώς θέμα θέλησης και μικρότερης κατανάλωσης φαγητού. Όμως δεκαετίες ερευνών έχουν δείξει ότι, όταν υπάρχει κλινικά σοβαρή (νοσογόνος) παχυσαρκία, η δίαιτα από μόνη της σχεδόν ποτέ δεν οδηγεί σε επαρκή και μακροπρόθεσμα σταθερή απώλεια βάρους. Αυτό συμβαίνει επειδή το σώμα, ο εγκέφαλος και το περιβάλλον αντιστέκονται σθεναρά σε κάθε προσπάθεια απώλειας κιλών.
Οι άμυνες του σώματος απέναντι στην απώλεια βάρους
Όταν αρχίσεις να τρως λιγότερες θερμίδες, το σώμα σου αντιδρά. Μειώνει τον μεταβολισμό σου ώστε να καταναλώνεις λιγότερες θερμίδες ακόμη και όταν ξεκουράζεσαι. Αυτό το φαινόμενο ονομάζεται προσαρμοστική θερμογένεση και κάνει την απώλεια βάρους όλο και πιο δύσκολη με τον καιρό.
Παράλληλα, οι ορμόνες αλλάζουν με τρόπο που αυξάνει την όρεξη. Η λεπτίνη, που συνήθως σε κάνει να νιώθεις χορτάτη, μειώνεται σημαντικά. Η γκρελίνη, γνωστή και ως "ορμόνη της πείνας”, αυξάνεται. Αυτές οι αλλαγές δεν διαρκούν μόνο λίγες εβδομάδες — μπορούν να συνεχιστούν για χρόνια, κάνοντας τη διαρκή δίαιτα εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση.
Ο ρόλος του εγκεφάλου
Το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου παίζει επίσης σημαντικό ρόλο. Στη σοβαρή παχυσαρκία, τα τμήματα του εγκεφάλου που ενεργοποιούνται όταν βλέπεις ή μυρίζεις νόστιμο φαγητό είναι πολύ πιο δραστήρια. Αυτό κάνει τα τρόφιμα υψηλής θερμιδικής αξίας να φαίνονται ακόμα πιο ελκυστικά. Ταυτόχρονα, οι περιοχές του εγκεφάλου που ελέγχουν την αυτοσυγκράτηση λειτουργούν λιγότερο αποτελεσματικά. Ως αποτέλεσμα, είναι πολύ δύσκολο να αντισταθείς στους πειρασμούς, ειδικά όταν είσαι αγχωμένη ή κουρασμένη.
Ορισμένες μελέτες συγκρίνουν αυτή τη συμπεριφορά με εθισμό, επειδή πολλοί άνθρωποι συνεχίζουν να τρώνε υπερβολικά, ακόμη κι αν ξέρουν ότι αυτό επιβαρύνει την υγεία τους. Μια δίαιτα μόνη της δεν μπορεί να αλλάξει αυτά τα βαθιά ριζωμένα μοτίβα στον εγκέφαλο.
Γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες
Τα γονίδια επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την παχυσαρκία. Μελέτες δείχνουν ότι έως και το 70% της διαφοράς βάρους ανάμεσα στους ανθρώπους οφείλεται σε κληρονομικούς παράγοντες. Μερικοί άνθρωποι έχουν γενετικές ιδιαιτερότητες που τους κάνουν να πεινούν περισσότερο ή να αποθηκεύουν περισσότερο λίπος.
Το περιβάλλον κάνει την κατάσταση ακόμη πιο δύσκολη. Φθηνά, υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα υπάρχουν πλέον παντού. Η διαφήμιση μάς ωθεί συνεχώς να καταναλώνουμε περισσότερο. Για άτομα με χαμηλά εισοδήματα, είναι πολύ πιο εύκολο να αγοράσουν ανθυγιεινά φαγητά αντί για φρέσκα προϊόντα. Όλοι αυτοί οι παράγοντες δυσκολεύουν πολύ την απώλεια βάρους μόνο με δίαιτα.
Τι δείχνουν οι μελέτες
Πολλές επιστημονικές έρευνες έχουν δοκιμάσει εντατικά προγράμματα διατροφής σε ανθρώπους με σοβαρή παχυσαρκία. Αν και μπορεί να υπάρξει κάποια απώλεια βάρους, συνήθως είναι περιορισμένη — περίπου 5–10% του σωματικού βάρους. Δυστυχώς, οι περισσότεροι άνθρωποι ξαναπαίρνουν τα χαμένα κιλά μέσα σε λίγα χρόνια. Αυτή η απώλεια βάρους συχνά δεν αρκεί για να βελτιώσει ουσιαστικά τη συνολική υγεία και να μειώσει τον κίνδυνο ασθενειών.
