istock
Κάθε ασθενής αντιδρά με διαφορετικό τρόπο στη χημειοθεραπεία ή την ακτινοθεραπεία ανάλογα με τον τύπο και το στάδιο της νόσου, τις δόσεις των φαρμάκων που παίρνει και τη βιολογική αντοχή του οργανισμού του. Συνήθως οι θεραπείες αυτές προκαλούν ορισμένες μόνον παρενέργειες στον οργανισμό των ασθενών, χωρίς να διαταράσσει ολόκληρη την ομαλή και φυσιολογική του λειτουργία.
Γιατί η χημειοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία προκαλούν παρενέργειες;
Σϋμφωνα με την κλινική του Κλίβελαντ η χημειοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία καταπολεμούν τον καρκίνο καταστρέφοντας τα καρκινικά κύτταρα. Παρόλο που έχουν σχεδιαστεί για να σκοτώνουν τα καρκινικά κύτταρα, ενώ παράλληλα να εξοικονομούν υγιή ιστό, αυτές οι θεραπείες μερικές φορές βλάπτουν ή καταστρέφουν τα φυσιολογικά κύτταρα. Η βλάβη στα φυσιολογικά κύτταρα μπορεί να προκαλέσει παρενέργειες.
Τα καλά νέα είναι ότι ενώ τα κατεστραμμένα καρκινικά κύτταρα πεθαίνουν, τα φυσιολογικά κύτταρα μπορούν να επισκευαστούν. Οι περισσότεροι άνθρωποι λαμβάνουν χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία κατανεμημένες σε πολλαπλές συνεδρίες για να δώσουν στα φυσιολογικά κύτταρα χρόνο να επισκευαστούν.
Προετοιμασία χημειοθεραπείας: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε
Πότε ξεκινούν οι παρενέργειες της ακτινοβολίας και της χημειοθεραπείας;
Ενδέχεται να εμφανίσεις ανεπιθύμητες ενέργειες μέσα σε λίγες ώρες από τη θεραπεία - όπως συμβαίνει με ορισμένες θεραπείες χημειοθεραπείας - που σταδιακά αρχίζουν να βελτιώνονται. Ή μπορεί να μην εμφανίσεις παρενέργειες μέχρι να ολοκληρώσεις αρκετές συνεδρίες θεραπείας, όπως συμβαίνει μερικές φορές με την ακτινοβολία.
Πόσο διαρκούν οι παρενέργειες της ακτινοβολίας και της χημειοθεραπείας;
Οι περισσότερες ανεπιθύμητες ενέργειες υποχωρούν μέσα σε λίγους μήνες μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας. Ωστόσο, ορισμένες ανεπιθύμητες ενέργειες δεν ξεκινούν παρά μόνο μήνες ή χρόνια μετά τη θεραπεία. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι παρενέργειες αυτές μπορεί να είναι μόνιμες.
Οι 8 πιο συχνές παρενέργειες της χημειοθεραπείας και της ακτινοβολίας
- Κόπωση
- Απώλεια μαλλιών και φρυδιών
- Αλλαγές στο δέρμα
- Ναυτία, έμετος και διάρροια
- Απώλεια όρεξης ή δυσκολία στο φαγητό
- Δυσκολία στη μνήμη και στη συγκέντρωση
- Προβλήματα στην ουροδόχο κύστη
- Προβλήματα στο σεξ και τη γονιμότητα
Οι παρενέργειες από τη χημειοθεραπεία και την ακτινοθεραπεία θα εξαρτηθεί από τη συνολική υγεία σου και τους συγκεκριμένους τύπους φαρμάκων χημειοθεραπείας ή δόση ακτινοθεραπείας που λαμβάνεις. Επίσης, το αν λαμβάνεις συνδυασμό θεραπειών έχει επίσης σημασία.
Μπορεί να εμφανίσεις κάποιες από τις παρακάτω ανεπιθύμητες ενέργειες ή και καμία. Ο ογκολόγος σου - ο ειδικός στον καρκίνο που είναι υπεύθυνος για τη θεραπεία σου - είναι η καλύτερη πηγή για να σου εξηγήσει ποιες παρενέργειες να περιμένεις, δεδομένου του θεραπευτικού πρωτοκόλλου.
"Είμαι η Ερμοφίλη και σου λέω ότι όλα μπορούν να συμβούν"
1. Κόπωση
Η κόπωση είναι η πιο κοινή παρενέργεια της χημειοθεραπείας και της ακτινοθεραπείας. Κατά τη διάρκεια της θεραπείας, το σώμα σου όχι μόνο καταπολεμά τον καρκίνο, αλλά εργάζεται επίσης για να επιδιορθώσει τη βλάβη των κυττάρων από τη θεραπεία. Ως αποτέλεσμα, μπορεί να νιώθεις πολύ κουρασμένη για να κάνεις τις συνηθισμένες σου δραστηριότητες. Η κούραση μπορεί να εμφανιστεί σταδιακά ή ξαφνικά.
