istock
Η υπέρταση στην κύηση δεν είναι σπάνια και είναι μια επιπλοκή που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την έκβαση της εγκυμοσύνης. Η Καρδιολόγος και Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής Παν. Αθηνών Ουρανία Παπαζάχου, Επιμελήτρια Α’ του Καρδιολογικού Τμήματος στο "Έλενα Βενιζέλου", απαντά στις πιο σημαντικές ερωτήσεις για το θέμα.
Μπορεί να εμφανισθεί υπέρταση στην κύηση;
Βεβαίως και μπορεί. Οι υπερτασικές διαταραχές είναι μάλιστα η συχνότερη επιπλοκή της εγκυμοσύνης. Εμφανίζονται περίπου στο 15% των κυήσεων και αποτελούν μία από τις πρώτες αιτίες θνητότητας και νοσηρότητας, τόσο της μητέρας, όσο και του εμβρύου ή του νεογνού.
Φυσιολογικά, η αρτηριακή πίεση (ΑΠ) μειώνεται στο πρώτο μισό της κύησης και στο δεύτερο μισό επανέρχεται στα πρό της εγκυμοσύνης επίπεδα ή λίγο υψηλότερα.
Οι ειδικοί έχουν καταλήξει τα τελευταία χρόνια, ότι ορισμός της υπέρτασης της κύησης είναι ίδιος με της ιδιοπαθούς αρτηριακής υπέρτασης, ορίζεται δηλαδή ως μόνιμη αύξηση της ΑΠ στο ιατρείο σε επίπεδα ≥140 mmHg για τη συστολική και/ή ≥90 mmHg για τη διαστολική. Η διάγνωση γίνεται με τουλάχιστον δύο παθολογικές μετρήσεις σε διαφορετικές ημέρες. Σε πολλές περιπτώσεις όμως, πρέπει να χρησιμοποιούμε την 24ωρη καταγραφή, αφ’ενός γιατί πολλές εγκυμονούσες παρουσιάζουν υπέρταση "λευκής μπλούζας" και αφ’ ετέρου γιατί σε γυναίκες υψηλού κινδύνου έχει μεγαλύτερη προγνωστική αξία από την κλασική μέτρηση στο ιατρείο.
Διαβάστε Επίσης
Υπάρχουν 4 κατηγορίες υπέρτασης στην κύηση:
1. Χρόνια ή προϋπάρχουσα υπέρταση: Είναι η υπέρταση που
έχει διαγνωσθεί πριν την εγκυμοσύνη ή μέσα στις πρώτες 20 εβδομάδες της εγκυμοσύνης
2. Υπέρταση της κύησης: Είναι αυτή που εμφανίζεται στις 20 τελευταίες εβδομάδες και μπορεί να επιπλακεί με προεκλαμψία (εμφάνιση πρωτεϊνουρίας)
3. Χρόνια υπέρταση που επιπλέκεται με προεκλαμψία
4. Υπέρταση που δεν μπορεί να κατηγοριοποιηθεί πριν τον τοκετό. Αυτό συμβαίνει όταν η διάγνωση της ΑΥ γίνει στο 2ο μισό της εγκυμοσύνης, χωρίς να ξέρουμε τα προηγούμενα επίπεδα ΑΠ. Έτσι παρακολουθούμε τη γυναίκα μετά τον τοκετό: Αν τα επίπεδα της ΑΠ επανέλθουν στο φυσιολογικό 6 εβδομάδες από τον τοκετό, τότε επρόκειτο για υπέρταση κύησης. Αν όχι,πρόκειται για χρόνια υπέρταση.
Τι είναι η προεκλαμψία;
Είναι μια νόσος αποκλειστικά της εγκυμοσύνης, άγνωστης πρακτικά αιτιολογίας, που επηρεάζει πολλά συστήματα του οργανισμού.
Χαρακτηρίζεται από:
α) υπέρταση και
β) πρωτεϊνουρία (>300 mg στα συνολικά ούρα που συλλέγονται
σε ένα 24ωρο και όχι σε απλό δείγμα ούρων).
Το οίδημα, δηλαδή το πρήξιμο, των κάτω και άνω άκρων αλλά και του προσώπου είναι συχνό, αλλά δεν αποτελεί κριτήριο για τη διάγνωση.
