:kirstypargeter
Πιστεύεις ότι θα αργήσεις να γκριζάρεις (έχεις τα μαλλιά του μπαμπά) ή ότι θα μπεις νωρίς στην εμμηνόπαυση (έχεις τις καμπύλες της μαμάς). Ωστόσο, όταν πρόκειται για θέματα υγείας, δεν έχει νόημα να προσπαθείς να προβλέψεις το μέλλον σου – παρά μόνο αν μπορείς να παρέμβεις και να το αλλάξεις.
Και, ναι, οι εξελίξεις στην ιατρική σημαίνουν πως ακόμα και ο κίνδυνος για ορισμένες σοβαρές ασθένειες είναι πλέον υπό έλεγχο, εφόσον τον γνωρίζεις και ξέρεις τι να κάνεις για να βελτιώσεις τις πιθανότητές σου.
Ένωσε τα σωστά καλώδια
Μία από τις μεγαλύτερες πρόσφατες επαναστάσεις στη βιολογία υποδεικνύει πως ακόμη και στην ενήλικη ζωή μας το σώμα μας είναι ένα «τηλεφωνικό κέντρο», με γονίδια που μπορούν να ενεργοποιηθούν ή να παραμείνουν για πάντα κοιμισμένα, ανάλογα με το πώς θα συνδέσουμε τα «καλώδια».
Σύμφωνα με το πρότζεκτ Encode από τον αμερικανικό οργανισμό National Human Genome Research Institute, που διήρκησε μια δεκαετία, δεν είμαστε έρμαια των γονιδίων μας, αλλά μπορούμε να επηρεάσουμε πολλές εξελίξεις.
Το βασικό εύρημα του Encode είναι πως υπάρχουν περίπου 4 εκατ. πιθανοί συνδυασμοί –που οι ειδικοί έχουν ονομάσει «γενετικά σκουπίδια» ή «junk DNA»– οι οποίοι παίζουν ζωτικής σημασίας ρόλο στο πώς συμπεριφέρονται τα κύτταρα και οι ιστοί. Σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Nature , τα ευρήματα θα μπορούσαν να ανοίγουν δρόμους για «διορθώσεις» του DNA για την πρόληψη νοσημάτων, από κοιλιοκάκη μέχρι ορισμένες μορφές καρκίνου.
Αν αυτό το μεταφράσουμε σε διδύμους, σημαίνει πως ακόμα και δύο άνθρωποι με το ίδιο βιολογικό πλαίσιο μπορεί να έχουν εντελώς διαφορετικά προφίλ υγείας. Ερευνητές από το Ινστιτούτο Garvan κατέληξαν μετά από μελέτη σε διδύμους πως μπορούμε να καταστείλουμε κάποια στοιχεία του γονιδιώματος και να ενισχύσουμε άλλα απλά γυρίζοντας ένα διακόπτη μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται μεθυλίωση.
Το μεγάλο ερώτημα είναι πώς θα ξέρεις το γονιδίωμά σου και ποιον διακόπτη –και πώς– να γυρίσεις. Οι ερευνητές πίσω από τη μελέτη –τη μεγαλύτερη γενετική μελέτη μετά το Human Genome Project, 11 χρόνια πριν– έχουν ανακαλύψει πως το ανθρώπινο DNA είναι πιο δραστήριο απ’ ό,τι νόμιζαν οι επιστήμονες. Αυτό σημαίνει πως οι τρέχουσες έρευνες εστιάζουν στο να βρεθεί ο τρόπος για να διαχειριζόμαστε το DNA μας έτσι ώστε να κρατάμε μακριά τις αρρώστιες ή ακόμα και να αντιστρέφουμε κάποιες «προδιαγραφές» του.
Το πιο ελπιδοφόρο πεδίο αυτής της έρευνας είναι οι τροφές που υποστηρίζονται από την επιστήμη της διατροφογενωμικής. Επιλέγοντας προσεκτικά τις τροφές και τα χημικά που βάζουμε στο σώμα μας, μπορούμε να ξαναγράψουμε το πεπρωμένο μας, τονίζεται στην έρευνα.