Οι θεραπείες χημειοθεραπείας, ειδικότερα, μπορούν να μειώσουν τον αριθμό των ερυθρών αιμοσφαιρίων και να οδηγήσουν σε αναιμία. Με την αναιμία, μπορεί να νιώθεις υπερβολική κόπωση μαζί με άλλα συμπτώματα όπως δύσπνοια και ταχυκαρδία. Επικοινώνησε αμέσως με τον γιατρό σου εάν παρατηρήσεις αυτά τα συμπτώματα.
2. Απώλεια μαλλιών και φρυδιών
Τα τριχοθυλάκια είναι ευαίσθητα στην ακτινοβολία και τη χημειοθεραπεία. Αν και μπορεί να εμφανίσεις ολική τριχόπτωση, τα μαλλιά συνήθως μεγαλώνουν ξανά. Συνήθως αρχίζουν να αναπτύσσονται ξανά μέσα σε δύο έως τρεις μήνες μετά τη χημειοθεραπεία και τρεις έως έξι μήνες μετά την ακτινοθεραπεία. Η υφή και το χρώμα των μαλλιών σας μπορεί να είναι διαφορετικά όταν μεγαλώσουν ξανά.
3. Αλλαγές στο δέρμα
Η χημειοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία μπορεί να προκαλέσουν ερεθισμό του δέρματος, κνησμό, ξηρότητα, ερυθρότητα και πρήξιμο. Αυτές οι θεραπείες μπορεί επίσης να αλλάξουν χρώμα στο δέρμα σου ή να σκουρύνει.
Η ακτινοθεραπεία μπορεί να προκαλέσει δερματικές πληγές που πρέπει να παρακολουθείς για μόλυνση. Αυτές οι πληγές (και άλλες δερματικές αλλαγές) εμφανίζονται μόνο σε μέρη του σώματος που λαμβάνουν ακτινοβολία. Τα δερματικά εξανθήματα, είναι συχνά κατά τη διάρκεια της χημειοθεραπείας. Η χημειοθεραπεία μπορεί επίσης να κάνει πιο ευαίσθητο το δέρμα σου στο ηλιακό φως, αυξάνοντας τον κίνδυνο ηλιακού εγκαύματος.
Τα περισσότερα εξανθήματα και άλλες μορφές ερεθισμού του δέρματος βελτιώνονται μετά τη θεραπεία αλλά απαιτούν χρόνο για την επούλωση.
4. Ναυτία, έμετος και διάρροια
Τόσο η χημειοθεραπεία όσο και η ακτινοθεραπεία μπορεί να προκαλέσουν διάρροια, ναυτία και έμετο. Ο τύπος του φαρμάκου που παίρνεις, ο τρόπος χορήγησης, η δόση και η συχνότητα που το λαμβάνεις επηρεάζουν το αν θα εμφανίσεις αυτά τα συμπτώματα. Αν δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να παρουσιάσεις αφυδάτωση ή να χάσεις θρεπτικά συστατικά που χρειάζεσαι.
Η χημειοθεραπεία μπορεί να προκαλέσει προσωρινή δυσανεξία στη λακτόζη. Εάν παρατηρήσεις περισσότερες διάρροιες ή υδαρή κόπρανα, ίσως χρειαστεί να μειώσεις ή να αφαιρέσεις αυτά τα τρόφιμα ή τα ροφήματα μέχρι να αποκατασταθεί η υγεία του εντέρου σου.
Είναι πιο πιθανό να εμφανίσεις ναυτία και έμετο με ακτινοθεραπεία που στοχεύει προς τον εγκέφαλο ή την κοιλιά. Είναι πιο πιθανό να εμφανίσεις διάρροια και άλλες μορφές γαστρεντερικών διαταραχών (αέρια, κράμπες, φούσκωμα) με ακτινοβολία που κατευθύνεται στη λεκάνη σου.
5. Απώλεια όρεξης ή δυσκολία στο φαγητό
Οι παρενέργειες όπως η ναυτία, ο έμετος και η διάρροια μειώνουν την όρεξή σου. Ωστόσο, μπορεί να χάσεις την όρεξή σου ή να έχεις πρόβλημα με το φαγητό για άλλους λόγους.
- Αλλαγές στην αίσθηση της γεύσης σου. Ορισμένα φάρμακα χημειοθεραπείας μπορούν να αλλάξουν τους γευστικούς σου κάλυκες, έτσι ώστε τα πικρά φαγητά να έχουν πιο πικρή γεύση από το συνηθισμένο, τα γλυκά τρόφιμα να είναι λιγότερο γλυκά και τα τρόφιμα, γενικά, να έχουν μεταλλική γεύση. Η ακτινοβολία για καρκίνους κεφαλής και τραχήλου μπορεί επίσης να αλλάξει τη γεύση των τροφίμων. Μπορεί να προκαλέσει ξηροστομία, καθιστώντας τα τρόφιμα λιγότερο γευστικά και το φαγητό λιγότερο ευχάριστο. Αυτές οι αλλαγές συχνά βελτιώνονται μετά τη θεραπεία.