Όταν έχουμε υψηλές τιμές ΑΠ>160/100, μεγάλη πρωτεϊνουρία (>5gr λεύκωμα στο 24ωρο) και κάποιο από τα συμπτώματα που θα αναφέρουμε παρακάτω, τότε έχουμε σοβαρή προεκλαμψία, που αποτελεί προάγγελο σοβαρών επιπλοκών ή ακόμα και μοιραίων για τη μητέρα ή το έμβρυο.
Στα συμπτώματα της σοβαρής προεκλαμψίας συμπεριλαμβάνονται:
• Πονοκέφαλοι και διαταραχές όρασης (προάγγελος εκλαμψίας)
• Πνευμονικό οίδημα
• Μειωμένη αποβολή ούρων (αυτό ονομάζεται ολιγουρία και συμβαίνει όταν το ποσό των ούρων είναι μικρότερο των 500ml στο 24ωρο)
Ηπατικές διαταραχές
• Καθυστέρηση ανάπτυξης του εμβρύου.
Μια σοβαρή αλλά ευτυχώς σπάνια μορφή προεκλαμψίας είναι το σύνδρομο HELLP, που χαρακτηρίζεται από αιμόλυση, αυξημένα ηπατικά ένζυμα και χαμηλά αιμοπετάλια.
Πού οφείλεται η υπέρταση κατά την κύηση; Υπάρχουν προδιαθεσικοί παράγοντες;
Για τη χρόνια υπέρταση, τα αίτια είναι ίδια με εκείνα της ιδιοπαθούς υπέρτασης στο γενικό πληθυσμό, δηλαδή πολυπαραγοντικά γενετικά αίτια. Για την υπέρταση της κύησης και την προεκλαμψία υπάρχουν διάφορες υποθέσεις. Ο βασικός μηχανισμός είναι η αδυναμία να δημιουργηθούν νέα αγγεία στον πλακούντα που είναι απαραίτητα για την καλή αιμάτωσή του και άρα και για την αιμάτωση του εμβρύου. Αιτία αυτού του φαινομένου μπορεί να είναι η ανοσολογική ασυμβατότητα μητέρας - εμβρύου. Ας μην ξεχνάμε, ότι η εγκυμοσύνη είναι μια θαυμαστή διαδικασία όπου το έμβρυο, ένα κατά το ήμισυ ξένο σώμα, μπορεί να "πυροδοτήσει" την έναρξη μιας ανοσολογικής διεργασίας στο σώμα της μητέρας.
Η κακή αιμάτωση οδηγεί σε υποξία (κακή οξυγόνωση) του πλακούντα (και άρα σε προβλήματα στην ανάπτυξη του εμβρύου) και στην παραγωγή διαφόρων παραγόντων (τοπικές ορμόνες), που
οδηγούν σε βλάβες στα διάφορα όργανα.
Προδιαθεσικοί παράγοντες για προεκλαμψία είναι:
• Η παχυσαρκία
• Η προϋπάρχουσα υπέρταση, η υπερλιπιδαιμία και ο διαβήτης
• Η χρόνια νεφρική νόσος
• Η πρώτη εγκυμοσύνη
• Η πολύδυμη εγκυμοσύνη (δίδυμα, τρίδυμα κ.λπ.)
• Το αντιφωσφολιπιδαιμικό σύνδρομο
Η ηλικία της μητέρας (αν είναι μεγαλύτερη από 40 έτη)
• Το ιστορικό προεκλαμψίας σε προηγούμενη εγκυμοσύνη ή
οικογενειακό ιστορικό προεκλαμψίας.
Μπορεί να προληφθεί η προεκλαμψία;
Η πρόληψη περιλαμβάνει την αποφυγή, στο μέτρο του δυνατού, των προδιαθεσικών παραγόντων. Ο κύριος και πιο τροποποιήσιμος παράγοντας είναι η παχυσαρκία. Το ιδανικό είναι η γυναίκα να μένει έγκυος έχοντας φυσιολογικό βάρος.
Επίσης, αν υπάρχει χρόνια υπέρταση ή διαβήτης είναι σημαντικό να είναι καλά ρυθμισμένα.
