Istock
Από τη Μελίνα Σιδηροπούλου
Η εικαστική ψυχοθεραπεία έχει δύναμη στην ψυχική μας υγεία. Στο εξωτερικό πολιτιστικές εκδηλώσεις συνταγογραφούνται από γιατρούς όπως συναυλίες και επισκέψεις σε μουσεία, το ίδιο αρχίζει να συμβαίνει και στην Ελλάδα. Μάλιστα στη Βρετανία η συνταγογράφηση γίνεται από το Εθνικό Σύστημα Υγείας (NHS) που έχει εντάξει πλήθος καλλιτεχνικών δράσεων στη φαρέτρα της.
Το 2021 υπεγράφη στην Ελλάδα, με πρωτοβουλία τότε του Υφυπουργού Πολιτισμού Νικόλα Γιατρομανωλάκη, Μνημόνιο Συνεργασίας μεταξύ του Υπουργείου Παιδείας και του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού για τον σχεδιασμό και την εφαρμογή του προγράμματος Πολιτιστικής Συνταγογράφησης και στην Ελλάδα. Το πρόγραμμα αυτή την περίοδο βρίσκεται στην πρώτη φάση της υλοποίησής του που αφορά τη διεξαγωγή ερευνητικού έργου για τον σχεδιασμό, την εφαρμογή και την αξιολόγηση των επιμέρους δράσεων με τη συμμετοχή 10 πολιτιστικών φορέων.
Ανάμεσα σε αυτούς και το ΕΜΣΤ που έχει εισάγει το πρόγραμμα της εικαστικής ψυχοθεραπείας από το 2017 και αποτελεί την πρότασή του και για την πρωτοβουλία της πολιτιστικής συνταγογράφησης.
Το Shape συνάντησε την Ελισάβετ Ιωαννίδη, εικαστική ψυχοθεραπεύτρια και επιμελήτρια εκπαιδευτικών προγραμμάτων του ΕΜΣΤ, προκειμένου να μας διαφωτίσει για το πώς συμβάλλει η τέχνη στην ψυχική μας υγεία.
Τι είναι η εικαστική ψυχοθεραπεία;
H εικαστική ψυχοθεραπεία είναι μια μορφή θεραπείας η οποία συνδυάζει τις εγγενείς ποιότητες της τέχνης με τις ιδιότητες της ψυχοθεραπείας. Με ένα τρίτο μέσο, που είναι η εικόνα που δημιουργεί ο θεραπευόμενος, μπορεί να έρθει πιο κοντά στα συναισθήματά του και να εξωτερικεύσει θέματα που ίσως να μην έχει συνειδητοποιήσει.
Πρόκειται για έναν διαφορετικό τρόπο επεξεργασίας των συναισθημάτων, ψυχικής διερεύνησης και αυτοκαλλιέργειας που μας επιτρέπει να δούμε μια άλλη πλευρά του εαυτού μας. "Μάλιστα θα έλεγα πως είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτικός, ακόμα και για ανθρώπους που βρίσκονται ήδη σε θεραπεία, γιατί μια εικόνα ανοίγει μαγικά έναν άλλο κόσμο και αποκαλύπτει πολλά σε σύντομο χρονικό διάστημα. Η εικόνα που θα δημιουργήσει ο θεραπευόμενος αποτελεί κατά κάποιο τρόπο ένα τεκμήριο της συγκεκριμένης περιόδου, στο οποίο μπορεί να επανέρχεται" σημειώνει η Ελισάβετ Ιωαννίδη.
Ποια είναι τα είδη ψυχοθεραπείας; Τι είναι η ψυχανάλυση; Ψυχολόγος ή ψυχίατρος;
Πώς διεξάγεται μια συνεδρία εικαστικής θεραπείας;
Η εικαστική ψυχοθεραπεία απευθύνεται σε όλους τους ανθρώπους και σε όλες τις ομάδες. Μπορεί να γίνει είτε ατομικά είτε ομαδικά, όπως και η ψυχοθεραπεία, ενώ επίσης λειτουργεί θεαματικά στα παιδιά που ενδέχεται να μην μπορούν να εκφραστούν λεκτικά, έχουν όμως να πουν πολλά μέσα από τις εικόνες που ζωγραφίζουν.