Γιατί η βαριατρική (μεταβολική) χειρουργική είναι πιο αποτελεσματική
Η βαριατρική / μεταβολική χειρουργική (χειρουργικές επεμβάσεις απώλειας βάρους και διόρθωσης των μεταβολικών νοσημάτων) παραμένει η πιο αποτελεσματική μακροπρόθεσμα θεραπεία για τη νοσογόνο παχυσαρκία. Επεμβάσεις όπως η γαστρική πτύχωση, η γαστρική παράκαμψη μιας αναστόμωσης ή η επιμήκης γαστρεκτομή δεν περιορίζουν μόνο το μέγεθος του στομάχου. Οι επεμβάσεις μεταβάλουν επίσης και τις ορμόνες που ρυθμίζουν την πείνα και το αίσθημα πληρότητας. Μετά το χειρουργείο, η γκρελίνη μειώνεται αισθητά και το αίσθημα πείνας περιορίζεται. Άλλες ορμόνες αυξάνονται και βοηθούν τους ασθενείς να αισθάνονται κορεσμό με μικρότερα γεύματα.
Σε αντίθεση με τη δίαιτα, η χειρουργική επέμβαση επαναπρογραμματίζει τον τρόπο που το σώμα ρυθμίζει το βάρος. Οι περισσότεροι άνθρωποι χάνουν περίπου 20–35% του αρχικού τους βάρους και το διατηρούν για πολλά χρόνια. Πολλοί βλέπουν βελτίωση ή και πλήρη ύφεση του διαβήτη τους, χαμηλότερη αρτηριακή πίεση και καλύτερη ποιότητα ζωής.
Η σημασία της εφαρμογής μιας σφαιρικής προσέγγισης
Σαφώς, δεν πρέπει να σταλεί το μήνυμα πως η δίαιτα δεν μπορεί να βοηθήσει τους ασθενείς με παχυσαρκία. Αποτελεί το Α και το Ω σε περιπτώσεις ήπιας παχυσαρκίας και είναι θεμελιώδης πριν και μετά το χειρουργείο. Ταυτόχρονα, είναι αναγκαία η ψυχολογική υποστήριξη και σε πολλές πια περιπτώσεις η σύγχρονη φαρμακευτική αγωγή. Όμως, οι συντηρητικές μέθοδοι σπάνια είναι μακροπρόθεσμα αποτελεσματικές σε περιπτώσεις κλινικά σοβαρής παχυσαρκίας.
Η νοσογόνος παχυσαρκία είναι μια σύνθετη και χρόνια νόσος. Δεν οφείλεται απλώς σε έλλειψη θέλησης. Η δίαιτα βοηθάει, αλλά συνήθως δεν είναι αρκετή από μόνη της. Η χειρουργική αντιμετώπιση, μαζί με αλλαγές στον τρόπο ζωής και σωστή ιατρική παρακολούθηση, προσφέρει τον πιο αποτελεσματικό δρόμο για μακροχρόνια απώλεια βάρους και βελτίωση της υγείας. Η κατανόηση αυτής της πραγματικότητας μπορεί να μειώσει την ενοχή και να βοηθήσει περισσότερους ανθρώπους να αναζητήσουν την κατάλληλη θεραπεία που τους αξίζει.
Αν κι εσύ πάσχεις από κλινικά σοβαρή παχυσαρκία, ο γενικός χειρουργός Δρ. Χαράλαμπος Σπυρόπουλος μπορεί να σε κατευθύνει κατάλληλα. Ο ιατρός κατέχει πολυετή εμπειρία και εξειδίκευση στην πάθηση αυτή, καθώς και τη χειρουργική της αντιμετώπιση με τις πιο σύγχρονες μεθόδους. Ο Δρ. Χαράλαμπος Σπυρόπουλος είναι γραμματέας της Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρίας Παχυσαρκίας (ΕΧΕΠ) και θεωρείται ένας από Κορυφαίους Χειρουργούς Παχυσαρκίας στην Ελλάδα.
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για υγεία, διατροφή και γυμναστική στο shape.gr
