iStock
Από τη Βίρνα Σκουλίδη, διαιτολόγο-διατροφολόγο, MSc Διατροφή, Δημόσια Υγεία και Πολιτικές (dietlicious.wixsite.com/virnaskoulidi).
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το κρέας –ιδιαίτερα το βόειο– συμβάλλει στον μέγιστο βαθμό στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στον πλανήτη. "Καταβροχθίζει" επίσης όλο και περισσότερη γη και νερό και προκαλεί μεγαλύτερη περιβαλλοντική ζημιά από οποιοδήποτε άλλο μεμονωμένο προϊόν διατροφής. Η πρόσφατη έκθεση της Επιτροπής EAT-Lancet συνιστά αυστηρά τη μείωση της κατανάλωσης ζωικών προϊόντων προς όφελος όχι μόνο της ανθρώπινης υγείας, αλλά και της υγείας του πλανήτη μας. Ακόμα και οι πιο "πράσινες" πηγές κρέατος εξακολουθούν να παράγουν περισσότερα αέρια θερμοκηπίου από τις φυτικές πρωτεΐνες.
Αν κάποιος θέλει να υιοθετήσει μια vegan ή μια χορτοφαγική διατροφή για περιβαλλοντικούς λόγους, χρειάζεται επίσης να εξετάσει ορισμένα φυτικά τρόφιμα που έχουν κι αυτά υψηλό κόστος για το περιβάλλον. Τα φρούτα και τα λαχανικά που μεταφέρονται αεροπορικώς μπορούν να δημιουργήσουν περισσότερες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου ανά κιλό απ’ ό,τι το κρέας πουλερικών, για παράδειγμα. Φρούτα όπως τα βατόμουρα και οι φράουλες εισάγονται συχνά στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ αεροπορικώς για να καλύψουν το κενό όταν πλέον είναι εκτός εποχής. Σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ, τα σπαράγγια που καταναλώνονται στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουν το μεγαλύτερο αποτύπωμα άνθρακα σε σύγκριση με οποιοδήποτε άλλο λαχανικό που καταναλώνεται στη χώρα, με 5,3 κιλά διοξειδίου του άνθρακα να παράγονται για κάθε κιλό σπαράγγια, κυρίως επειδή ένα μεγάλο μέρος τους εισάγεται αεροπορικώς από το Περού. Στην πραγματικότητα, διαπιστώθηκε ότι τα χυμώδη πράσινα φυτά και λαχανικά έχουν το μεγαλύτερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα από οποιοδήποτε άλλο από τα 56 είδη λαχανικών που εξετάστηκαν, συμπεριλαμβανομένων της έκτασης γης και του νερού που απαιτεί η καλλιέργειά τους.
Σε μια ιταλική μελέτη, όπου εξετάστηκε η διατροφή δύο vegan ατόμων, διαπιστώθηκε ότι είχαν περιβαλλοντικές επιπτώσεις σημαντικά υψηλότερες από πολλούς κρεατοφάγους. Όταν οι ερευνητές έψαξαν λίγο βαθύτερα, ανακάλυψαν ότι το ζευγάρι έτρωγε αποκλειστικά φρούτα. Συγκεκριμένα, η ποσότητα έφτανε τα 7 με 8 κιλά φρούτα ανά ημέρα. Επειδή η έρευνα έγινε το καλοκαίρι, τα άτομα έτρωγαν κυρίως καρπούζι και πεπόνι. Το αποτύπωμα νερού, γης και άνθρακα από την καλλιέργεια και τη μεταφορά τόσο μεγάλων φθαρτών φρούτων σήμαινε ότι οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις ήταν πολύ μεγαλύτερες από αυτές που περίμεναν. Υπάρχουν όμως και άλλα γενικά σημεία που πρέπει να λάβουμε υπόψη όταν σκεφτόμαστε τις καλλιέργειες τροφίμων που μπορούν να αυξήσουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Τα τεχνητά λιπάσματα, για παράδειγμα, αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 3% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, ενώ οι γεωργικές πρακτικές, όπως η καλλιέργεια χωραφιών, απελευθερώνει επίσης μεγάλο όγκο αερίων θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα και συμβάλλει στην επιτάχυνση της διάβρωσης.
Διάσημα τρόφιμα που πρωταγωνιστούν στη vegan διατροφή και δεν είναι τόσο eco - friendly:
• Αβοκάντο: Η πλούσια σάρκα του έχει κατακτήσει τις κουζίνες και αποτελεί σημαντική πηγή πρωτεΐνης, βιταμινών και λιπαρών οξέων. Ωστόσο, χρειάζεται τεράστιες ποσότητες νερού για να καλλιεργηθεί. Ένα μόνο ώριμο δέντρο στην Καλιφόρνια, για παράδειγμα, χρειάζεται μέχρι 209 λίτρα καθημερινά το καλοκαίρι – περισσότερο απ’ ό,τι θα γέμιζε μια μεγάλη μπανιέρα. Σε ορισμένες περιοχές, όπως το Περού και η Χιλή, η αυξανόμενη ζήτηση για καλλιέργεια οδήγησε σε παράνομη εξόρυξη από ποτάμια και κατηγορήθηκε για την αυξανόμενη κρίση λειψυδρίας. Το αβοκάντο δεν είναι, όμως, το μόνο που απαιτεί τεράστιες ποσότητες νερού. Άλλα φρούτα, όπως το μάνγκο και το δαμάσκηνο, απορροφούν επίσης μεγάλες ποσότητες. Ένα κιλό μάνγκο απαιτεί 686 λίτρα νερό, ενώ η ίδια ποσότητα δαμάσκηνων χρειάζεται 305 λίτρα. Μετά τη συγκομιδή, ωστόσο, μερικά αβοκάντο και μάνγκο πλένονται επίσης με ζεστό νερό για πάνω από μία ώρα για να αποτραπεί η προσβολή από έντομα και να ελεγχθεί η σήψη. Η εξαιρετικά λεπτή σάρκα τους και η γρήγορη ωρίμανσή τους σημαίνει, επίσης, ότι μεγάλο μέρος των φρούτων που εισάγονται στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ πετούν εκεί αεροπορικώς. Μαζί με την ποσότητα των απορριμμάτων, τις ειδικές συνθήκες αποθήκευσης και τις συσκευασίες που απαιτούνται για τα αβοκάντο, αυτό βοηθά να δοθεί στα φρούτα ένα ισχυρό αποτύπωμα άνθρακα ισοδύναμο με 2,2 κιλά CO2 για αβοκάντο που εισάγονται στο Ηνωμένο Βασίλειο, σύμφωνα με μελέτη.
