iStock
Από την Κρίστη Μηλιόρδου, ψυχολόγο, MSc, γνωσιακή ψυχοθεραπεύτρια.
Η τελειομανία αποτελεί ένα χαρακτηριστικό με διττό αντίκτυπο: Μπορεί να ωθήσει κάποιον στην επιτυχία, μέσα από την ανάγκη συνεχούς εξέλιξης, αλλά ταυτόχρονα μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένα επίπεδα στρες. Οι υψηλές προσδοκίες από τον εαυτό μας, οι οποίες μάλιστα τείνουν συνεχώς να αυξάνονται, μπορεί να δημιουργήσουν έναν φαύλο κύκλο μη ρεαλιστικών προσδοκιών, που όχι απλά δε βελτιστοποιεί την απόδοση, αλλά αποτελεί και εμπόδιό της.
Ο κύκλος της τελειομανίας αποτελείται από τα παρακάτω στοιχεία, όπου το ένα επηρεάζει ή προκαλεί το επόμενο:
• Άκαμπτα και αυστηρά κριτήρια αξιολόγησης της απόδοσης.
• Σκληρή αυτοκριτική με πολύ μικρή ανοχή στα λάθη.
• Η επιτυχία, αντί να αποτελεί πηγή ικανοποίησης, οδηγεί σε ακόμα πιο δύσκολους και απαιτητικούς στόχους, με αποτέλεσμα κάποια στιγμή να έρχεται και η αποτυχία.
• Η αποτυχία οδηγεί σε αυτοκατηγορία, αυξάνοντας το συναίσθημα του ανικανοποίητου και τα επίπεδα στρες.
• Η αξία του εαυτού συνδέεται με τα αποτελέσματα και όχι με την προσπάθεια ή την απόδοση.
• Το συναίσθημα της αποτυχίας και της επακόλουθης δυσαρέσκειας ωθεί σε πίεση για άμεσα θετικά αποτελέσματα που θα φέρουν την ισορροπία και η αδυναμία επίτευξής τους επιτείνει τον φαύλο κύκλο.
Τι είναι ο εθισμός στην άσκηση και ποια τα κύρια χαρακτηριστικά του
Τα οφέλη της άσκησης είναι πολλαπλά σε σωματικό και ψυχολογικό επίπεδο. Στις περισσότερες περιπτώσεις η ενασχόληση με την άσκηση μόνο ως κάτι θετικό μπορεί να χαρακτηριστεί. Παρ’ όλα αυτά, ένα μικρό ποσοστό των ασκούμενων μπορεί να εμφανίσει συμπτώματα εξάρτησης.
Αυτό ονομάζεται "εθισμός στην άσκηση" και χαρακτηρίζεται από ενασχόληση με την άσκηση χωρίς όριο. Κάτι τέτοιο μπορεί να παρουσιάζει τα παρακάτω χαρακτηριστικά:
• Επιμονή για προπόνηση ενώ υπάρχει τραυματισμός ή ασθένεια.
• Προτεραιοποίηση της προπόνησης έναντι φιλικών, επαγγελματικών ή οικογενειακών στιγμών.
• Συμπτώματα στέρησης, όπως άγχος ή ένταση, όταν κάποιος δεν αθλείται.
• Μειωμένη ικανοποίηση από την άσκηση η οποία οδηγεί στην ανάγκη για περισσότερη ενασχόληση, είτε σε διάρκεια, είτε σε ένταση, είτε σε συχνότητα.
• Αίσθημα έλλειψης ελέγχου, όπου ο ασκούμενος, ακόμα και αν θέλει να μετριάσει μια συμπεριφορά, αισθάνεται ότι δεν έχει τη δύναμη να το κάνει.
• Ο εθισμός στην άσκηση είναι μια κατάσταση πολύ δύσκολη στο να αναγνωριστεί, κάτι που επηρεάζεται και από τις κοινωνικές νόρμες, όπως παρουσιάζονται μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Hashtags όπως #exerciseaddict ή #fitnessaddict εμφανίζονται πολύ συχνά τονίζοντας τη σύνδεση μεταξύ επίμονης άσκησης και επιτυχίας, θεωρώντας το πρώτο ως προαπαιτούμενο. Και ενώ είναι σαφές ότι η άσκηση και η κίνηση έχουν πολλαπλά θετικά οφέλη σε σωματικό και πνευματικό επίπεδο, η εμφάνιση των παραπάνω συμπεριφορών αποτελεί ένδειξη δυσλειτουργίας που συνήθως συνδέεται με αισθήματα ενοχής, άγχους και απογοήτευσης.
Τελειομανία και εθισμός στην άσκηση
Οι πεποιθήσεις που συνδέονται με την τελειομανία μπορεί να αποτελέσουν την αφετηρία για την εκδήλωση συμπτωμάτων εθισμού στην άσκηση. Σε έρευνες επισημαίνεται ότι η μικρή ανοχή στην αποτυχία εξελίσσεται σε κίνητρο για παραπάνω πίεση για άμεση βελτίωση, η οποία επακόλουθα θα φέρει υψηλότερους στόχους στην προπόνηση και άκαμπτες πεποιθήσεις, όπως "Πρέπει να αθληθώ" αντί του "Θέλω να αθληθώ".
Έτσι, ενεργοποιείται ο φαύλος κύκλος της τελειομανίας, που συνδέεται με επιμονή για άσκηση πέρα από τις αντοχές μας. Η συσχέτιση ανάμεσα στην τελειομανία και στον εθισμό στην άσκηση δεν είναι κάτι που συμβαίνει πάντα ή που θεωρείται δεδομένο. Το ένα όμως είναι πιθανό να επηρεάσει το άλλο, ειδικά μέσα από τη λειτουργία των δυσλειτουργικών σκέψεων.
Η αντιμετώπιση του εθισμού ξεκινά από την αναγνώριση αυτών των σκέψεων, την αμφισβήτηση και την αντικατάστασή τους με πιο ρεαλιστικές, οι οποίες θα εστιάζουν στην επιθυμία για άσκηση λόγω ευχαρίστησης και όχι λόγω υποχρέωσης.
Οι πιο πρόσφατες Ειδήσεις
Διαβάστε πρώτοι τις Ειδήσεις για υγεία, διατροφή και γυμναστική στο shape.gr
