Διαταραχές πρόσληψης τροφής: Πώς να αναγνωρίσεις τα ανησυχητικά σημάδια

Ποια είναι τα νέα δεδομένα για τις διαταραχές πρόσληψης τροφής όπως η ανορεξία, η βουλιμία και η υπερφαγία στις νεαρές ηλικίες και πώς θα εντοπίσεις τα σημάδια;

istock

Από τη Μελίνα Σιδηροπούλου

Οι διαταραχές πρόσληψης τροφής εκδηλώνονται κατά κανόνα σε νεαρή ηλικία. Μάλιστα η ανορεξία εκδηλώνεται πλέον και σε παιδιά καθώς τα ηλικιακά όρια αρχίζουν να μειώνονται επικίνδυνα. "Στην Ελλάδα δυστυχώς δεν υπάρχει επιδημιολογική μελέτη και αυτό ακριβώς είναι ένα βασικό αίτημα προς το Υπουργείο Υγείας" σημειώνει ο Χάρης Σμυρνιώτης, Γ. Γραμματέας του συλλόγου Γονέων και Φίλων Πασχόντων από Διατροφικές Διαταραχές "Επιστρέφω".

"Σύμφωνα με έρευνες στην Ε.Ε. και στις ΗΠΑ ανορεξία κυμαίνεται μεταξύ του 1.5 – 2% και μπορεί να φθάσει μέχρι το 10% των ανήλικων κοριτσιών, ενώ στη χώρα μας μειώνεται το όριο της ηλικίας (νοσηλεύεται κορίτσι τρίτης Δημοτικού!), την ίδια στιγμή που το όριο ηλικίας παράλληλα αυξάνεται, εκδηλώνεται δηλαδή και σε μεγαλύτερες κυρίως γυναίκες, ενώ άρχισε να ακουμπά και τα αγόρια".

Η πανδημία αύξησε τη βουλιμία και την υπερφαγία

Η πανδημία επιδείνωσε την κατάσταση, κυρίως όσον αφορά τη βουλιμία και την υπερφαγία σε εφήβους και νέους. Όπως εξηγεί ο Φραγκίσκος Γονιδάκης, επικεφαλής της Μονάδας Διαταραχής Πρόσληψης Τροφής του Αιγινητείου Νοσοκομείου, "θα πρέπει να αποδοθεί κυρίως στην ψυχική πίεση που ένιωσαν έφηβοι και νέοι που είτε είχαν απομονωθεί (άρα θα παρήγγελναν φαγητό για να περάσει η ώρα), είτε επειδή δεν μπορούσαν να περάσουν χρόνο με τους φίλους τους και ήταν εγκλωβισμένοι μέσα σε μια οικογένεια όπου βιώνουν έντονο στρες.

Υπήρξαν ακραίες περιπτώσεις που έχουμε δει κλινικά ή καταγράφηκαν στη βιβλιογραφία: άνθρωποι που υφίστανται κακοποίηση από κάποιον γονέα (σπανιότερα από αδέρφια) βρέθηκαν κλεισμένοι σε ένα σπίτι με τους κακοποιητές τους. Αν σε έχουν πει "άχρηστο" ή "γιατί βγήκες έτσι, "χοντρή”, "άσχημη”, "χαζή” και όχι σαν την αδερφή σου;", ένα παιδί θα κλειστεί στο δωμάτιό του θα βάλει δυνατά μουσική και αν αυτό δεν αρκεί, μην έχοντας άλλη διέξοδο, θα φάει".

Έχεις παιδί στην εφηβεία; Τι σκέφτεται, τι νιώθει ο έφηβος και πώς να συμπεριφερθείς

Το "τέλειο σώμα” των social media

Κι αν η πανδημία πέρασε, τα social media ήρθαν για να μείνουν, ενισχύοντας πεποιθήσεις που βρίσκονται στη ρίζα των Διαταραχών Πρόσληψης Τροφής. Γιατί δύο είναι οι βασικές πεποιθήσεις σε όσους υποφέρουν από κάποια Διαταραχή Πρόσληψης Τροφής:

Το τέλειο σώμα είναι εφικτό αν έχεις έλεγχο στο πόσο τρως,
Αν αποκτήσεις το τέλειο σώμα, πολλά από όσα θέλεις στη ζωή, θα έρθουν.

