iStock
Ίσως να πιστεύεις πως η εφηβεία ήταν μια φάση που άφησες πίσω σου κάπου στα 18. Ή, έστω, στα 20, όταν νόμιζες ότι "έγινες ενήλικας". Κι όμως, μια νέα έρευνα από το University of Cambridge έρχεται να ανατρέψει όσα θεωρούσαμε δεδομένα. Σύμφωνα με τη νευροεπιστήμονα Dr Alexa Mousley, ο εγκέφαλος σου συνεχίζει να λειτουργεί σε… εφηβικό mode μέχρι περίπου τα 32.
Η μελέτη, δημοσιευμένη στο Nature Communications, βασίστηκε σε περίπου 4.000 μαγνητικές τομογραφίες ανθρώπων ηλικίας από τη γέννηση έως τα 90. Οι ερευνητές κατάφεραν να χαρτογραφήσουν την εγκεφαλική ανάπτυξη με έναν τρόπο που δεν είχε γίνει ξανά: εντόπισαν πέντε σαφώς διακριτές φάσεις ζωής, όπου ο εγκέφαλος αλλάζει ρυθμό, δομή και αποδοτικότητα. Κι αυτές οι φάσεις δεν ακολουθούν τα ηλικιακά "κουτάκια" που είχαμε συνηθίσει.
"Άσε με ήσυχο": Τι εννοούν τα παιδιά όταν το λένε και πώς αντιδράμε με ενσυναίσθηση;
Όπως λέει η Dr Mousley, "ο εγκέφαλος ξαναρυθμίζεται συνεχώς, όσο ζούμε", εξηγώντας πως οι συνδέσεις ανάμεσα στα νευρικά κύτταρα δυναμώνουν ή αποδυναμώνονται σε συγκεκριμένες περιόδους όπου συμβαίνουν μεγάλες εσωτερικές αλλαγές.
Οι 5 φάσεις της εγκεφαλικής σου ζωής
Η μελέτη σκιαγραφεί ένα εντυπωσιακό timeline ανάπτυξης, με κομβικά σημεία τα 9, 32, 66 και 83 χρόνια. Ας τις δούμε αναλυτικά.
1. Παιδική ηλικία (0–9 ετών): Ο εγκέφαλος ανοίγει όλες τις πόρτες
Στα πρώτα χρόνια, ο εγκέφαλός σου μεγαλώνει εκρηκτικά και χτίζει άπειρες συνάψεις. Είναι σαν παιδί σε πάρκο: τρέχει δεξιά - αριστερά, χωρίς πρόγραμμα. Οι διαδρομές πληροφορίας υπάρχουν όλες, κι ας μην είναι οι πιο αποδοτικές.
2. "Εφηβεία" (9–32 ετών): Η μεγάλη αναδιοργάνωση
Κάπου στα 9, ξεκινά το μεγάλο ξεσκαρτάρισμα. Ο εγκέφαλος αρχίζει να γίνεται πιο αποδοτικός, αφαιρώντας συνδέσεις που δεν χρειάζεται και ενισχύοντας όσες χρησιμοποιεί συχνότερα. Η Dr Mousley το περιγράφει ως "ένα τεράστιο shift", τη μεγαλύτερη μεταμόρφωση ανάμεσα στις πέντε φάσεις.
Αυτή είναι, επίσης, η περίοδος όπου είναι πιο πιθανό να εμφανιστούν οι πρώτες ψυχικές δυσκολίες. Δεν είναι τυχαίο: όταν ο εγκέφαλος αναδιοργανώνεται τόσο έντονα, είναι πιο ευάλωτος. Και ναι, όλα αυτά συνεχίζονται μέχρι τα 32, όπου παρατηρείται η κορύφωση της εγκεφαλικής αποδοτικότητας.
3. Ενήλικη ζωή (32–66 ετών): Η μεγάλη σταθεροποίηση
Στα 32 μπαίνεις επιτέλους στο στάδιο όπου ο εγκέφαλος βρίσκεται στην πιο "ήρεμη" μορφή του. Δεν σημαίνει ότι δεν αλλάζει, απλώς αλλάζει πιο αργά. Ο συν-ερευνητής Prof Duncan Astle εξηγεί ότι ο τρόπος που έχει "καλωδιωθεί" ο εγκέφαλος αυτή την περίοδο προβλέπει συμπεριφορές, δεξιότητες και γνωστικές δυνατότητες. Κι εδώ βλέπεις αυτό που γνωρίζεις από εμπειρία: στα 30s και 40s, η προσωπικότητα και η νοητική σταθερότητα πατάνε πιο γερά.
4. Πρώιμη γήρανση (66–83 ετών): Όταν ο εγκέφαλος χωρίζεται σε "ομάδες”
Μετά τα 66, ο εγκέφαλος αρχίζει να λειτουργεί λιγότερο σαν ένα ενιαίο δίκτυο και περισσότερο σαν μικρότερες, πιο απομονωμένες ομάδες περιοχών που συνεργάζονται μεταξύ τους. Είναι η ηλικία όπου αρχίζουν να εμφανίζονται προβλήματα υγείας που επηρεάζουν τον εγκέφαλο, όπως υπέρταση ή οι πρώτες ενδείξεις γνωστικής επιβάρυνσης.
5. Όψιμη γήρανση (83+): Ο ρυθμός πέφτει
Από τα 83 και μετά, οι αλλαγές των προηγούμενων χρόνων γίνονται πιο έντονες. Η συνοχή μειώνεται κι άλλο και ο εγκέφαλος δουλεύει πιο αργά, κάτι φυσικό και αναμενόμενο, σύμφωνα με τη νευροεπιστήμονα Prof Tara Spires-Jones, η οποία σημειώνει ότι η μελέτη ταιριάζει με όσα γνωρίζουμε ήδη για τη γήρανση.
Η Spires-Jones υπογραμμίζει ότι "δεν περνούν όλοι οι άνθρωποι αυτές τις φάσεις στις ίδιες ακριβώς ηλικίες", όμως η ύπαρξη τόσο καθαρών μοτίβων σε χιλιάδες εγκέφαλους είναι εντυπωσιακή.
Χρειάζονται μόλις 15 δευτερόλεπτα για να έρθεις πιο κοντά με το έφηβο παιδί σου
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για υγεία, διατροφή και γυμναστική στο shape.gr