Αφού λοιπόν μιλήσει κανείς αρχικά με τον θεραπευτή, διαλέγει ανάμεσα στα υλικά που είναι διαθέσιμα ώστε να δημιουργήσει το δικό του έργο (συνήθως ζωγραφικό ή γλυπτό), το οποίο θα αναλύσει έπειτα με τον εικαστικό ψυχοθεραπευτή του.
Πότε εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα η εικαστική ψυχοθεραπεία;
Η εικαστική ψυχοθεραπεία εφαρμόστηκε αρχικά από την εργοθεραπεύτρια και εικαστική θεραπεύτρια Αφροδίτη Πανταγούτσου το 2004 σε κλινικούς φορείς Διαταραχών Προσωπικότητας και Διαταραχών Διατροφής στο Αιγινήτειο νοσοκομείο.
Ποιοι μπορούν να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα εικαστικής ψυχοθεραπείας στο ΕΜΣΤ;
Το πρόγραμμα του ΕΜΣΤ απευθύνεται σε ενήλικες. Οι τρέχουσες εκθέσεις και τα έργα των μόνιμων συλλογών του Μουσείου αποτελούν κάθε φορά έναυσμα για τις ομάδες που παρακολουθούν το πρόγραμμα εικαστικής θεραπείας. Οι ενδιαφερόμενοι υποβάλλουν αίτηση και κατόπιν καλούνται σε συνέντευξη. Έπειτα σχηματίζονται ομάδες 10-12 ατόμων με κοινά αιτήματα που θα συμμετάσχουν σε 12 συνεδρίες.
Ανάλογα με το κοινό αίτημα της ομάδας επιλέγονται έργα τέχνης, ένα για κάθε συνάντηση, το οποίο αποτελεί απλώς την αφετηρία. Στην αρχή γίνεται μια μικρή συζήτηση για τον καλλιτέχνη και το έργο του και στη συνέχεια οι συμμετέχοντες δημιουργούν το δικό τους έργο.
"Ωστόσο μπορεί να έρθει κάποιος στη συνεδρία επηρεασμένος από πράγματα που έχουν συμβεί στην προσωπική του ζωή, και να φέρει αυτό που θέλει στη συνεδρία, κι όχι το προτεινόμενο έργο Τέχνης που αποτελεί απλώς ένα έναυσμα" εξηγεί η κα Ιωαννίδη που έχει σπουδάσει ψυχολογία και Ιστορία της Τέχνης και έχει ειδικευτεί στην εικαστική ψυχοθεραπεία στο Κέντρο Τέχνης και Ψυχοθεραπείας.
Μπορεί να λειτουργήσει όπως η ψυχοθεραπεία;
"Θα πρέπει να τονίσουμε πως πρόκειται για μια βραχυπρόθεσμη παρέμβαση, δεν μπορούμε να μπούμε σε βάθος. Όμως για πολλούς συμμετέχοντες στάθηκε έναυσμα να ξεκινήσουν ψυχοθεραπεία στη συνέχεια. Αν οι συμμετέχοντες βρίσκονται ήδη σε ψυχοθεραπεία, προτείνουμε απλώς να γνωρίζει ο ψυχοθεραπευτής τους ότι παρακολουθούν το πρόγραμμα" απαντά η εικαστική ψυχοθεραπεύτρια και κλείνει με το εξής: "Οι χώροι πολιτισμού μπορούν να γίνουν ο δίαυλος επικοινωνίας ανάμεσα στον κόσμο και τις δομές ψυχικής υγείας. Η τέχνη λειτουργεί άλλωστε θεραπευτικά".
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία την Ελισάβετ Ιωαννίδη, εικαστική ψυχοθεραπεύτρια, επιμελήτρια εκπαιδευτικών προγραμμάτων του ΕΜΣΤ.
Ψυχολογικό τραύμα: Πώς το βιώνουμε και πώς θα το αντιμετωπίσουμε
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για υγεία, διατροφή και γυμναστική στο shape.gr