"Πεποίθηση που προβάλλεται πολύ έντονα από τα κοινωνικά δίκτυα, ιδίως το Instagram κι έπειτα το TikΤok. Στα social media βλέπουμε διαρκώς ανθρώπους με τέλειο σώμα, ιδίως γυναίκες, να φοράνε μαγιό ή αποκαλυπτικά ρούχα, και να ζουν την τέλεια ζωή σε κάποιο εξωτικό νησί, σε ένα πολυτελές ξενοδοχείο ή ένα υπέροχο σπίτι. Δεν τις βλέπουμε να κάθονται στο Πανεπιστήμιο και να διαβάζουν επί ώρες για να περάσουν το μάθημα. Έτσι, οι νέοι σκέφτονται "μα κι εγώ θέλω αυτή τη ζωή”" εξηγεί ο Φραγκίσκος Γονιδάκης.

Τα αριστεία, τα βραβεία και ο ανταγωνισμός

Στο εκρηκτικό αυτό μείγμα, σίγουρα δεν βοηθάει το γεγονός πως ως κοινωνία τρεφόμαστε από τον ανταγωνισμό και τα πρωτεία. Ήδη το Ελληνικό σχολείο είναι δομημένο έτσι ώστε να ανταγωνιζόμαστε τους συμμαθητές μας για τον καλύτερο βαθμό, αντί να συνεργαζόμαστε.

Την ίδια στιγμή, ακόμα και η διέξοδος προς τον αθλητισμό γίνεται με την ενθάρρυνση γονέων που και πάλι αποσκοπούν στα πρωτεία και τα μετάλλια. Τα παιδιά υφίστανται τρομερή πίεση να αριστεύουν σε κάθε πτυχή της ζωής τους και να γίνονται τελειοθηρικοί ενώ η οικονομική κρίση και η ανεργία δημιουργούν ένα ασφυκτικό πλαίσιο στις νεανικές ηλικίες.

διατροφή νευρική ανορεξία διατροφικές διαταραχές

vadimguzhva

Η ευθύνη γονιών και εκπαιδευτικών

Πότε χτυπάει ο συναγερμός για έναν γονέα ή έναν εκπαιδευτικό; Όταν αρχίσουμε να παρατηρούμε πως ένα παιδί ή νέος ενώ δεν έχει πρόβλημα βάρους:

κάνει ακραίες δίαιτες, αποκλείει τροφές που κάποτε απολάμβανε (π.χ. τα μακαρόνια)
αρχίζει να χάνει πολλά κιλά
λείπουν τρόφιμα από τα ντουλάπια,
περνάει πολλή ώρα κλεισμένο στην τουαλέτα,
τρώει πολύ χωρίς να παχαίνει, ή κάνει υπερβολική γυμναστική.

"Ως γενική παρατήρηση θα λέγαμε πως γονείς και εκπαιδευτικοί θα πρέπει να ακούν τις ανάγκες του παιδιού. Και όταν θέτουν όρια και επισημαίνουν τις συνέπειες, θα πρέπει να το κάνουν με έναν τρόπο που δεν είναι εξουθενωτικός, υβριστικός ή μειωτικός. Το παιδί δεν πρέπει να γίνεται δέκτης επιθετικής ή επικριτικής συμπεριφοράς από το περιβάλλον του" σημειώνει ο Φραγκίσκος Γονιδάκης.

Στην πρώτη προσέγγιση οι γονείς καλό είναι να παραμένουν μόνο στα γεγονότα και να πουν στο παιδί "Παρατηρώ πως τον τελευταίο καιρό συμβαίνει αυτό και αυτό και με ανησυχεί. Πιστεύεις ότι θα είχε νόημα να μιλήσουμε με κάποιον ειδικό;" εξηγεί ο επικεφαλής της Μονάδας Διαταραχής Πρόσληψης Τροφής του Αιγινητείου Νοσοκομείου.

"Ξέρετε, ο κάθε άνθρωπος έχει μία δεδομένη στιγμή που θα ζητήσει βοήθεια από τον αγαπημένο του καθηγητή, τον ψυχολόγο του σχολείου, τον νονό, τους γονείς του. Είναι σημαντικό να έχουν όλοι ανοιχτά τα αυτιά τους και να μην είναι επικριτικοί, γιατί αν το παιδί διαπιστώσει πως ο άλλος το ακούει με σεβασμό, θα σκεφτεί και να το εκμυστηρευτεί". Προφανώς, τονίζει ο Φραγκίσκος Γονιδάκης, αυτή η προσέγγιση δεν αφορά περιπτώσεις που χρήζουν άμεσης παρέμβασης και νοσηλείας.

Τέλος, ο Χάρης Σμυρνιώτης, Γ. Γραμματέας του συλλόγου Γονέων και Φίλων Πασχόντων από Διατροφικές Διαταραχές "Επιστρέφω", επισημαίνει τη σημασία και αναγκαιότητα της ψυχοθεραπείας από εξειδικευμένους όμως στις Διατροφικές Διαταραχές γιατρούς.