iStock
Ζούμε στην εποχή των μετρήσεων. Μετράμε βήματα, θερμίδες, ποτήρια νερού, ώρες ύπνου και "τικ" επιτυχίας. Όλα αυτά, στο όνομα της αυτοβελτίωσης. Οι εφαρμογές fitness έχουν γίνει ο προσωπικός μας "προπονητής", ο καθρέφτης της προόδου μας, ή τουλάχιστον έτσι νομίζουμε. Γιατί όπως κάθε νόμισμα έχει δύο όψεις, έτσι και η τεχνολογία που υπόσχεται να μας κάνει καλύτερους, μπορεί ταυτόχρονα να μας φθείρει ψυχολογικά.
Πώς θα επιλέξεις το κατάλληλο fitness tracker;
Τι έδειξε η έρευνα;
Μια πρόσφατη έρευνα από το University College London (UCL) και το Loughborough University, που δημοσιεύτηκε στο British Journal of Health Psychology, αποκαλύπτει κάτι που ίσως έχεις ήδη νιώσει χωρίς να το παραδεχτείς: ότι οι εφαρμογές fitness δεν μας ανεβάζουν την ψυχολογία πάντα, μερικές φορές μας "ρίχνουν".
Η ερευνητική ομάδα ανέλυσε 58.881 αναρτήσεις στο Twitter που αναφέρονταν σε πέντε δημοφιλείς εφαρμογές fitness. Χάρη στη χρήση τεχνητής νοημοσύνης (AI), φιλτράρισαν 13.799 αναρτήσεις με αρνητικό συναίσθημα και τις ομαδοποίησαν σε βασικά θέματα: ντροπή, απογοήτευση, εκνευρισμό και απώλεια κινήτρου. Η Dr. Paulina Bondaronek από το UCL Institute of Health Informatics εξηγεί: "Βρήκαμε πολύ θυμό, ενοχή και ντροπή. Άνθρωποι ένιωθαν πως δεν τα πήγαιναν τόσο καλά όσο "έπρεπε". Αυτές οι συναισθηματικές αντιδράσεις μπορεί τελικά να βλάψουν το κίνητρο και την υγεία μας". Πιο αναλυτικά, τα ευρήματα έδειξαν:
1. Ντροπή για τις "ανθυγιεινές" επιλογές
Η καθημερινή καταγραφή των γευμάτων μπορεί να γίνει ψυχολογικά κουραστική, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για τρόφιμα που θεωρούνται "απαγορευμένα". Πολλοί χρήστες ανέφεραν ότι ένιωθαν άβολα ή ακόμα και ντροπή κάθε φορά που κατέγραφαν ένα γλυκό ή μια λιχουδιά, με αποτέλεσμα η διαδικασία παρακολούθησης να μοιάζει περισσότερο με αυτοκριτική παρά με εργαλείο αυτοβελτίωσης.
2. Οι ειδοποιήσεις που αγχώνουν
Τα συνεχή μηνύματα από τις εφαρμογές, όπως το διάσημο "Μην ξεχάσεις να καταγράψεις το πρωινό σου!", πολλές φορές γίνονται πηγή εκνευρισμού για τους χρήστες. Σύμφωνα με αναφορές, πολλοί ένιωθαν ότι τα notifications ασκούσαν πίεση και προκαλούσαν ενόχληση, με αποτέλεσμα η παρακολούθηση της διατροφής να μετατρέπεται σε άγχος αντί για κίνητρο για αλλαγή συμπεριφοράς.
3. Ακραίες/επικίνδυνες προτάσεις θερμίδων
Πολλές εφαρμογές fitness καθορίζουν στόχους με βάση αλγοριθμικές προβλέψεις και όχι επιστημονικά πρότυπα, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε παράλογες και δυνητικά επικίνδυνες συστάσεις. Χρήστες ανέφεραν ότι τους ζητήθηκε να διατηρήσουν ελλείμματα όπως "−700 θερμίδες την ημέρα" για να φτάσουν τον στόχο τους, μια πρακτική που είναι απολύτως μη ρεαλιστική και μπορεί να βλάψει σοβαρά την υγεία.
