Τελικά ποιο είναι το μυστικό για μεγαλύτερη ζωή; Νηστεία ή λιγότερες θερμίδες;

Ένα νέο εύρημα από τους επιστήμονες ίσως αλλάζει τις αντιλήψεις μας για τη διατροφή και τη μακροχρόνια υγεία.

iStock

Αν παρακολουθείς τις τάσεις στον τομέα της υγείας και της διατροφής, πιθανότατα θα έχεις ακούσει αρκετά για τη διαλειμματική νηστεία ή τη μείωση θερμίδων για την επίτευξη καλύτερης υγείας και, φυσικά, τη μακροζωία. Αλλά, ποιο από τα δύο είναι πραγματικά πιο αποτελεσματικό; Ένα νέο εύρημα από τους επιστήμονες ίσως αλλάζει τις αντιλήψεις μας για τη διατροφή και τη μακροχρόνια υγεία.

Μια πρωτοποριακή μελέτη σε ποντίκια

Μια πρόσφατη έρευνα από το Jackson Laboratory (JAX), που δημοσιεύτηκε στο Nature (2023), έρχεται να απαντήσει σε αυτά τα ερωτήματα με έναν πρωτότυπο τρόπο. Οι ερευνητές παρακολούθησαν σχεδόν 1.000 ποντίκια, καθένα από τα οποία είχε διαφορετικό γενετικό υπόβαθρο, ώστε να μιμούνται την ποικιλομορφία της ανθρώπινης γενετικής. Οι δίαιτες που τους έδωσαν ήταν πέντε ειδών: από ελεύθερη πρόσβαση στο φαγητό έως πιο περιορισμένες σε θερμίδες, καθώς και διαφορετικές μορφές διαλειμματικής νηστείας.

Τα αποτελέσματα ήταν απρόσμενα και ενδιαφέροντα, αλλά και κάπως περίπλοκα. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η πιο μεγάλη αύξηση στη διάρκεια ζωής των ποντικιών παρατηρήθηκε σε αυτά που έτρωγαν πολύ λιγότερες θερμίδες καθημερινά, παρά σε εκείνα που έκαναν διαλειμματική νηστεία. Συγκεκριμένα, τα ποντίκια που έτρωγαν μόλις το 60% των κανονικών τους θερμίδων έζησαν κατά μέσο όρο 34 μήνες, ενώ εκείνα που έκαναν νηστεία ζούσαν περίπου 28 μήνες, σε σύγκριση με τα ποντίκια που έτρωγαν ελεύθερα και ζούσαν περίπου 25 μήνες.

Λιγότερες θερμίδες, μεγαλύτερη ζωή… αλλά με μια ανατροπή

Ενώ η ιδέα ότι τρώγοντας λιγότερο ζεις περισσότερο δεν είναι καινούργια, η μελέτη έφερε μια ενδιαφέρουσα ανατροπή. Τα ποντίκια που ζούσαν περισσότερο δεν ήταν απαραίτητα αυτά που έχασαν το περισσότερο βάρος από την περιοριστική δίαιτα. Σύμφωνα με τον Gary Churchill, καθηγητή και επικεφαλής της έρευνας, "τα πιο ανθεκτικά ζώα διατηρούσαν το βάρος τους, ακόμα και υπό συνθήκες περιορισμού θερμίδων, και αυτά ήταν που ζούσαν περισσότερο".

Με άλλα λόγια, το να χάνεις κιλά όταν περιορίζεις τις θερμίδες δεν σημαίνει ότι αυτό είναι θετικό για τη μακροζωία σου. Αντίθετα, τα ποντίκια που έχασαν περισσότερο βάρος είχαν χαμηλή ενέργεια, εξασθενημένο ανοσοποιητικό και αναπαραγωγικό σύστημα, και, τελικά, μικρότερη διάρκεια ζωής.

Η διαλειμματική νηστεία

Αν έκανες διαλειμματική νηστεία με την ελπίδα να ζήσεις περισσότερο, τα νέα δεν είναι εντελώς άσχημα. Τα ποντίκια που ακολουθούσαν διαλειμματική νηστεία έζησαν περισσότερο από αυτά που έτρωγαν ελεύθερα, αλλά όχι όσο εκείνα με τις πολύ χαμηλές θερμίδες. Η νηστεία βοήθησε σε κάποιο βαθμό, αλλά η διατήρηση μιας διαρκούς χαμηλής πρόσληψης θερμίδων φάνηκε πιο αποτελεσματική. Ωστόσο, ακόμα και η νηστεία είχε τα δικά της οφέλη, αφού έδωσε στα ποντίκια μια επιπλέον ενίσχυση στην υγεία σε σχέση με την πλήρη ελευθερία στο φαγητό.

Ο ρόλος της γενετικής

Ένα από τα πιο εντυπωσιακά ευρήματα της έρευνας ήταν το πόσο σημαντική είναι η γενετική για τη μακροζωία. Τα ποντίκια που κατάφεραν να διατηρήσουν το σωματικό τους βάρος, το ποσοστό λίπους και την υγεία των ανοσοποιητικών τους κυττάρων, παρά τη μειωμένη πρόσληψη τροφής, ήταν εκείνα που έζησαν περισσότερο. Ο Gary Churchill δήλωσε χαρακτηριστικά: "Αν θες να ζήσεις πολύ, μπορείς να ελέγξεις κάποια πράγματα, όπως η δίαιτα, αλλά τελικά αυτό που χρειάζεσαι είναι μια πολύ ηλικιωμένη γιαγιά", υπονοώντας ότι η γενετική κληρονομιά είναι εξαιρετικά σημαντική.

Όπως είναι λογικό, τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης δεν μπορούν να μεταφερθούν άμεσα στους ανθρώπους, αλλά μας δίνουν κάποιες ενδιαφέρουσες ενδείξεις. Πρώτον, η περιοριστική διατροφή μπορεί να είναι πιο ωφέλιμη από τη διαλειμματική νηστεία όσον αφορά τη μακροζωία, αν και η υπερβολική απώλεια βάρους ίσως τελικά να μην είναι τόσο καλή για το σώμα όσο νομίζαμε.

Δεύτερον, η γενετική μας φαίνεται να παίζει μεγάλο ρόλο στο πόσο επωφελούμαστε από διαφορετικές δίαιτες. Δεν είναι όλοι οι άνθρωποι ίδιοι, οπότε η τέλεια δίαιτα για μακροζωία μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο.

Ακόμη ένα ενδιαφέρον εύρημα ήταν ότι παράγοντες όπως το σωματικό βάρος, το ποσοστό σωματικού λίπους ή τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα δεν φαίνεται να εξηγούν το γιατί η μείωση θερμίδων οδηγεί σε μεγαλύτερη ζωή. Οι ερευνητές βρήκαν ότι πιο σημαντικά στοιχεία ήταν η υγεία του ανοσοποιητικού συστήματος και οι δείκτες που σχετίζονται με τα ερυθρά αιμοσφαίρια.