Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται περίπου 20 τράπεζες βλαστικών κυττάρων.. Αυτός ο αριθμός, ρεκόρ σε σχέση με τον πληθυσμό της, φέρνει τη χώρα μας στην πρώτη θέση, με τις περισσότερες ιδιωτικές τράπεζες στον κόσμο. Όμως, πολλοί είναι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι η κρυοσυντήρηση των βλαστικών κυττάρων του ομφάλιου λώρου δεν αποτελεί εγγύηση ότι αυτά θα χρησιμοποιηθούν αποτελεσματικά σε κάθε περίπτωση. Η αποτελεσματικότητα της θεραπείας καθορίζεται από το είδος της ασθένειας. Ωστόσο, η επιλογή για τη φύλαξή τους παραμένει κίνηση προνοητικότητας σε μια πιθανή, μελλοντική ανάγκη. Το Shape ερεύνησε τη χρησιμότητα των βλαστοκυττάρων, ποιες ασθένειες μπορούν να θεραπεύσουν τώρα και στο μέλλον κι αν εγκυμονούν κάποιους κινδύνους.
«Τι είναι τα βλαστικά κύτταρα;»
«Είναι τα αρχέγονα κύτταρα από τα οποία δημιουργούνται όλοι οι ιστοί του σώματός μας», εξηγεί η Ελένη Μακροδούλη, μοριακή βιολόγος, MSc, Ph. D. «Αναπαράγονται διαρκώς, είναι αδιαφοροποίητα και έχουν τη δυνατότητα να διαφοροποιηθούν σε διάφορους κυτταρικούς τύπους. Η λέξη 'βλαστικό' προσδιορίζει το εξελικτικό δυναμικό αυτών των κυττάρων, δηλαδή την ικανότητα δημιουργίας άλλων κυττάρων από αυτά. Τα κύτταρα αυτά υπάρχουν στο έμβρυο (στο στάδιο της βλαστοκύστης), στον ενήλικο, στο ομφάλοπλακουντιακό αίμα και στον ομφάλιο λώρο. Η απομόνωσή τους από το έμβρυο ή τον ενήλικο είναι δύσκολη αλλά και επειδή στην περίπτωση των εμβρυϊκών βλαστικών κυττάρων προκύπτουν ζητήματα βιοηθικής, προτιμάται η συλλογή τους από το ομφαλοπλακουντιακό αίμα».
«Γιατί να φυλάξω τα βλαστικά κύτταρα;»
Τα βλαστικά κύτταρα που πορέρχονται από το ομφαλοπλακουντιακό αίμα (αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα) αλλά και από τον ιστό του ομφάλιου λώρου (μεσεγχυματικά βλαστικά κύτταρα) είναι ένα πολύτιμο βιολογικό υλικό για το μωρό και την οικογένειά του.
* Περισσότερες από 100 παθήσεις όπως η λευχαιμία, ειδικού τύπου αναιμίες, μυελώματα, λεμφώματα, αντιμετωπίζονται με βλαστικά κύτταρα ομφαλοπλακουντιακού αίματος ενώ ερευνάται η χρήση τους σε ασθένειες όπως η εγκεφαλική παράλυση και ο διαβήτης τύπου Ι.
* Σύμφωνα με τους γιατρούς, τα μεσεγχυματικά βλαστικά κύτταρα με την πλαστικότητα που διαθέτουν μπορούν να προσφέρουν δυνατότητα αντικατάστασης κυττάρων και ιστών σε τραύματα της σπονδυλικής στήλης, εγκεφαλικά επεισόδια, εγκαύματα, καρδιακές παθήσεις και στο διαβήτη.
* Τα κύτταρα μπορούν να πολλαπλασιαστούν στο εργαστήριο κάτω από κατάλληλες συνθήκες και να χρησιμοποιηθούν περισσότερο από μια φορά.
Ωστόσο οι λόγοι για να συλλεχθεί και να διατηρηθεί το ομφαλοπλακουντιακό αίμα του παιδιού είναι ακόμα πιο επιτακτικοί όταν:
*Υπάρχει ιστορικό στην οικογένεια για κάποια από τις παθήσεις που αντιμετωπίζονται με τα βλαστικά κύτταρα για θεραπεία.