Μεγάλες μελέτες έχουν δείξει, ότι η χορήγηση ασβεστίου μειώνει τον κίνδυνο προεκλαμψίας μόνο σε γυναίκες με χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου (όπως π.χ. στις αναπτυσσόμενες χώρες). Επίσης, η χαμηλή δόση ασπιρίνης (περίπου 80 mg την ημέρα) μειώνει τον κίνδυνο προεκλαμψίας σε γυναίκες υψηλού κινδύνου.
Αν λοιπόν κάτι πρέπει να κρατήσουμε σαν μήνυμα, αυτό είναι πως η παχυσαρκία είναι το πιο συχνό και το πιο ελεγχόμενο αίτιο υπερτασικών διαταραχών της κύησης. Κάθε γυναίκα είναι σημαντικό να προσπαθεί να μείνει έγκυος έχοντας το ιδανικό βάρος.
Πώς αντιμετωπίζεται;
Η θεραπεία της ήπιας αρτηριακής υπέρτασης δεν ωφελεί το έμβρυο, ούτε προλαμβάνει την προεκλαμψία. Η υπερβολική μείωση της αρτηριακής πίεσης μπορεί να μειώσει την αιμάτωση του πλακούντα, με αποτέλεσμα περιγεννητικές επιπλοκές.
• Έτσι, για συστολική αρτηριακή πίεση 140-149 mmHg και διαστολική 90-94 mmHg συστήνεται μη φαρμακολογική αντιμετώπιση, με στενή παρακολούθηση και σωματική ανάπαυση. Δεν πρέπει η έγκυος να κόψει το αλάτι (εκτός αν χρησιμοποιεί υπερβολική ποσότητα), ούτε να χάσει βάρος, γιατί μπορεί να επηρεασθεί το βάρος του εμβρύου.
• Αν έχουμε μόνιμη αύξηση της πίεσης σε επίπεδα υψηλότερα των 150/95 mmHg, χρειάζεται φαρμακευτική αγωγή, για αποφυγή βλάβης στα όργανα –"στόχους" της μητέρας.
• Στις περιπτώσεις με μεγάλη αύξηση της πίεσης άνω των 170/110 mmHg θεωρούμε το περιστατικό επείγον. Η αντιμετώπισή του πρέπει να γίνει στο νοσοκομείο-μαιευτήριο με στενή παρακολούθηση και ενδοφλέβια και από του στόματος αγωγή.
• Η οριστική θεραπεία για την προεκλαμψία είναι μόνο ο τοκετός και η αποβολή του πλακούντα. Το αν θα υπάρξουν λίγες ημέρες περιθώριο με υποστηρικτική θεραπεία και εντατική παρακολούθηση της μητέρας και χορήγηση κορτιζόνης για την ωρίμανση των πνευμόνων του εμβρύου (έτσι ώστε να
γεννηθεί με καλύτερες προϋποθέσεις), εξαρτάται από την κατάσταση της μητέρας και του εμβρύου. Αν κάποιος από τους δύο κινδυνεύει, τότε χρειάζεται άμεσος τοκετός, παρά τις πιθανές επιπλοκές που αυτό συνεπάγεται.
Τι συμβαίνει αν μια γυναίκα με υπέρταση υπό αγωγή μείνει έγκυος;
Η αύξηση του μέσου όρου ηλικίας των εγκύων και η εκτεταμένη χρήση της τεχνητής γονιμοποίησης έχουν αυξήσει το ποσοστό των γυναικών που ξεκινούν μια εγκυμοσύνη με κάποιο χρόνιο πρόβλημα υγείας, όπως η αρτηριακή υπέρταση.
Οι περισσότερες υπερτασικές γυναίκες έχουν καλή εξέλιξη στην εγκυμοσύνη, καθώς η πίεση μειώνεται στο πρώτο τρίμηνο.
