iStock
Από τη Μαίρη Μάρκου, Ενδοκρινολόγο Διαβητολόγο, Ενδοκρινολογικό τμήμα Νοσοκομείου Ερρίκος Ντυνάν, (markoumaria-md.gr).
Ασβέστιο σε ισορροπία: Ο ρόλος των παραθυρεοειδών στη δύναμή σου
Το ασβέστιο αποτελεί βασικό στοιχείο για την υγεία των οστών, των δοντιών και της νευρομυϊκής λειτουργίας. Η ομοιόσταση του ασβεστίου ρυθμίζεται μέσω ενός πολύπλοκου συστήματος όπου πρωταγωνιστούν οι παραθυρεοειδείς αδένες, η παραθορμόνη (PTH), την οποία παράγουν, η βιταμίνη D και ορισμένα βασικά μικροθρεπτικά συστατικά όπως το μαγνήσιο και η βιταμίνη K2. Όταν η ισορροπία αυτή διαταραχθεί, μπορεί να προκύψουν σοβαρές επιπτώσεις στη σκελετική υγεία αλλά και στη συνολική ευεξία.
Ποια είναι όμως τα συνηθέστερα προβλήματα των παραθυρεοειδών; Και πώς η διατροφή και ο τρόπος ζωής μπορούν να υποστηρίξουν τη φυσιολογική λειτουργία του συστήματος αυτού;
Ο ρόλος των παραθυρεοειδών αδένων
Οι παραθυρεοειδείς είναι τέσσερις μικροί ενδοκρινείς αδένες που βρίσκονται σε επαφή με τον θυρεοειδή. Εκκρίνουν την παραθορμόνη (PTH), η οποία ρυθμίζει τα επίπεδα του ιονισμένου ασβεστίου στο πλάσμα μέσω τριών βασικών μηχανισμών:
- Αύξηση της απορρόφησης ασβεστίου στο έντερο, μέσω ενεργοποίησης της βιταμίνης D στην ενεργή μορφή της (1,25-διυδροξυχοληκαλσιφερόλη).
- Απελευθέρωση ασβεστίου από το οστό.
- Μείωση της αποβολής ασβεστίου από τα νεφρά.
Η ακριβής ρύθμιση των επιπεδων της PTH είναι απαραίτητη για την πρόληψη τόσο της υποασβεστιαιμίας όσο και της υπερασβεστιαιμίας, οι οποίες μπορεί να έχουν νευρολογικές, καρδιαγγειακές ή σκελετικές επιπλοκές.
Η σημασία της βιταμίνης D και του μαγνησίου
Η βιταμίνη D αποτελεί κρίσιμο ρυθμιστή της απορρόφησης του ασβεστίου. Παράγεται στο δέρμα μέσω της έκθεσης στην υπεριώδη ακτινοβολία και μετατρέπεται στο ήπαρ και τα νεφρά στην ενεργή μορφή της υπό τη δράση της PTH, και προάγει όπως αναφέρθηκε την εντερική απορρόφηση του ασβεστίου.
Το μαγνήσιο είναι απαραίτητο για:
- Τη σύνθεση και έκκριση της PTH.
- Τη μετατροπή της βιταμίνης D στην ενεργή μορφή της.
- Την ευαισθησία των ιστών στην PTH, τη δράση της δηλαδή στον οργανισμό.
Έλλειψη μαγνησίου μπορεί να οδηγήσει σε μία κατάσταση που λέγεται λειτουργικός υποπαραθυρεοειδισμός, ακόμη και με φυσιολογικές τιμές PTH και D.
Η συμβολή της βιταμίνης K2
Η βιταμίνη K2, συμβάλλει στην ενεργοποίηση της οστεοκαλσίνης, μιας πρωτεΐνης που "καθοδηγεί” το ασβέστιο να εναποτεθεί στο οστό και όχι σε μαλακούς ιστούς (π.χ. αγγεία και νεφρά).
Η ανεπαρκής K2 μπορεί να σχετίζεται με:
- Μειωμένη οστική πυκνότητα
- Αυξημένο κίνδυνο αγγειακών επασβεστώσεων
Η συνεργασία D3 και K2 είναι πολύ σημαντική: η πρώτη αυξάνει την απορρόφηση ασβεστίου, ενώ η δεύτερη καθορίζει πού θα πάει αυτό το ασβέστιο.
Κλινικές ενδείξεις δυσλειτουργίας
Ο πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός είναι η συχνότερη αιτία υπερασβεστιαιμίας σε ενήλικες και η τρίτη σε συχνότητα ενδοκρινολογική πάθηση μετά τις παθήσεις του θυρεοειδούς και τον σακχαρώδη διαβήτη.
Αντίθετα, ο υποπαραθυρεοειδισμός οδηγεί σε υποασβεστιαιμία.
Όταν οι παραθυρεοειδείς δουλεύουν παραπάνω από όσο πρέπει (υπερπαραθυρεοειδισμός):
- Συχνή κόπωση: Εξάντληση χωρίς λόγο, ακόμα και μετά από ξεκούραση.
- Απώλεια συγκέντρωσης: Δυσκολία να "μαζέψεις το μυαλό σου”.
