*Από τη Μυρτώ Μπεχράκη, ψυχολόγο-ψυχοθεραπεύτρια
Ευτυχώς (ή δυστυχώς) είναι μέσα μας βαθιά ριζωμένη η παραδοσιακή ταυτότητα της ελληνικής οικογένειας, που αποτελείται από ένα ζευγάρι και δύο παιδιά. Τι γίνεται, όμως, με τις εσωτερικές συγκρούσεις σε ανθρώπους που δημιουργούν μια νέου τύπου οικογένεια; Ή με τα "ανήσυχα πνεύματα" που ονειρεύονται τις ζωές τους κάπως αλλιώς; Οι αλλαγές αυτές φέρνουν στο προσκήνιο νέες μορφές οικογενειών, αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την έννοια "οικογένεια". Μεταβάλλουν το νομικό-κοινωνικό-οικονομικό πλαίσιο των οικογενειών. Για παράδειγμα, το 2008 ψηφίστηκε ο νόμος για το σύμφωνο συμβίωσης, βάσει του οποίου ένα ζευγάρι μπορεί να κατοχυρώσει νομικά τη σχέση του. Επτά χρόνια αργότερα, το 2015, το σύμφωνο συμβίωσης νομιμοποιείται και για τα ομόφυλα ζευγάρια. Το κράτος στηρίζει πλέον τις μονογονεϊκές οικογένειες. Ο νόμος για τις υιοθεσίες άλλαξε και μειώθηκε σημαντικά ο χρόνος αναμονής. Παράλληλα με τις νέες μορφές οικογενειών, ένα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι έχει αλλάξει και ο τρόπος που χωρίζουν τα ζευγάρια, τόσο νομικά όσο και στην πράξη. Πλέον τα διαζύγια βγαίνουν πολύ πιο σύντομα, ενώ το συναινετικό διαζύγιο λύεται πλέον αποκλειστικά έξω από τις αίθουσες των δικαστηρίων, από συμβολαιογράφο. Ήδη δε επίκειται να ψηφιστεί ο νέος νόμος για τη συνεπιμέλεια των τέκνων, σύμφωνα με τον οποίο και οι δύο γονείς θα έχουν την επιμέλεια του παιδιού τους και θα είναι συνυπεύθυνοι για τα καθημερινά ζητήματα της ανατροφής του. Επιπρόσθετα, η διαδικασία της διαμεσολάβησης, που πλέον θεσμοθετήθηκε και έγινε υποχρεωτική, διευκολύνει την ομαλότερη λύση ενός γάμου όταν υπάρχουν διαμάχες μεταξύ του ζευγαριού. Υπό το ίδιο πρίσμα, το "χωρίζουμε" δεν είναι πλέον τόσο σαφής έννοια. Παντρεμένα ζευγάρια χωρίζουν και συνεχίζουν να μένουν μαζί. Ή χωρίζουν ουσιαστικά, αλλά δεν παίρνουν και τυπικά διαζύγιο επί σειρά ετών. Ή δε χωρίζουν καν και μένουν κάτω από την ίδια στέγη με τα παιδιά τους, απλά συνυπάρχοντας στον ίδιο χώρο.
Οι νέου τύπου οικογένειες
Συνεπώς, τα πράγματα είναι πολύ πιο ρευστά – και κάπως πιο μπερδεμένα. Και πλέον η ποικιλομορφία της οικογένειας είναι σαφώς μεγαλύτερη. Ποιες είναι, λοιπόν, οι νέου τύπου οικογένειες που συναντάμε στην ελληνική κοινωνία;
‣ Πυρηνική: Ζευγάρι που είναι παντρεμένο και έχει παιδιά, ανύπαντρο ζευγάρι με παιδιά, ομόφυλο ζευγάρι με σύμφωνο συμβίωσης και παιδιά, ομόφυλο ζευγάρι χωρίς σύμφωνο συμβίωσης, ζευγάρι με υιοθετημένα παιδιά.
‣ Εκτεταμένη: Όταν κάτω από την ίδια στέγη συγκατοικούν πάνω από δύο γενιές (βλ.παιδιά, γονείς, παππούδες/γιαγιάδες).
‣ Μονογονεϊκή: Όταν τα παιδιά μεγαλώνουν μόνο με τον ένα γονέα, είτε αυτός είναι η μητέρα είτε ο πατέρας. Μπορεί αυτό να είναι αποτέλεσμα ενός διαζυγίου, ενός χωρισμού, ενός θανάτου ή μιας συνειδητής επιλογής, όπου η σύλληψη έχει γίνει είτε με φυσιολογικό τρόπο, είτε με τη βοήθεια τεχνικών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, είτε μέσω παρένθετης μητέρας.
‣ Ανασυγκροτημένη: Η οικογένεια που δημιουργείται μετά από δεύτερο γάμο και στην οποία περιλαμβάνονται παιδιά και από τους δύο γάμους.
‣ Πολυπολιτισμική: Η μεικτή οικογένεια με γονείς ή με παιδιά από διαφορετικό πολιτισμικό υπόβαθρο, είτε βιολογικά είτε υιοθετημένα.
