iStock
Την Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη, η προσοχή στρέφεται συνήθως στα όργανα που θεωρούμε "κλασικούς στόχους" της νόσου: την καρδιά, τα νεφρά, τα μάτια. Κι όμως, ένα από τα πιο ευαίσθητα όργανα του σώματός σου, ο εγκέφαλος, βρίσκεται στο επίκεντρο μιας πιο σύνθετης και ανησυχητικής πραγματικότητας.
Η πρόσφατη ανάλυση του Dr. Craig Beall, Αναπληρωτή Καθηγητή Πειραματικού Διαβήτη στο University of Exeter, και της Natasha MacDonald, υποψήφιας διδάκτορα Βιοχημείας στο ίδιο πανεπιστήμιο, φωτίζει με εντυπωσιακή ακρίβεια το πώς ο διαβήτης και η άνοια δεν απλώς σχετίζονται, αλλά αλληλοενισχύονται. Η σχέση τους είναι πολύ πιο στενή απ’ όσο νομίζεις: όταν επηρεάζεται το σάκχαρο, επηρεάζεται και ο εγκέφαλος και το αντίστροφο. Κι αυτό συχνά δεν το καταλαβαίνεις μέχρι να εμφανιστούν τα πρώτα σημάδια.
Γλυκαντικά και διαβήτης: Επιστημονικά δεδομένα πίσω από τη γλυκιά ισορροπία
Με απλά λόγια, όσο πιο ασταθές είναι το σάκχαρο, τόσο περισσότερο επιβαρύνεται ο εγκέφαλός σου. Και όσο προχωρά μια νευροεκφυλιστική νόσος, τόσο δυσκολεύεται το σώμα να ρυθμίσει σωστά τη γλυκόζη. Γι’ αυτό, σήμερα περισσότερο από ποτέ, η ενημέρωση είναι το πιο ισχυρό εργαλείο που έχεις. Πώς ακριβώς ο διαβήτης επηρεάζει τον εγκέφαλο και γιατί η πρόληψη ξεκινά από τη γνώση;
1. Ναι, ο διαβήτης αυξάνει τον κίνδυνο άνοιας
Οι άνθρωποι με διαβήτη έχουν περίπου 60% μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν άνοια σε σχέση με όσους δεν έχουν. Επιπλέον, τα συχνά επεισόδια υπογλυκαιμίας συνδέονται με 50% υψηλότερο κίνδυνο γνωστικής έκπτωσης. Με λίγα λόγια, όταν το σάκχαρο ανεβοκατεβαίνει χωρίς έλεγχο, ο εγκέφαλος είναι από τους πρώτους που επιβαρύνονται.
2. Η αντίσταση στην ινσουλίνη δεν είναι μόνο θέμα κοιλιάς
Η αντίσταση στην ινσουλίνη, η βασική αιτία του διαβήτη τύπου 2, δεν επηρεάζει μόνο μύες και συκώτι. Σύμφωνα με τους Beall και MacDonald στο The Conversation, ο εγκέφαλος έχει κι αυτός υποδοχείς ινσουλίνης που, όταν δυσλειτουργούν, "κουράζουν" τα εγκεφαλικά κύτταρα και γίνονται λιγότερο ικανά να χρησιμοποιήσουν ενέργεια. Το αποτέλεσμα; Μνήμη που θολώνει και πνευματική κόπωση.
3. Ο εγκέφαλος "πεινάει" για γλυκόζη στην άνοια
Παρότι αποτελεί μόνο το 2% του βάρους μας, ο εγκέφαλος καταναλώνει περίπου το 20% της ενέργειας του σώματος. Σε άτομα με άνοια, τα εγκεφαλικά κύτταρα δυσκολεύονται να χρησιμοποιήσουν γλυκόζη. Γι’ αυτό επιστήμονες χρησιμοποιούν ανεπίσημα τον όρο "διαβήτη τύπου 3" για να περιγράψουν αυτή την κατάσταση.
4. Το Αλτσχάιμερ μπορεί να αυξήσει το σάκχαρο
Η σχέση είναι αμφίδρομη. Οι ερευνητές δείχνουν ότι το Αλτσχάιμερ συχνά συνοδεύεται από αυξημένη γλυκόζη νηστείας, ακόμη και χωρίς εμφανή διαβήτη.