Μια γυναίκα με διαγνωσμένη υπέρταση που βρίσκεται σε αγωγή και θέλει να μείνει έγκυος πρέπει να προγραμματίσει την εγκυμοσύνη της. Αυτό θα πρέπει να γίνει για τους εξής λόγους:
• Πρέπει να διερευνηθεί μια πιθανή δευτεροπαθής υπέρταση που θα έχει ανάγκη από διαφορετική αντιμετώπιση
• Πρέπει να ρυθμίσει καλά την πίεσή της με μείωση του αλατιού, γυμναστική και -αν χρειασθεί- τροποποίηση της φαρμακευτικής αγωγής
• Πρέπει να χάσει βάρος, γιατί η παχυσαρκία είναι παράγοντας κινδύνου για προεκλαμψία. Είναι καλύτερα λοιπόν να ξεκινήσει την εγκυμοσύνη έχοντας ιδανικό βάρος, δεδομένου πως δεν πρέπει να χάσει κιλά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Κάποια από τα αντιυπερτασικά φάρμακα έχουν ενοχοποιηθεί για τερατογένεση, προκαλούν δηλαδή διαταραχή στην ανάπτυξη των οργάνων του εμβρύου και πρέπει να διακοπούν πριν τη σύλληψη. Αυτά είναι οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου, οι ανταγωνιστές των υποδοχών της ΑΤ ΙΙ και οι ανταγωνιστές της αλδοστερόνης. Καλό είναι οι θεράποντες ιατροί να μην προτιμούν αυτά τα φάρμακα για τον έλεγχο της υπέρτασης σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, εκτός κι αν δεν είναι δυνατή η ρύθμισή της με άλλον τρόπο. Αν η γυναίκα λαμβάνει φάρμακο άλλης κατηγορίας, δεν διακόπτει την αγωγή, εκτός κι αν η αρτηριακή της πίεση είναι χαμηλή ή πέσει αρκετά στην αρχή της εγκυμοσύνης.
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης πρέπει:
Η παρακολούθηση να είναι πιο εντατική, γιατί αυξάνονται οι πιθανότητες προεκλαμψίας. Οι ίδιες οι γυναίκες πρέπει να αποφεύγουν την μεγάλη αύξηση βάρους και φυσικά το τσιγάρο και το αλκοόλ.
Πώς μπορεί να επηρεαστούν η μητέρα και το έμβρυο από την υπέρταση στην κύηση;
Όπως είπαμε, οι υπερτασικές διαταραχές της κύησης αποτελούν συχνή αιτία επιπλοκών για τη μητέρα και το έμβρυο. Οι επιπτώσεις εξαρτώνται από τη βαρύτητα της διαταραχής. Μια εγκυμοσύνη με ανεπίπλεκτη υπέρταση υπό αγωγή, μπορεί να εξελιχθεί χωρίς προβλήματα για τη μητέρα και το νεογνό.
Αν όμως παρουσιαστεί υπερβολική αύξηση της αρτηριακής πίεσης, τόση που να κινδυνεύει η ζωή της μητέρας (π.χ. από πνευμονικό οίδημα), τότε πρέπει να γίνει πρόωρος τοκετός -με πιθανές επιπλοκές το χαμηλό βάρος του νεογνού ή προβλήματα προωρότητας.
Στην προεκλαμψία, εκτός από την προωρότητα, υπάρχει αυξημένη πιθανότητα για επιπλοκές, τόσο για τη μητέρα (εκλαμψία= προεκλαμψία+σπασμοί, αποκόλληση πλακούντα, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, διάχυτη ενδαγγειακή πήξη κ.ά.), όσο και για το έμβρυο (ενδομήτρια καθυστέρηση της ανάπτυξης, θάνατος).
Η υπερτασική έγκυος γυναίκα πρέπει να προσέχει ιδιαίτερα:
Τυχόν αύξηση της αρτηριακής της πίεσης, ώστε να αντιμετωπισθεί άμεσα.
Συμπτώματα, όπως οι έντονοι πονοκέφαλοι και οι διαταραχές στην όραση, το πρήξιμο στα χέρια και στο πρόσωπο και οι κινήσεις του εμβρύου στην κοιλιά της. Αν της φανούν μειωμένες, θα πρέπει να συμβουλευτεί αμέσως το γιατρό της.
Οι απαντήσεις προέρχονται από την έκδοση "Τα 100 μυστικά της υπέρτασης", Έκδοσεις Εν Πλω, Αθήνα 2012 που επιμελήθηκαν ο Ειδικός Παθολόγος - Διδάκτωρ Υπέρτασης Περικλής Γιόβας και ο Αν.Καθηγητής Καρδιολογίας Ιατρικής Σχολής Παν. Αθηνών Δημήτρης Παπαδογιάννης.
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για υγεία, διατροφή και γυμναστική στο shape.gr