- Δυσκολία στη μάσηση ή στην κατάποση. Η ακτινοβολία στο στόμα ή στο λαιμό μπορεί να βλάψει τον ιστό, καθιστώντας τον επώδυνο και δύσκολο στην κατάποση (δυσφαγία). Οι πληγές στο στόμα και ο πονόλαιμος είναι συχνές παρενέργειες της χημειοθεραπείας. Μερικοί άνθρωποι που λαμβάνουν χημειοθεραπεία εμφανίζουν αυξημένη ευαισθησία σε ζεστά και κρύα τρόφιμα και είναι επώδυνη.
6. Δυσκολία στη μνήμη και στη συγκέντρωση
Είναι σύνηθες κατά τη διάρκεια της θεραπείας του καρκίνου να αντιμετωπίζεις προβλήματα με τη σκέψη, τη συγκέντρωση ή τη μνήμη. Συνήθως, οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν προβλήματα με τη βραχυπρόθεσμη μνήμη ιδιαίτερα. Ανεξάρτητα από τη θεραπεία σου, το άγχος μιας διάγνωσης καρκίνου μπορεί να κάνει πιο δύσκολη τη σκέψη και τη συγκέντρωση.
Η ακτινοθεραπεία που στοχεύει στο κεφάλι μπορεί να επηρεάσει την ικανότητά σου να επεξεργάζεσαι πληροφορίες. Η θολούρα στον εγκέφαλο από την χημειοθεραπεία ή ο "χημειοεγκέφαλος" είναι συχνή παρενέργεια μεταξύ των ατόμων που λαμβάνουν χημειοθεραπεία. Εκτός από το ότι θα αφιερώνεις περισσότερο χρόνο για να σκεφτείε, να θυμάσαι και να εκτελέσεις εργασίες, μπορεί να έχεις προβλήματα με τον ύπνο και να χάσεις την όρεξή σου. Το αυξημένο καθημερινό άγχος μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη, η οποία μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα.
7. Προβλήματα στην ουροδόχο κύστη
Η ακτινοβολία προς τη λεκάνη σου και ορισμένα φάρμακα χημειοθεραπείας μπορεί να ερεθίσουν την ουροδόχο κύστη, καθιστώντας δύσκολο να ουρήσεις ή να αδειάσεις την κύστη σου. Μπορεί να παρατηρήσεις πόνο ή αίσθημα καύσου κατά την ούρηση ή να νιώθεις συνεχή επιθυμία για τουαλέτα.
Είναι σημαντικό να προσέχεις για συμπτώματα ουρολοίμωξης, όπως πυελικό πόνο, θολά ούρα, αιματοουρία και πυρετό. Οι ουρολοιμώξεις είναι πάντα δυσάρεστες, αλλά μπορεί να είναι σοβαρές όταν κάνεις θεραπεία για τον καρκίνο.
8. Προβλήματα στο σεξ και τη γονιμότητα
Το άγχος της διάγνωσης και των θεραπειών για τον καρκίνο μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη σεξουαλική σου ζωή. Παράγοντες που επηρεάζουν την επιθυμία για σεξ - όπως η κούραση, οι ορμονικές αλλαγές ή οι αλλαγές στην αυτο-εικόνα σου - μπορεί επίσης να παίζουν ρόλο στην ικανότητά σου να συλλάβεις μετά τη θεραπεία του καρκίνου.
Στις γυναίκες η χημειοθεραπεία μπορεί να μειώσει τα επίπεδα οιστρογόνων, προκαλώντας συμπτώματα όπως κολπική ξηρότητα και καταστάσεις όπως πρωτοπαθή ωοθηκική ανεπάρκεια. Με αυτή την πάθηση, οι ωοθήκες σταματούν να παράγουν ωάρια πρόωρα (πριν από την ηλικία των 40 ετών).
Η ακτινοβολία που κατευθύνεται προς τη λεκάνη σου μπορεί να βλάψει τις ωοθήκες σου και να παρεμποδίσει την παραγωγή οιστρογόνων και ωαρίων. Η ακτινοθεραπεία που απευθύνεται στο κεφάλι σου μπορεί να επηρεάσει τους αδένες που ελέγχουν τις ορμόνες του φύλου και της εγκυμοσύνης.
Ρεγγίνα Μακέδου: Το πρόσωπο της χημειοθεραπείας
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για υγεία, διατροφή και γυμναστική στο shape.gr
