Από την Κασσιανή Μουσά, ψυχολόγο, MSc, γνωσιακή-συμπεριφοριστική ψυχοθεραπεύτρια, συνεργάτιδα του Κέντρου Ψυχοθεραπείας "Φρόσω Φωτεινάκη & Συνεργάτες" (efrosynifotinaki.gr).
Τα τελευταία χρόνια και ιδίως μετά την περίοδο της πανδημίας τα δεδομένα στο σκηνικό του φλερτ και των σχέσεων έχουν αλλάξει σημαντικά. Οι συνθήκες που διαμορφώθηκαν το διάστημα εκείνο είχαν ως αποτέλεσμα οι κοινωνικές επαφές να περιοριστούν δραματικά. Για να καλυφθεί η ανάγκη της ανθρώπινης επαφής, υπήρξε στροφή σε άλλα "μέσα" τα οποία "προσωρινά" θα αντιστάθμιζαν την ανάγκη αυτή. Τα ποσοστά χρήσης των social media αυξήθηκαν όσο ποτέ και η τάση αυτή ήταν ένας μόνος από τους δείκτες ζωτικής σημασίας που έχει για τον άνθρωπο η κοινωνική αλληλεπίδραση. Στο πλαίσιο αυτό η χρήση των εφαρμογών γνωριμιών (dating apps) γνώρισε εξίσου ραγδαία αύξηση, ιδίως για όσους δεν είχαν σύντροφο την περίοδο εκείνη.
Η εγκατάσταση εφαρμογών, όπως το Tinder, το Bumble και το Badoo, λειτούργησε ως όχημα για νέες γνωριμίες. Ακόμα και μετά το πέρασμα αυτού του διαστήματος και την επιστροφή στην κανονικότητα μεγάλος μέρος των χρηστών συνέχισαν τη χρήση τους. Ενδεικτικά, σύμφωνα με τη Statista, μία από τις μεγαλύτερες πλατφόρμες στατιστικών δεδομένων παγκοσμίως, το Tinder ηγείται όλων των εφαρμογών γνωριμιών, με τους ενεργούς μηνιαίους χρήστες να ανέρχονται περίπου στα 75 εκατομμύρια. Μάλιστα, μόνο τον Ιούνιο του 2024 καταγράφηκαν 6,1 εκατομμύρια νέες εγκαταστάσεις της εφαρμογής.
ΤΙ ΨΆΧΝΟΥΜΕ ΣΤΑ DATING APPS, ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΣΕΞ;
Αν και η χρήση τους έχει στερεοτυπικά συνδεθεί με τις περιστασιακές γνωριμίες, που έχουν κατά βάση ως κίνητρο τη σεξουαλική επαφή, τα δεδομένα των ερευνών έρχονται να αποδομήσουν τη μονοδιάστατη αυτή θεώρηση. Οι λόγοι για τους οποίους γίνεται κανείς χρήστης των εφαρμογών περιλαμβάνουν την προοπτική σύναψης μακροχρόνιας σχέσης, τη διεύρυνση του κοινωνικού δικτύου, την αναζήτηση επιβεβαίωσης, την περιέργεια, τη διαχείριση συναισθημάτων όπως η ανία κ.ά. Υπολογίζεται, μάλιστα, ότι μέχρι το 2040 το 70% των σχέσεων θα ξεκινά μέσα από το Διαδίκτυο.
Πέρα από τα προσωπικά κίνητρα, παράγοντες όπως το μηδενικό κόστος, η πρόσβαση σε μεγάλο αριθμό υποψήφιων συντρόφων, η ταχύτητα με την οποία ξεκινά η αλληλεπίδραση ("match") βάσει συμβατότητας, π.χ. ηλικιακής, γεωγραφικής, και προσωπικής προτίμησης (swipe left=απόρριψη, swipe right = αποδοχή), η προσβασιμότητα και η ελάχιστη προσπάθεια που χρειάζεται κανείς να καταβάλει για να ξεκινήσει μια συζήτηση είναι μόνο μερικοί από αυτούς.
Η ΕΘΙΣΤΙΚΗ "SWIPE CULTURE"
Εστιάζοντας στο Tinder ως πλατφόρμα προτίμησης για τους περισσότερους χρήστες, ένα από τα χαρακτηριστικά που το καθιστούν ιδιαίτερο ελκυστικό είναι η δυνατότητα ταχείας εναλλαγής ανάμεσα στα εκατομμύρια προφίλ χρησιμοποιώντας απλά τα δάχτυλα των χεριών. Η διαδικασία αυτή, γνωστή στη βιβλιογραφία ως "swipe culture", καλλιεργεί και συντηρεί μια αντίληψη πληθώρας επιλογών, κάποια εκ των οποίων ίσως κάποτε να ανταποκριθεί στο ιδανικό πρότυπο συντρόφου.
Οι φωτογραφίες στο προφίλ του χρήστη αποτελούν βασικό κριτήριο αποδοχής ή απόρριψης, μιας που σε αυτή την αρχική φάση αναζήτησης δεν υπάρχει δυνατότητα πρόσβασης σε στοιχεία που αφορούν, για παράδειγμα, την προσωπικότητα του ατόμου. Η ανταμοιβή που έρχεται με το "ταίριασμα" των προφίλ έπειτα από τη σύντομη φάση της αναζήτησης από νευροβιολογική σκοπιά ενεργοποιεί παρόμοιες περιοχές στον εγκέφαλο με αυτές των εθιστικών ουσιών (π.χ. νικοτίνη) και συμπεριφορών (π.χ. τζόγος), μέσω της απελευθέρωσης της ντοπαμίνης, μιας χημικής ουσίας του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνη για το αίσθημα ανταμοιβής και ευχαρίστησης.
