Τι είναι ο καρκίνος των ωοθηκών και πώς μπορείς να προστατευτείς;

Πώς αντιμετωπίζεται ο καρκίνος των ωοθηκών σύμφωνα με τον Παθολόγο Ογκολόγο, Αναστάσιο Μπούτη.

iStock

Ο καρκίνος των ωοθηκών αποτελεί μία από τις πιο σιωπηλές και επικίνδυνες μορφές καρκίνου στις γυναίκες, επηρεάζοντας περίπου 1 στις 70 γυναίκες, παγκοσμίως, με μέση ηλικία εμφάνισης τα 63 έτη. Στην Ελλάδα, υπολογίζεται ότι εμφανίζονται περίπου 450 νέες περιπτώσεις καρκίνου ωοθηκών ετησίως, με τον συγκεκριμένο καρκίνο να αποτελεί την 5η συχνότερη αιτία θανάτου από καρκίνο στις Ελληνίδες. Η πρόγνωση της νόσου εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την πρώιμη διάγνωση, κάτι που παραμένει δύσκολο λόγω της απουσίας ειδικών συμπτωμάτων στα αρχικά στάδια.

Τι είναι ο καρκίνος των ωοθηκών;

Ο καρκίνος των ωοθηκών αναπτύσσεται όταν τα κύτταρα στις ωοθήκες αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα, δημιουργώντας όγκο. Υπάρχουν 3 κύριοι τύποι καρκίνου ωοθηκών: το επιθηλιακό καρκίνωμα, ο συχνότερος αντιπροσωπεύοντας το 90% των περιπτώσεων, καρκίνωμα από γεννητικά κύτταρα (germ cell tumors) και οι όγκοι γεννητικής ταινίας-στρώματος (sex cord-stromal tumors).

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου και πώς μπορώ να προστατευτώ για να μη νοσήσω;

Στις αναπτυγμένες χώρες οι πιο συχνοί παράγοντες κινδύνου είναι η υπογονιμότητα, η ατοκία, η προχωρημένη ηλικία, η εμμηναρχή σε μικρή ηλικία ή/και η καθυστερημένη εμμηνόπαυση, η ορμονοθεραπεία μετά την εμμηνόπαυση, η παχυσαρκία, γονιδιακές μεταλλάξεις των γονιδίων BRCA1/2 και το οικογενειακό ιστορικό καρκίνου ωοθηκών, ενδομήτριου ή μαστού.

Η πρόληψη του καρκίνου των ωοθηκών δεν είναι τόσο ξεκάθαρη όσο σε άλλους τύπους καρκίνου, ωστόσο υπάρχουν μερικές στρατηγικές που μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο. Οι γυναίκες με ιστορικό καρκίνου στην οικογένεια είναι καλό να εξετάζονται για πιθανή γενετική προδιάθεση και να κάνουν τεστ για μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA1 και BRCA2. Οι γυναίκες με υψηλό κίνδυνο μπορεί να εξετάσουν τη χειρουργική αφαίρεση των ωοθηκών ως προληπτικό μέτρο.

Ποια είναι τα συμπτώματα και πώς μπορεί να γίνει η διάγνωση;

Τα συμπτώματα του καρκίνου των ωοθηκών είναι συχνά ασαφή και μπορούν εύκολα να συγχέονται με άλλες παθήσεις. Τα πιο κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν:

Επίμονο φούσκωμα ή πρήξιμο της κοιλιάς
Πόνος στην κάτω κοιλιακή χώρα ή τη λεκάνη
Αλλαγές στην εντερική λειτουργία ή στην ούρηση
Ταχεία απώλεια βάρους ή ανορεξία
Αίσθημα γρήγορου κορεσμού
Κολπική αιμορραγία
Κόπωση

Επειδή αυτά τα συμπτώματα είναι συχνά μη ειδικά, οι περισσότερες γυναίκες διαγιγνώσκονται σε προχωρημένα στάδια (70-80%). Η διάγνωση στηρίζεται, κυρίως, σε υπερηχογραφήματα, απεικονιστικές εξετάσεις και ειδικές αιματολογικές εξετάσεις, όπως ο καρκινικός δείκτης CA-125.