Επιπλέον, ο ισχυρότερος γενετικός παράγοντας κινδύνου για Αλτσχάιμερ, η παραλλαγή APOE4, μειώνει την ευαισθησία των υποδοχέων της ινσουλίνης στον εγκέφαλο.
5. Τα αγγεία του εγκεφάλου "χτυπάνε" πρώτα
Ο διαβήτης καταστρέφει σταδιακά τα αιμοφόρα αγγεία, και αυτά στον εγκέφαλο δεν αποτελούν εξαίρεση. Αυτό σημαίνει:
- μειωμένη παροχή οξυγόνου
- φλεγμονή
- εξασθενημένη αιματοεγκεφαλική φραγή
Όλα μαζί δημιουργούν ιδανικό έδαφος για άνοια.
6. Η ιστορία της μεμαντίνης ξεκίνησε από τον διαβήτη
Το φάρμακο μεμαντίνη, που σήμερα χορηγείται σε άτομα με μέτρια έως σοβαρά συμπτώματα Αλτσχάιμερ, αναπτύχθηκε αρχικά για τη ρύθμιση του διαβήτη. Δεν λειτούργησε εκεί, αλλά αποδείχθηκε χρήσιμο για τον εγκέφαλο. Ένα reminder ότι η έρευνα έχει απρόσμενες διαδρομές.
7. Η μετφορμίνη ίσως προστατεύει τη μνήμη σου
Η μετφορμίνη, το πιο γνωστό φάρμακο για τον διαβήτη τύπου 2, φαίνεται να μειώνει τη φλεγμονή στον εγκέφαλο. Μελέτες δείχνουν ότι όσοι τη λαμβάνουν έχουν μικρότερη πιθανότητα εμφάνισης άνοιας και όταν τη σταματούν, ο κίνδυνος ανεβαίνει ξανά. Τρέχουν μάλιστα μελέτες για το αν βοηθάει ακόμη και άτομα χωρίς διαβήτη.
8. Τα GLP-1 μπορεί να μειώνουν τις συσσωρεύσεις της πρωτεΐνης β-αμυλοειδούς (β-amyloid)
Φάρμακα όπως η σεμεγλουτίδη (Ozempic, Wegovy) δεν βοηθούν μόνο στο βάρος και στο σάκχαρο. Δεδομένα δείχνουν ότι οι χρήστες τους έχουν χαμηλότερο κίνδυνο άνοιας, πιθανότατα χάρη στη μείωση φλεγμονής και τη βελτίωση του μεταβολισμού. Οι κλινικές μελέτες Evoke και Evoke Plus δοκιμάζουν αν μπορούν να καθυστερήσουν την ήπια νοητική έκπτωση.
9. Η ινσουλίνη μέσω σπρέι: μια τολμηρή ιδέα
Η χορήγηση ινσουλίνης μέσω ρινικού σπρέι στοχεύει να φτάσει η ορμόνη κατευθείαν στον εγκέφαλο, χωρίς να αλλάζει πολύ το σάκχαρο στο αίμα.
Τα πρώτα αποτελέσματα είναι ελπιδοφόρα, αλλά οι ερευνητές προειδοποιούν: η τεχνική θέλει ακόμη χρόνο και δοκιμές για να θεωρηθεί ασφαλής.
10. Οι αναστολείς SGLT2 ίσως προστατεύουν περισσότερο από όλους
Νέες αναλύσεις δείχνουν ότι οι SGLT2 αναστολείς μειώνουν τον κίνδυνο άνοιας ακόμη και περισσότερο από τους GLP-1 αγωνιστές. Ο λόγος φαίνεται να είναι ένας συνδυασμός:
- λιγότερη φλεγμονή
- καλύτερη καρδιαγγειακή προστασία
- χαμηλότερο οξειδωτικό στρες
Μια πολλά υποσχόμενη προσέγγιση για το μέλλον.
6 τυριά που κρατάνε σταθερά τα επίπεδα σακχάρου
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για υγεία, διατροφή και γυμναστική στο shape.gr