• Μανιτάρια: Από την άποψη της κλιματικής αλλαγής, αν και πρόκειται για ένα τρόφιμο που καλλιεργείται και αναπτύσσεται χωρίς φως, τρεφόμενο με οργανικά απόβλητα, μπορεί να έχει εκπληκτικό αντίκτυπο στο περιβάλλον. Οι περισσότερες εκπομπές προέρχονται από την ενέργεια που απαιτείται για να διατηρούνται ζεστά τα δωμάτια (σε θερμοκρασία έως και 62 βαθμούς Κελσίου), όπου καλλιεργούνται τα μανιτάρια. Μια μελέτη, που χρηματοδοτήθηκε από το υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ, έδειξε ότι η παραγωγή 1 κιλού κοινών λευκών μανιταριών ή πορτομπέλο που αγοράζουμε στα καταστήματα εκπέμπει 2,13-2,95 κιλά CO2. Διοξείδιο του άνθρακα, όμως, παράγεται επίσης από τα ίδια τα μανιτάρια, καθώς αναπνέουν και μεγαλώνουν. Μεγάλο μέρος αυτού φυλάσσεται μέσα σε σφραγισμένα δωμάτια, όπου οι συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα ελέγχονται προσεκτικά. Διαφορετικά μανιτάρια θα αναπτυχθούν σε διαφορετικά μεγέθη και σχήματα ανάλογα με τις συγκεντρώσεις CO2 και μερικές φορές οι ποικιλίες μπορεί να απαιτούν επίπεδα CO2 έως και 48 φορές υψηλότερα από τον εξωτερικό αέρα.
• Κακάο: Μπορεί τα τελευταία χρόνια να έχει κατοχυρώσει μια σημαντική θέση στον όρο "υγιεινή διατροφή", ωστόσο, το κακάο αλλά και τα ωμά προϊόντα κακάο έχουν μια σκοτεινή πλευρά όταν πρόκειται για το περιβάλλον. Το κακάο είναι ένας σημαντικός παράγοντας τροπικής αποψίλωσης των δασών και ένας από τους μεγαλύτερους συντελεστές στην παγκόσμια απώλεια βιοποικιλότητας μετά το βόειο κρέας, το χοιρινό και τα πουλερικά. Εκτιμάται ότι 4,9-7,4 εκατ. στρέμματα τροπικών δασών χάθηκαν σε φυτείες κακάο μεταξύ 1988 και 2008. Και καθώς η ζήτηση έχει αυξηθεί, αυξάνεται και η έκταση της γης που προορίζεται για χρήση από φυτείες κακάο. Στη συνέχεια υπάρχει το αποτύπωμα άνθρακα του κακάο που σχετίζεται με τα προϊόντα με βάση αυτό. Στη μελέτη του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν διαπιστώθηκε ότι 1 κιλό σοκολάτα παράγει κατά μέσο όρο το ισοδύναμο 11,2 κιλών CO2, ενώ 1 κιλό σκόνη κακάο θα απελευθερώσει 33,6 κιλά CO2. Τα τροπικά δάση είναι από τις σημαντικότερες καταβόθρες άνθρακα στον κόσμο, απομακρύνοντας το διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα καθώς μεγαλώνουν.
• Αμύγδαλα και κάσιους: Οι ξηροί καρποί γενικά είναι ίσως οι αντιήρωες της vegan διατροφής. Είναι γεμάτοι με πολύτιμα θρεπτικά συστατικά και πρωτεΐνες, αλλά αναμφίβολα παίρνουν περισσότερα από το δίκαιο μερίδιό τους από τους περιβαλλοντικούς πόρους. Τα κάσιους, τα αμύγδαλα και τα καρύδια είναι μερικές από τις πιο απαιτητικές σε νερό μεγάλης κλίμακας καλλιέργειες που καλλιεργούνται στον πλανήτη. Εκτιμάται ότι οι ξηροί καρποί καταναλώνουν 4.134 λίτρα γλυκού νερού για κάθε κιλό ξεφλουδισμένων ξηρών καρπών που αγοράζουμε. Τα αμύγδαλα χρειάζονται, συγκριτικά, μεγάλες ποσότητες νερού, φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων, γεγονός που καθιστά τις περιβαλλοντικές τους επιπτώσεις δυσανάλογα μεγάλες.
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για υγεία, διατροφή και γυμναστική στο shape.gr