Πώς αντιμετωπίζεται ο καρκίνος των ωοθηκών;

Η αντιμετώπιση του καρκίνου των ωοθηκών περιλαμβάνει συχνά συνδυασμό χειρουργικής επέμβασης και χημειοθεραπείας. Η χειρουργική επέμβαση στοχεύει στην αφαίρεση του μεγαλύτερου δυνατού μέρους του όγκου. Στη συνέχεια, η χημειοθεραπεία χρησιμοποιείται για να εξαλείψει τυχόν υπολειμματικά καρκινικά κύτταρα.

Τα τελευταία χρόνια, έχουν εισαχθεί νέες θεραπείες που στοχεύουν συγκεκριμένα μοριακά μονοπάτια του καρκίνου. Έτσι, για ασθενή μετά από έλεγχο για γονιδιακές μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA καθώς και έλεγχο του προγνωστικού δείκτη γενωμικής αστάθειας (GIS/HRD status), υπάρχει η δυνατότητα για στοχευμένες θεραπείες. Εδώ και χρόνια χρησιμοποιούνται μονοκλωνικά αντισώματα κατά της αγγειογένεσης σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία και πιο πρόσφατα, οι αναστολείς PARP, έχουν δείξει εξαιρετική αποτελεσματικότητα σε ασθενείς με μεταλλάξεις BRCA στο αίμα ή/και τον καρκινικό ιστό. Τα φάρμακα αυτά χρησιμοποιούνται ήδη σε πληθώρα ενδείξεων και σταδίων της νόσου, ενώ η ανοσοθεραπεία και άλλες στοχευμένες θεραπείες είναι επίσης ανερχόμενες, με ελπιδοφόρα αποτελέσματα.

Ακάλυπτες Ιατρικές Ανάγκες και εκπλήρωσή τους με νέα μόρια

Παρά τις προόδους, υπάρχουν ακόμα σημαντικά ακάλυπτα ιατρικά κενά στην αντιμετώπιση του καρκίνου των ωοθηκών. Η έγκαιρη διάγνωση παραμένει μεγάλη πρόκληση και η ανάπτυξη ευαίσθητων βιοδεικτών για την ανίχνευση της νόσου στα αρχικά στάδια είναι απαραίτητη. Επίσης, οι νέες θεραπείες δεν είναι ακόμη ευρέως διαθέσιμες σε όλους τους ασθενείς στην Ελλάδα. Το μέλλον της θεραπείας περιλαμβάνει εξατομικευμένες θεραπείες με βάση το γενετικό προφίλ της ασθενούς, τη χρήση συνδυαστικών θεραπειών και την καλύτερη κατανόηση των μοριακών μηχανισμών του καρκίνου. Πρόσφατα, τέτοιες νέες θεραπείες έλαβαν έγκριση από τις ρυθμιστικές αρχές της Αμερικής και σύντομα τις περιμένουμε και στην Ευρώπη. Με την έρευνα να προχωρά, μία καινούργια ημέρα έρχεται για τις ασθενείς με καρκίνο των ωοθηκών. Το μέλλον έρχεται με περισσότερες επιλογές, λιγότερες παρενέργειες, καλύτερη ποιότητα ζωής και σαφώς καλύτερα αποτελέσματα.

Από τον Αναστάσιο Μπούτη, Παθολόγο Ογκολόγο, Διευθυντή Γ' Παθολογικής Ογκολογικής Κλινικής και Υπεύθυνο Μ.Η.Ν. "Ν. ΚΟΥΡΚΟΥΛΟΣ Α.Ν.Θ. "ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ", Ταμίας Δ.Σ. της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (Ε.Ο.Π.Ε.).