Πώς βιώνουν συναισθηματικά τη διαφορετικότητα οι νέες μορφές οικογενειών;
Η κάθε "παραδοσιακή" οικογένεια διαχειρίζεται δύσκολες έννοιες, όπως συγκρούσεις, πρότυπα, εξάρτηση και ευελιξία, ταυτότητα του κάθε μέλους ξεχωριστά αλλά και τις μεταξύ τους σχέσεις, καθημερινή λειτουργικότητα και δυσκολίες, διαφοροποίηση και συγχώνευση, όρια και ελευθερία και άλλες πολλές. Έτσι και οι "νέες" μορφές οικογενειών έχουν να αντιμετωπίσουν τα ίδια ζητήματα, συν την αποδοχή της κοινωνίας, την ένταξή τους σε αυτήν, τη διαμόρφωση της δικής τους ταυτότητας, την εύρεση της αναγκαίας ισορροπίας και εσωτερικής μετακίνησης. Ας μην ξεχνάμε ότι το πιο πιθανό είναι πως τα μέλη των οικογενειών αυτών μεγάλωσαν σε μια παραδοσιακή οικογένεια, με πολύ σαφή και εντελώς διαφορετικά πρότυπα.
Ομαλή μετάβαση από την "παραδοσιακή" στη "νέα" μορφή οικογένειας
‣ Το ζευγάρι (ή άτομο) πρέπει να είναι πολύ σίγουρο και να αισθάνεται καλά με την απόφασή του. Αυτό σημαίνει να μην αισθάνεται αμήχανα ή ενοχικά, τόσο προς τον εαυτό του όσο και προς τους άλλους. Αλλά ούτε και με θυμό, γιατί συχνά παρατηρούμε αντιδραστικές κινήσεις που γίνονται παρορμητικά. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι αποφάσεις που παίρνουμε μπορεί να μην είναι ώριμες και να λειτουργήσουν εις βάρος μας.
‣ Πρέπει να δουλέψει πολύ καλά μέσα του την έννοια της διαφοροποίησης από την πατρική του οικογένεια, γιατί είναι πολύ πιθανό να προκύψουν συγκρούσεις με αυτήν. Διαφοροποίηση δε σημαίνει "κόβω κάθε επαφή". Σημαίνει χτίζω την προσωπική μου ταυτότητα, διατηρώ τα όρια ανάμεσα στην οικογένεια που έχω φτιάξει (πυρηνική οικογένεια) και την πατρική μου οικογένεια.
‣ Να ζητά βοήθεια από τους ειδικούς για συμβουλευτική (ψυχολόγους, σχολές γονέων, ομάδες με κοινά θέματα). Όταν μοιραζόμαστε τις αγωνίες και τις δυσκολίες μας με όποιον εμπιστευόμαστε, όταν συζητάμε και με άλλους ανθρώπους που περνούν κάτι παρόμοιο, αυτόματα μειώνεται το άγχος μας και κινούμαστε πιο συνειδητά και μεθοδευμένα.
Ως κοινωνία τι μπορούμε να κάνουμε;
‣ Το πρώτο πράγμα που μπορούμε να κάνουμε είναι να αρχίσουμε να αποδεχόμαστε το διαφορετικό. Σίγουρα, η παράδοση, τα ήθη, τα έθιμα είναι δομικά στοιχεία μιας κοινωνίας και μας προσφέρουν την αίσθηση του οικείου και της ασφάλειας, όμως το ανθρώπινο είδος, η ανθρώπινη σκέψη εξελίσσεται. Όταν προβάλλουμε μόνο σθεναρή αντίσταση, το μόνο που καταφέρνουμε είναι να δημιουργούνται συμπλέγματα.
‣ Το επόμενο βήμα είναι να σεβόμαστε τις επιλογές του άλλου, ακόμα και αν δεν μπορούμε να τις ενστερνιστούμε. Ο σεβασμός φαίνεται στις πράξεις, δεν είναι μόνο λόγια. Και όταν οι πράξεις αυτές βασίζονται στην ενσυναίσθηση, δηλαδή στην ικανότητα να μπούμε στα παπούτσια του άλλου, τότε μπορούν να επιφέρουν πραγματικές αλλαγές, τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Γι’ αυτό ας αγαπάμε τους εαυτούς μας και τις επιλογές μας, ας τις στηρίζουμε, όσο διαφορετικές και αν είναι σε σχέση με το παρελθόν, γιατί η κοινωνία εξελίσσεται και μαζί με αυτήν και ο θεσμός της οικογένειας, ο οποίος αποτελεί το θεμέλιο λίθο της ζωής και της εξέλιξης αυτής.
Ξέρεις ότι το κινητό βλάπτει σοβαρά τη σχέση σου με το παιδί;
Φοβάμαι πολύ για το παιδί, να το παρακολουθώ (και στο ίντερνετ);
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για υγεία, διατροφή και γυμναστική στο shape.gr