Είμαστε αυτό που τρώμε
Τα θρεπτικά συστατικά ταξιδεύουν μέσα από πολυάριθμα μεταβολικά μονοπάτια, όπου διασπώνται σε αξιοποιήσιμα μόρια. Η θεωρία είναι πως, όταν επεξεργαζόμαστε τα συστατικά που μπαίνουν στα μονοπάτια αυτά, μπορούμε να επηρεάσουμε την έκφραση των γονιδίων. Παρότι οι επιστήμονες βρίσκονται ακόμη στην αρχή των ερευνών, ο διακόπτης του off –η μεθυλίωση– μας δίνει ένα στοιχείο. Οι ειδικοί φαίνεται να καταλήγουν σε ένα μάλλον συναρπαστικό συμπέρασμα: η πτητικότητα του DNA σημαίνει ότι ορισμένες γονιδιακές ρυθμίσεις και ροπές μπορεί να αντιστραφούν. Το δύσκολο είναι να προσδιορίσεις ποια θρεπτικά συστατικά θα λειτουργήσουν για το γενετικό προφίλ του κάθε ανθρώπου (καθώς δεν υπάρχει ακόμη μια απλή εξέταση αίματος που θα χαρτογραφήσει τα γονίδιά μας).
Ούτε και υπάρχει μια απλή συνταγή που να ταιριάζει σε όλους. Το μπρόκολο είναι ένα καλό παράδειγμα. Παρότι το 50-80% των ανθρώπων θα κερδίσουν αντικαρκινική προστασία από το μπρόκολό, μέσω της επίδρασής του στο γονίδιο GSMT1, το άλλο 20-50% δε θα έχει κανένα όφελος, καθώς του λείπει το γονίδιο και απλά θα αποβάλει τα καλά συστατικά του μπρόκολου. Η καφεΐνη είναι επίσης μια ουσία που επιδρά εντελώς διαφορετικά στον καθένα, αφού ο χρόνος διάσπασής της στο συκώτι υποδεικνύεται από ένα συγκεκριμένο γονίδιο, το οποίο διαθέτει μία αργή και μία γρήγορη εκδοχή.
Αν έχεις τη γρήγορη εκδοχή, μόλις 3 φλιτζάνια καφέ τη μέρα σου εξασφαλίζουν προστασία από καρδιακή προσβολή, σύμφωνα με μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Τορόντο.
Αν, ωστόσο, έχεις την αργή, η ίδια ποσότητα καφέ μπορεί να αυξήσει κατά 33% την πιθανότητα για καρδιακή προσβολή. Αν τα παραπάνω δε σε... ανησύχησαν αρκετά, έχουμε κι άλλα! Μία συγκεκριμένη εκδοχή του γονιδίου ΑΡΟΕ μπορεί να υπονομεύσει τα οφέλη του ιχθυελαίου. Στο 15% των ανθρώπων με μια λιγότερο συνηθισμένη εκδοχή του ΑΡΟΕ όχι μόνο δε μειώνεται η χοληστερίνη τους από το ιχθυέλαιο, αλλά, αντίθετα, έχουν κατά περίπου 16% αύξηση της LDL ή «κακής» χοληστερίνης!
Ωστόσο από επιστημονικής άποψης ο συσχετισμός του γενετικού μας προφίλ με τη διατροφή μας βρίσκεται ακόμη στα σπάργανα. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορείς να βρεις έγκυρες διατροφικές οδηγίες με βάση το DNA σου.
Είναι όμως εφικτό να εξουδετερώσουμε πράγματα που γνωρίζουμε ότι όντως είναι βλαβερά, όπως η έκθεση σε γνωστά καρκινογόνα. Ένα παράδειγμα προκύπτει από τα αποτελέσματα μελέτης που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο Molecular Nutrition & Food Research , όπου αποκαλύφθηκε πως η κατανάλωση σπανακιού μπορεί να μετριάσει την επίδραση των καρκινογόνων από το ψητό κρέας.
Συνεργάστηκε o Νίκος Τσούλος, MSc, MBA, βιοχημικός, διευθύνων σύμβουλος της Genekor Ιατρική Α.Ε.
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για υγεία, διατροφή και γυμναστική στο shape.gr