*Πρόκειται για ζευγάρια διαφορετικών εθνοτήτων καθώς η ανεύρεση συμβατού δότη σε τέτοιες περιπτώσεις είναι ακόμα πιο δύσκολη.
* Ένα μωρό γεννηθεί κατόπιν τεχνητής γονιμοποίησης με τη χρήση ωαρίου ή σπερματοζωαρίου από δότη, καθώς είναι πολύ δύσκολο να βρεθεί συμβατός δότης σε περίπτωση ανάγκης.
Από ποιόν μπορούν να χρησιμοποιηθούν;
* Τα βλαστικά κύτταρα συλλέγονται και φυλάσσονται για το παιδί και την οικογένειά του. Ανάλογα με το άτομο που θα χρησιμοποιήσει το μόσχευμα, υπάρχουν τρία είδη μεταμόσχευσης:
* Αυτόλογη μεταμόσχευση: το μόσχευμα χρησιμοποιείται από το άτομο από το οποίο προήλθε.
* Συγγενής αλλογενής μεταμόσχευση: από τα αδέρφια, γονείς ή άλλο συγγενικό πρόσωπο.
* Μη συγγενής αλλογενής μεταμόσχευση: από κάποιο τρίτο άτομο (όταν έχει γίνει δημόσια φύλαξη του μοσχεύματος).
Πού χρησιμοποιούνται και σε ποιές παθήσεις ενδείκνυται η μεταμόσχευση βλαστικών κυττάρων;
Τα βλαστικά κύτταρα από τον ομφάλιο λώρο και τον πλακούντα μπορούν να θεωρηθούν καταλληλότερο υλικό μεταμοσχεύσεων από εκείνα του μυελού των οστών, καθώς δεν υπάρχει κίνδυνος για το δότη, έχουν μειωμένο κίνδυνο μετάδοσης λοιμώξεων, δυνατότητα πολλαπλού πολλαπλασιασμού χωρίς απώλεια της δυναμικότητας τους, 10 φορές μικρότερη πιθανότητα του συνδρόμου μοσχεύματος εναντίον ξενιστή, αλλά και 100% συμβατότητα για ομόλογη χρήση (από το ίδιο το παιδί). Χρησιμοποιούνται σε αναιμίες, διάφορους τύπους καρκίνου, κληρονομικές διαταραχές του ανοσοποιητικού συστήματος, οξείες λευχαιμίες. Επίσης σε θεραπείες σε στάδιο κλινικών δοκιμών όπως για μεταμοσχεύσεις για καρκινικούς όγκους, για κληρονομικές ανωμαλίες, γονιδιακές θεραπείες, αυτοάνοσα νοσήματα (π.χ διαβήτη τύπου Ι και λύκος) και μεταμοσχεύσεις για ασθένειες όπως σκλήρυνση κατά πλάκας.
Υπάρχουν κι άλλες εφαρμογές τους;
Βλαστοκύτταρα μπορούν να ληφθούν σε διάφορες φάσεις της ζωής του ανθρώπου όπως:
Από βλαστοκύτταρα νεογιλών δοντιών: οι ασθένειες που προβλέπεται να αντιμετωπίζονται είναι η δημιουργία νέου πολφού και θεραπεία και αποκατάσταση περιοδοντικών παθήσεων, επιδιόρθωση τερηδονισμένων δοντιών χρήση στη γναθοχειρουργική ως οστικά μοσχεύματα στις περιπτώσεις τραυματισμών ή οστικών ελλειμμάτων, αναγέννηση ιστών, αποκατάσταση αρτηριακής απόφραξης και θεραπεία νευροεκφυλιστικών παθήσεων.
Από βλαστοκύτταρα του λίπους: για την ανάπλαση του μαστού έπειτα από μερική ή ολική μαστεκτομή, την ανάπλαση των οστών του κρανίου έπειτα από βαρύ τραυματισμό, τη θεραπεία της φωτογήρανσης του δέρματος. Ακόμα, μπορεί να χρησιμεύσουν στο μέλλον, για ανάπλαση του μεσοσπονδύλιου δίσκου, των μυών, των τενόντων, των οστών, του περιοδοντίου, του κερατοειδούς χιτώνα του οφθαλμου.
Συνεργάστηκε η Ελένη Μακροδούλη, μοριακή βιολόγος, MSc, Ph. D.
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για υγεία, διατροφή και γυμναστική στο shape.gr