- Αλλαγές στη διάθεση: Ευερεθιστότητα, εύκολος εκνευρισμός ή και καταθλιπτικό συναίσθημα, κυκλοθυμία.
- Μυϊκή αδυναμία: Ακόμα και μικρές κινήσεις προκαλούν κούραση.
- Πόνοι στα κόκαλα ή στις αρθρώσεις: Πόνος χωρίς καταπόνηση, χωρίς προφανή λόγο και κυρίως στα χέρια τους ώμους και τα ισχία.
- Πέτρες στα νεφρά: Πόνος χαμηλά στη μέση ή αίμα στα ούρα.
- Συχνή ούρηση και δίψα: Πολλές επισκέψεις στην τουαλέτα ακόμη και τις νυκετρινές ώρες και αίσθηση πως δεν χορταίνεις νερό.
Όταν υπολειτουργούν (υποπαραθυρεοειδισμός):
- Μουδιάσματα ή μυρμηγκιάσματα στα χέρια, τα πόδια ή γύρω από το στόμα
- Μυϊκοί σπασμοί ή κράμπες
- Ξηρό δέρμα, εύθραυστα νύχια
- Κατάθλιψη ή άγχος που δεν εξηγείται εύκολα
- Απώλεια μαλλιών σε μερικές περιπτώσεις
- Ευαισθησία στο κρύο ή αίσθημα "παγώματος”
- Αρρυθμίες ή αίσθημα παλμών
Αυτά τα συμπτώματα δεν είναι πάντα ξεκάθαρα ή συγκεκριμένα. Αν επιμένουν, χρειάζεται έλεγχος ασβεστίου στο αίμα και εξέταση από ενδοκρινολόγο.Ο έλεγχος περιλαμβάνει μέτρηση της PTH, ιονισμένου ασβεστίου, φωσφόρου, βιταμίνης D και μαγνησίου.
Διατροφικές και συμπεριφορικές οδηγίες
Για τη διατήρηση της υγείας των οστών και της σωστής λειτουργίας των παραθυρεοειδών συνιστώνται:
- Έκθεση στον ήλιο 15-20 λεπτά ημερησίως χωρίς αντηλιακό (ανάλογα με την εποχή και κατά προτιμήση πριν τις 10 το πρωί και μετά τις 6.00 το απόγευμα τους θερινούς μήνες)
- Πρόσληψη ασβεστίου μέσω γαλακτοκομικών, φυλλωδών λαχανικών, ψαριών με κόκαλο, ξηρών καρπών
- Μαγνήσιο από τροφές όπως οι ξηροί καρποί, οι μπανάνες, η βρώμη, τα όσπρια
- Βιταμίνη K2 από ζυμωμένα τρόφιμα όπως το natto, ή μέσω συμπληρωμάτων (σε συνδυασμό με D3)
- Άσκηση με βάρη ή αντιστάσεις 2-3 φορές την εβδομάδα
- Μείωση της καφεΐνης και αναψυκτικών τύπου cola, που μπορεί να επηρεάσουν την απορρόφηση ασβεστίου
Οι παραθυρεοειδείς αδένες αποτελούν θεμέλιο για την ισορροπία του ασβεστίου στο σώμα. Μέσα από μια ολιστική προσέγγιση — που περιλαμβάνει επαρκή έκθεση στον ήλιο, στοχευμένη διατροφή και έγκαιρο έλεγχο των επιπέδων ασβεστίου, D, K2 και μαγνησίου — μπορούμε να προστατεύσουμε όχι μόνο τα οστά μας, αλλά και τη συνολική μας ζωτικότητα.
Η έγκαιρη διάγνωση δυσλειτουργιών του παραθυρεοειδούς συχνά επιτρέπει την πλήρη αποκατάσταση της ισορροπίας, πριν υπάρξουν μη αναστρέψιμες επιπτώσεις.
Τρώγοντας για δυνατά οστά: Οι Καλύτερες Πηγές Ασβεστίου
Δεν είναι μόνο το γάλα! Το ασβέστιο κρύβεται σε πολλές καθημερινές τροφές.
- Γαλακτοκομικά: Γάλα, γιαούρτι, τυρί - τα κλασικά και πιο απορροφήσιμα.
- Πράσινα λαχανικά: Μπρόκολο, λαχανίδα, σέσκουλα (λάπαθο). Το σπανάκι έχει μεν ασβέστιο, αλλά δύσκολα απορροφάται.
- Ξηροί καρποί & σπόροι: Αμύγδαλα, σουσάμι, ταχίνι, ηλιόσποροι.
- Όσπρια: Ρεβίθια, φακές, φασόλια – με λίγο λεμόνι για καλύτερη απορρόφηση.
- Ψάρια με κόκαλο: Σαρδέλες, γαύρος – ειδικά σε κονσέρβα που τρώγονται με τα μαλακά τους κόκαλα.
- Εμπλουτισμένα τρόφιμα: Γάλα φυτικής προέλευσης (π.χ. σόγιας, αμυγδάλου), δημητριακά, μπάρες — όταν γράφουν "εμπλουτισμένα με ασβέστιο".
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για υγεία, διατροφή και γυμναστική στο shape.gr