Ο μη προβλέψιμος χαρακτήρας της ειδοποίησης που ενημερώνει για το "ταίριασμα" καθιστά τη διαδικασία του "swipe" ακόμα πιο εθιστική, καθώς ο χρήστης δεν είναι σε θέση να γνωρίζει εκ των προτέρων πότε θα έρθει η πολυπόθητη "ανταμοιβή". Αυτός είναι και ένας από τους παράγοντες που εξηγεί γιατί παιχνίδια τζόγου όπως τα "φρουτάκια" και ο "κουλοχέρης" είναι εξαιρετικά εθιστικά.
Αυτή καθαυτή η χρήση των dating apps δεν αποτελεί από μόνη της "πρόβλημα" και η αντιμετώπισή της μέσα από ένα σκεπτικό "άσπρου ή μαύρου", "σωστού ή λάθους" τρόπου στην προσπάθεια εύρεσης συντρόφου στερεί τη δυνατότητα μιας πιο συνολικής θεώρησης. Όπως επιβεβαιώνεται και στις έρευνες, οι γνωριμίες των ζευγαριών θα γίνονται κατά βάση διαδικτυακά τα επόμενα χρόνια, οπότε είναι σημαντικό να αυξηθεί η επίγνωση σχετικά με το πότε η χρήση τους γίνεται δυσλειτουργική για το άτομο και τις σχέσεις του.
ΤΟ ΚΥΝΗΓΙ ΤΗΣ ΤΕΛΕΙΑΣ ΕΙΚΟΝΑΣ
Με την εξωτερική εμφάνιση να αποτελεί ίσως το βασικότερο κριτήριο προτίμησης στην αρχή, οι χρήστες δημιουργούν ένα προφίλ που αυξάνει τις πιθανότητες να επιλεχθούν, με κίνδυνο την υπερεπένδυση στο κυνήγι της τέλειας εικόνας. Κάτι τέτοιο σε ατομικό επίπεδο μπορεί να αυξήσει το άγχος για την εικόνα σώματος, τις συγκρίσεις και να διαταράξει τη διατροφική συμπεριφορά, ιδίως σε ανθρώπους με προϋπάρχουσες ανησυχίες που αφορούν την εμφάνισή τους.
ΚΑΝΕΙΣ ΔΕ ΦΛΕΡΤΑΡΕΙ
Ακόμα, η χρήση των dating apps στερεί τη δυνατότητα βελτίωσης των κοινωνικών δεξιοτήτων και ιδίως αυτών που συνδέονται με το φλερτ, π.χ. βλεμματική επαφή, στάση σώματος, χρήση χιούμορ κ.ά., καθώς η εικονική πραγματικότητα αποτελεί κατά κάποιον τρόπο και ένα "δίχτυ ασφαλείας" για τον χρήστη. Εκεί δε χρειάζεται να εκτεθεί στα αρνητικά συναισθήματα που συνεπάγεται το ενδεχόμενο μιας απόρριψης, καθώς μπορεί άμεσα να προχωρήσει στην επόμενη διαθέσιμη επιλογή. Αυτό συχνά δημιουργεί απόσταση και αποξένωση μεταξύ των ανθρώπων στις διά ζώσης επαφές, εξ ου και σχόλια όπως "κανείς πια δε φλερτάρει έξω".
ΤΑ ΦΑΝΤΆΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ
Η κουλτούρα του "swipe" επίσης διαδραματίζει κάποιο ρόλο στη διαιώνιση φαινομένων όπως η απότομη και χωρίς προειδοποίηση διακοπή της επικοινωνίας με ένα άτομο, γνωστή ως "ghosting". Ο χρήστης μπορεί ανά πάσα στιγμή να σταματήσει την αλληλεπίδραση χωρίς κάποια εξήγηση, νοοτροπία που σταδιακά γενικεύεται και στις αλληλεπιδράσεις εκτός εφαρμογών. Το συναισθηματικό κόστος που συχνά έχει αυτή η συμπεριφορά παραμερίζεται δημιουργώντας φαύλους κύκλους, από τους οποίους απουσιάζει η ανάληψη προσωπικής ευθύνης και η ειλικρινής επικοινωνία.
Η ΑΝΆΓΚΗ ΤΗΣ ΣΥΝΔΕΣΗΣ
Επίσης, στην πραγματικότητα των dating apps η διαθεσιμότητα πλήθους επιλογών λειτουργεί ως αντιστάθμισμα στον φόβο της απόρριψης και της εγκατάλειψης που αναπόφευκτα καθένας θα βιώσει σε μια σχέση σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό. Αυτή η απομάκρυνση από τις "προσωπικές πληγές" και η άμεση αναζήτηση της επιβεβαίωσης και της αποδοχής μέσα από ένα νέο "match", ενώ προάγει αρχικά ένα αίσθημα ευφορίας και τονώνει στιγμιαία την αυτοπεποίθηση, μακροπρόθεσμα συντηρεί συχνά ένα αίσθημα κενού, ματαίωσης και απογοήτευσης, καθώς απομακρύνει, τελικά, το άτομο από τη βαθύτερη ανάγκη της σύνδεσης.
AΠΟ TO SHAPE ΙΟΥΝΙΟΥ 2025
7 κανόνες που θα σε κάνουν να θριαμβεύσεις στο dating app
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για υγεία, διατροφή και γυμναστική στο shape.gr
