pexels
Από την Ελένη Σολταρίδου, ψυχολόγο, υποψήφια διδάκτορα Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (@elenasoltaridou).
Η λέξη "κακοποίηση" είναι συνυφασμένη στο μυαλό των περισσότερων ανθρώπων με τη σωματική βία. Είναι, όμως, μόνο αυτό; Η κακοποίηση είναι τόσο η ψυχολογική βία, όσο και η λεκτική, η υποτίμηση, η χειραγώγηση, η προσπάθεια επιβολής και άσκησης ελέγχου, ο περιορισμός σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο. Η κακοποίηση αφορά επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές, όπως είναι οι εκρήξεις θυμού, τα έντονα και παράλογα ξεσπάσματα ζήλιας, ο πλήρης έλεγχος των κινήσεων του θύματος, οι απειλές, οι προσβολές και η υποτίμηση.
Η ψυχολογία του θύματος
Το τελευταίο χρονικό διάστημα, κυρίως από την περίοδο της καραντίνας και μετά, γινόμαστε μάρτυρες πολλών γυναικοκτονιών. Τι συμβαίνει; Πώς εξηγείται; Γυναίκες σιωπούν γιατί κυριαρχεί μέσα τους η άρνηση και τους κυριεύει ο φόβος, αυτός της επερχόμενης εκδίκησης του θύτη αλλά και ο φόβος της μοναξιάς και της εγκατάλειψης.
Πολλές γυναίκες βρίσκονται σε κατάσταση μαθημένης ανημποριάς, αποδεχόμενες σιωπηλά τη βία που υφίστανται και πιστεύοντας ότι δεν μπορούν να κάνουν τίποτα για να αλλάξουν αυτό που βιώνουν. Άλλες πιστεύουν ότι τους αξίζει, άλλοτε γιατί μεγάλωσαν σε ανάλογα περιβάλλοντα, άλλοτε λόγω χαμηλής αυτοεκτίμησης, άλλοτε γιατί προσπαθούν να σώσουν τον σύντροφό τους από τη συμπεριφορά του.
Στο αρχικό στάδιο μιας κακοποιητικής σχέσης το θύμα πιστεύει ότι τα επεισόδια βίας είναι μεμονωμένα περιστατικά τα οποία θεωρεί ότι μπορεί να αλλάξει, αναλαμβάνοντας στην πράξη δύο ρόλους, τον ρόλο του θύματος και τον ρόλο του σωτήρα του θύτη. Προκειμένου να εξισορροπήσει και να αντιμετωπίσει τη θλίψη, το άγχος, τον φόβο και το πένθος που προκύπτουν από την κακοποίηση, το θύμα οδηγείται στην άρνηση και την απώθηση συγκεκριμένων συμπεριφορών, σκέψεων και συναισθημάτων. Σταδιακά αρχίζει να κατηγορεί τον εαυτό του, να αναζητά τη δική του ευθύνη, προσπαθώντας να ελαχιστοποιήσει την ευθύνη του θύτη.
Η ψυχολογία και το προφίλ του κακοποιητή
Σε πολλές κακοποιητικές σχέσεις οι θύτες προσπαθούν να δικαιολογήσουν συμπεριφορές ζήλιας, βίας και κτητικότητας στον βωμό της υπερβολικής αγάπης. Στην πραγματικότητα όμως, πρόκειται για άτομα ανασφαλή, με χαμηλή αυτοεκτίμηση, που δεν μπορούν να δεχτούν την απόρριψη και έχουν την ανάγκη για συνεχή επιβεβαίωση. Είναι άνθρωποι που συνεχώς θυματοποιούν τον εαυτό τους και υιοθετούν χειριστικές συμπεριφορές, επιρρίπτοντας όλες τις ευθύνες στους άλλους. Είναι οι ίδιοι άνθρωποι που θα απαιτούν αποκλειστικότητα και θα προσπαθήσουν να απομακρύνουν τη σύντροφό τους από τον κοινωνικό της περίγυρο.
Οι λόγοι που μία γυναίκα μένει σε μια κακοποιητική σχέση
Πολλές φορές η γυναίκα που υφίσταται την κακοποίηση δεν αναγνωρίζει τον εαυτό της ως θύμα. Η άρνηση λειτουργεί ως μηχανισμός άμυνας, με αποτέλεσμα την ελλιπή συνειδητοποίηση της πραγματικότητας. Συχνά η γυναίκα που μένει σε μια κακοποιητική σχέση ενοχοποιεί τον εαυτό της, δικαιολογεί τον σύντροφό της, επωμίζεται εκείνη την ευθύνη, νιώθει ντροπή και ενοχές. Υπάρχει φόβος για εκδικητική συμπεριφορά, είτε εις βάρος της είτε εις βάρος των παιδιών, αν υπάρχουν. Υπάρχει, επίσης, ο φόβος ότι δε θα γίνει πιστευτή, θα την αμφισβητήσουν και δε θα έχει τη δύναμη ή τα μέσα να υπερασπιστεί τον εαυτό της.
Όταν έχει ανοίξει ο κύκλος της βίας
Η αλήθεια είναι πως όταν ο κύκλος της βίας ανοίξει, δεν κλείνει. Η πρώτη φορά γίνεται δεύτερη, τρίτη, τέταρτη... Ακόμα και όταν η γυναίκα αποφασίσει να φύγει από αυτή τη σχέση, ο θύτης θα προσπαθήσει με μια πρόσκαιρη μεταμέλεια να την πείσει να γυρίσει χρησιμοποιώντας γνωστούς, φίλους, οικογένεια, αλλά και τις ανασφάλειες και τους φόβους για το μέλλον που η γυναίκα κουβαλάει μέσα της.
1ο βήμα: ειλικρίνεια προς τον ίδιο σου τον εαυτό
Αν θέλεις την αλλαγή, σκέψου ότι η μακροχρόνια κακοποίηση μπορεί να προκαλέσει διαταραχές στις οποίες συμπεριλαμβάνονται διαταραχές της διάθεσης, όπως η κατάθλιψη, οι αγχώδεις διαταραχές και το μετατραυματικό στρες. Και η αλήθεια είναι ότι το πρώτο βήμα για να αντιμετωπίσεις τη βία και μια κακοποιητική σχέση είναι να αναγνωρίσεις και να παραδεχτείς τι πραγματικά συμβαίνει.
Ουσιαστικά, απαιτείται ειλικρίνεια απέναντι στον εαυτό σου. Πρέπει να κατανοήσεις ότι δεν είσαι υπεύθυνη για τη συμπεριφορά κάποιου άλλου, ακόμα και αν αυτός είναι ο σύντροφός σου, και ότι οι βίαιες αντιδράσεις του είναι επιλογή δική του και όχι δική σου. Η ζωή, όμως, είναι δική σου και η αξία της είναι ανεκτίμητη.
AΠΟ ΤΟ SHAPE ΜΑΡΤΙΟΥ 2025
Gaslighting: Μια ύπουλη μορφή χειραγώγησης
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για υγεία, διατροφή και γυμναστική στο shape.gr