4. Έλλειψη εξατομίκευσης και αίσθηση απογοήτευσης
Η προσωπική προσαρμογή φαίνεται να αποτελεί σημαντικό κενό σε πολλές εφαρμογές fitness. Σε ένα χαρακτηριστικό περιστατικό, μια χρήστρια δεν μπόρεσε να καταγράψει τον θηλασμό, μια δραστηριότητα που καίει σημαντικές θερμίδες. Το αποτέλεσμα ήταν αίσθηση απογοήτευσης και έλλειψη εμπιστοσύνης προς την εφαρμογή, υπογραμμίζοντας πόσο σημαντική είναι η σωστή εξατομίκευση για την ψυχολογία των χρηστών.
5. Όταν το app γίνεται "δικαστής"
Η υπερβολική παρακολούθηση μπορεί να μετατρέψει την αυτοβελτίωση σε μια διαδικασία αυτοτιμωρίας. Σύμφωνα με τη Dr. Paulina Bondaronek, "Είμαστε καλοί στο να κατηγορούμε τον εαυτό μας νομίζοντας ότι έτσι θα τα πάμε καλύτερα, αλλά συμβαίνει το αντίθετο". Χρήστες ανέφεραν ότι η απόκλιση από τον στόχο γρήγορα γινόταν πηγή άγχους και κακής ψυχολογίας, δείχνοντας πόσο εύκολα μια εφαρμογή μπορεί να μετατραπεί από σύμμαχος σε κριτής της καθημερινότητάς μας.
6. Απώλεια κινήτρου
Όταν κάθε μικρή παρέκκλιση από τον στόχο ερμηνεύεται ως αποτυχία ή έλλειψη πειθαρχίας, πολλοί χρήστες νιώθουν μεγάλη απογοήτευση. Η έρευνα έδειξε ότι αρκετοί απλώς εγκατέλειπαν την εφαρμογή ή σταματούσαν να προσπαθούν, καθώς η διαδικασία παρακολούθησης είχε μετατραπεί σε ψυχολογικά επιβαρυντική, αντί να λειτουργεί ως υποστήριξη για την αυτοβελτίωσή τους.
7. Μέτρηση που μειώνει την απόλαυση της δραστηριότητας
Ένας δρομέας σημείωσε προσωπικό ρεκόρ σε ημιμαραθώνιο, αλλά ένιωσε απογοήτευση όταν η εφαρμογή δεν κατέγραψε τον χρόνο του. Οι ερευνητές τονίζουν ότι η συνεχής παρακολούθηση των δραστηριοτήτων μπορεί να μειώνει την αίσθηση ευχαρίστησης, μετατρέποντας την προσωπική επιτυχία σε πηγή άγχους αντί για ικανοποίησης.
8. Η μέτρηση χάνει το νόημά της
Η Dr. Lucy Porter από το UCL σχολιάζει: "Όταν στέλνουμε εργαλεία αλλαγής συμπεριφοράς στον κόσμο, πρέπει να ελέγχουμε και τις απρόβλεπτες συνέπειες. Οι fitness εφαρμογές μπορεί να απογοητεύσουν τους χρήστες, το ακριβώς αντίθετο απ’ ό,τι υπόσχονται". Και η Dr. Bondaronek συμπληρώνει: "Χρειαζόμαστε μια πιο ευγενική προσέγγιση προς τον εαυτό μας. Η ευεξία δεν μετριέται μόνο με θερμίδες ή κιλά, αλλά με την εσωτερική μας ισορροπία".
Οι παγίδες που σαμποτάρουν τους fitness στόχους σου
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για υγεία, διατροφή και γυμναστική στο shape.gr
