iStock
Το θέμα της άνοιας μοιάζει πολλές φορές μακρινό. Ίσως να το έχεις συνδέσει με την τρίτη ηλικία ή με γενετικούς παράγοντες που "δεν σε αφορούν". Κι όμως, μια νέα επιστημονική ανάλυση έρχεται να ταράξει τα νερά και να δώσει νέα τροπή στη συζήτηση γύρω από την κατάσταση που προοδευτικά επηρεάζει τον εγκέφαλο. Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στο The Lancet Planetary Health και πραγματοποιήθηκε από τη Μονάδα Επιδημιολογίας του Ιατρικού Ερευνητικού Συμβουλίου (MRC) στο Πανεπιστήμιο του Cambridge, η μακροχρόνια έκθεση σε εξωτερικούς ρύπους του αέρα αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο άνοιας.
Η ερευνητική ομάδα, με επικεφαλής τη Dr. Haneen Khreis, ανέλυσε δεδομένα από 51 επιστημονικές μελέτες και συνολικά πάνω από 29 εκατομμύρια άτομα. Τα αποτελέσματα ήταν ξεκάθαρα: ορισμένοι ρύποι του αέρα συνδέονται σταθερά με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας σε υγιείς ενήλικες.
Μπορεί το βάρος μας να συνδέεται με τον κίνδυνο για άνοια;
Ο "αόρατος" εχθρός που αναπνέεις
Η μελέτη επικεντρώθηκε σε τρεις βασικούς ρύπους:
► PM2.5 (αιωρούμενα σωματίδια μικρότερα από 2.5 PM): μικροσκοπικά, αλλά πολύ επιθετικά. Προέρχονται από την εξάτμιση αυτοκινήτων, τα εργοστάσια, τα τζάκια και τις κατασκευές. Για κάθε αύξηση κατά 10 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο (μg/m³), ο κίνδυνος άνοιας αυξάνεται κατά 17%.
► NO₂ (Διοξείδιο του Αζώτου): ένας ρύπος που παράγεται κυρίως από την καύση καυσίμων, όπως η εξάτμιση των αυτοκινήτων και οι συσκευές αερίου. Μια αύξηση κατά 10 μg/m³ σχετίζεται με 3% μεγαλύτερο κίνδυνο.
► Soot (αιθάλη): ένα είδος ρύπου που περιλαμβάνεται στα PM2.5 και προέρχεται από την καύση ξύλου και καυσίμων. Μόλις 1 μg/m³ αρκεί για να αυξήσει τον κίνδυνο κατά 13%.
Αν νομίζεις πως όλα αυτά δεν σε αφορούν, ξανασκέψου το: το 2023, η μέση συγκέντρωση PM2.5 σε κεντρικούς δρόμους του Λονδίνου ήταν 10 μg/m³, δηλαδή αρκετή για να ενεργοποιήσει τον μηχανισμό κινδύνου.
Πώς συνδέεται η ρύπανση με την άνοια;
Η βασική θεωρία; Η ρύπανση πυροδοτεί φλεγμονή και οξειδωτικό στρες στον εγκέφαλο. Με απλά λόγια: οι ρύποι φτάνουν μέσω της αναπνοής στο αίμα και από εκεί στα όργανα και τον εγκέφαλο, δημιουργώντας μικροβλάβες που με τον καιρό επιταχύνουν τη γνωστική φθορά.
Όπως εξηγεί η Dr. Khreis: "Τα επιδημιολογικά δεδομένα είναι κρίσιμα για να κατανοήσουμε κατά πόσο και πόσο σοβαρά η ατμοσφαιρική ρύπανση συνδέεται με την άνοια. Η μελέτη μας προσθέτει βάρος σε αυτή τη σύνδεση". Μάλιστα, το φαινόμενο φαίνεται να επηρεάζει περισσότερο την αγγειακή άνοια, που σχετίζεται με τη μειωμένη ροή αίματος στον εγκέφαλο, αν και, όπως επισημαίνουν οι ερευνητές, χρειάζονται ακόμη περισσότερα δεδομένα για να είναι αυτό πλήρως τεκμηριωμένο.
Η Dr. Clare Rogowski, συν-συγγραφέας της μελέτης, ήταν ξεκάθαρη: "Η μείωση της έκθεσης σε αυτούς τους ρύπους είναι πιθανό να μειώσει το φορτίο της άνοιας για την κοινωνία. Χρειάζονται πιο αυστηρά όρια και παρεμβάσεις στον τομέα των μεταφορών και της βιομηχανίας".
Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι οι πιο εκτεθειμένες ομάδες – άτομα που ζουν σε υποβαθμισμένες ή πυκνοκατοικημένες περιοχές – είναι συχνά και οι πιο αόρατες στις έρευνες. Όπως λέει και η ίδια η ομάδα, το επόμενο βήμα είναι να εστιάσουν σε περισσότερη αντιπροσωπευτικότητα, μελέτες που να περιλαμβάνουν ποικιλία εθνοτήτων και εισοδηματικών ομάδων.
Τι μπορείς να κάνεις;
Είσαι εκτεθειμένη είτε το βλέπεις, είτε όχι. Αλλά όσο κι αν δεν εξαρτάται (πάντα) από εσένα, έχεις επιλογές:
- Αν μπορείς, απόφυγε δρόμους με έντονη κίνηση στην καθημερινότητά σου.
- Ενημερώσου για τις πολιτικές ποιότητας αέρα στην περιοχή σου.
- Στήριξε πρωτοβουλίες για καλύτερο αστικό σχεδιασμό και καθαρές μεταφορές.
Όπως καταλήγει ο Dr. Christiaan Bredell: "Η πρόληψη της άνοιας δεν είναι υπόθεση μόνο του συστήματος υγείας, απαιτεί τη συνεργασία πολεοδόμων, συγκοινωνιολόγων και περιβαλλοντολόγων".
Κορυφαίος νευρολόγος αποκαλύπτει: Το απλό τεστ σχεδίασης που εντοπίζει πρώιμα σημάδια άνοιας
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για υγεία, διατροφή και γυμναστική στο shape.gr
